-
1 usque
usquĕ, adv. [us- for ubs-, from ubi with locative s; and que for qued, old abl. of quis; v. Corss. Ausspr. 2, 471; 838; cf.: quisque, usquam].I.Lit., all the way to or from any limit of space, time, etc. (cf.: fine, tenus); of place, all the way, right on, without interruption, continuously, constantly.A.With prepositions.1.With ab:2.qui a fundamento mihi usque movisti mare,
Plaut. Rud. 2, 6, 55:usque a mari supero Romam proficisci,
Cic. Clu. 68, 192:ex omnibus spectaculis usque a Capitolio plausus excitatus,
id. Sest. 58, 124:usque a rubro mari,
Nep. Hann. 2, 1.— Poet.:Dardaniam Siculo prospexit ab usque Pachyno,
Verg. A. 7, 289 (sometimes as one word, v. abusque).—With ex:3.usque ex ultimā Syriā atque Aegypto navigare,
Cic. Verr. 2, 5, 60, § 157. —With ad:4.usque a Dianio ad Sinopen navigaverunt,
Cic. Verr. 2, 1, 34, § 87:ab imis unguibus usque ad verticem summum,
id. Rosc. Com. 7, 20:usque ad Iconium,
id. Fam. 3, 8, 4:ab Atticā ad Thessaliam usque,
Plin. 4, 12, 21, § 63:usque ad Numantiam misit,
Cic. Dejot. 7, 19:usque ad castra hostium accessit,
Caes. B. G. 1, 51 ( poet. and post-Aug. ad usque; often as one word, v. adusque).—With in and acc.:5.cum ad eum usque in Pamphyliam legatos misissent,
Cic. Imp. Pomp. 12, 35:portūs usque in sinūs oppidis et ad urbis crepidines infusi,
id. Rep. 3, 31, 43.—With trans:6. B.trans Alpes usque transfertur,
Cic. Quint. 3, 12.—With adverbs of place:2.quod eos usque istinc exauditos putem,
Cic. Att. 1, 14, 4.—Esp., with quaque (less correctly as one word, usquequaque; v. II. A. 3. e. and II. B. 3. infra), everywhere: non usque quaque idoneum invenias locum, ubi, etc., Afran. ap. Non. p. 518, 6 (Com. Rel. v. 198 Rib.):C. 1.immo vero, quom usquequaque umbra'st, tamen Sol semper hic est,
Plaut. Most. 3, 2, 79:mari terrāque illas usque quaque quaeritat,
id. Poen. prol. 105:aut undique religionem tolle, aut usque quaque conserva,
Cic. Phil. 2, 43, 110:effugere non est, Flacce, basiatores. Instant... occurrunt, et hinc et illinc, usquequaque, quacunque,
Mart. 11, 98, 3; cf.:QVAQVE VSQVE,
Inscr. Grut. 611, 13.—With names of towns (class.; acc. to Reisig. Vorles. p. 216, usque ad Numantiam means all the way to the town, i. e. to its walls or gates: usque Numantiam, all the way to or into it, implying entrance of the town; cf.2.the passages cited infra): theatrum ita resonans, ut usque Romam significationes vocesque referantur,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 14, § 42:Miletum usque? obsecro,
Ter. Ad. 4, 5, 21.—With other names than those of towns (post-Aug.):II.ab hac (sc. Siciliā) Cretam usque Siculum (mare) vocat,
Plin. 3, 5, 10, § 75:imperium usque extremos Orientis terminos prolatum,
Just. 7, 1, 4:terminos usque Libyae,
id. 1, 1, 5:ab Atticā Thessaliam usque,
Plin. 4, 12, 21, § 63:ab eo usque Jovem,
id. 2, 22, 20, § 84:horrendus ab astris Descendit vos usque fragor,
Stat. Th. 11, 89.—Meton.A.Of time, all the time, continually, perpetually, all the while from or to a period, as long or as far as, until.1.With prepositions.a.With ab:b.mihi magna cum eo jam inde usque a pueritiā Fuit semper familiaritas,
Ter. Heaut. 1, 2, 9:primus esses memoriter Progeniem nostram usque ab avo proferens,
id. Phorm. 2, 3, 48:augures omnes usque a Romulo,
Cic. Vatin. 8, 20:opinio jam usque ab heroicis ducta temporibus,
from as far back as the heroic ages, id. Div. 1, 1, 1:usque a Thale Milesio,
id. N. D. 1, 33, 91:bona paterna et avita et usque a nobis repetita,
id. Cael. 14, 34.—With ad:2.usque a mane ad vesperum,
Plaut. Am. 1, 1, 97:a mane ad noctem usque in foro dego diem,
id. Most. 3, 1, 3:inde usque ad diurnam stellam crastinam potabimus,
id. Men. 1, 2, 62; cf. Cic. Rep. 1, 16, 25:ille nihil difficilius esse dicebat, quam amicitiam usque ad extremum vitae diem permanere,
id. Lael. 10, 33:deinceps retro usque ad Romulum,
as far as, up to, id. Rep. 1, 37, 58.—With acc. (post-Aug.):3.paucae, aegre se defen dentes, usque tempora Alexandri Magni duraverunt,
Just. 2, 4, 32:a rege Romulo usque Caesarem Augustum,
Flor. 1, prooem. 1 (al. usque in).—With adverbs.a.With inde:b.pueritiae memoriam recordari ultimam, inde usque repetens, etc.,
Cic. Arch. 1, 1.—With antehac:c.ut animus in spe usque antehac attentus fuit, Ita, etc.,
Ter. And. 2, 1, 3.—With adhuc:d.quod occultatum'st usque adhuc nunc non potest,
Plaut. Aul. 2, 3, 10:qui me tam leni passus animost usque adhuc facere, etc.,
Ter. And. 1, 5, 27:cessatum usque adhuc est,
until now, hitherto, id. Ad. 4, 4, 23:qui mos usque adhuc est retentus,
Cic. Rep. 2, 20, 35:usque adhuc certe animum meum probastis,
Suet. Dom. 18; v. adhuc, II. A.—With eo:e.tamen usque eo se tenuit, quoad, etc.,
Cic. Dejot. 4, 11:usque eo animadverti eum jocari,
id. Rosc. Am. 22, 60; v. 2. eo, II. C.—With quaque, continually, always:f.Chrusalus mihi usque quaque loquitur nec recte,
Plaut. Bacch. 4, 4, 83: usque quaque sapere oportet, Poët. ap. Cic. Fam. 7, 16, 1; so,usque quaque,
Cat. 39, 2; Plin. Ep. 7, 20, 2; 1, 7, 5; Gell. 16, 3, 1:usquequaque, de hoc cum dicemus,
whenever, Cic. Att. 4, 9, 1.—Opp. nusquam: atque hoc non alienum est, quod ad multa pertineat, ne aut nusquam aut usquequaque dicatur, hic admonere,
Cic. Inv. 2, 21, 63.—With dum:g.usque dum regnum optinebit Juppiter,
Plaut. Men. 5, 1, 28: conplebo familiam adeo usque satietatem dum capiet pater, id. Am. 1, 2, 9:usque id egi dudum, dum loquitur pater,
Ter. Heaut. 5, 2, 30; Cato, R. R. 156:mihi quidem usque curae erit, quid agas, dum, quid egeris, sciero,
Cic. Fam. 12, 19, 3; id. Verr. 2, 1, 5, § 12; 2, 1, 6, § 16; Hor. C. 3, 30, 7; cf. dum, I. B. 1. b. —With interea:h.nam usque dum ille vitam colet Inopem... Interea usque illi de me supplicium dabo,
Ter. Heaut. 1, 1, 84 sqq.—With donec:k.ibo odorans quasi canis venaticus Usque donec persecutus volpem ero vestigiis,
Plaut. Mil. 2, 2, 114. —With quoad:1.usque illum, quoad ei nuntiatum esset consules descendisse, omnibus exclusis commentatum, etc.,
Cic. Brut. 22, 87:dandum ordeum, usque quoad erunt lactentes,
Varr. R. R. 2, 7, 12.—With adeo:m. B.usque adeo in periculo fuisse, quoad, etc.,
Cic. Sest. 38, 82; cf. Cato, R. R. 67:instare usque adeo, donec se adjurat,
Plaut. Cist. 2, 3, 40; id. Rud. 3, 5, 32: usque adeo, dum, C. Gracch. ap. Gell. 10, 3, 5; cf. Plaut. Am. 1, 2, 10 sub f. supra.—In other relations.1. a.Absol.:b.ego vapulando, ille verberando, usque ambo defessi sumus,
Ter. Ad. 2, 2, 5 Fleck. (al. verberando usque, ambo:incerta est distinctio, Don. ad loc.): poenasque dedit usque superque (= usque eo quod satis esset),
Hor. S. 1, 2, 65.—With ad:c. d.usque ad ravim poscam,
Plaut. Aul. 2, 5, 10:usque ad necem,
Ter. And. 1, 2, 28:hoc malum usque ad bestias perveniat,
Cic. Rep. 1, 43, 67:usque ad eum finem, dum, etc.,
id. Verr. 1, 6, 16; v. dum: assenserunt consules designati, omnes etiam consulares usque ad Pompeium, up to, i. e. except Pompey, Plin. Ep. 2, 11, 20.—With terminal adverbs:2.Anco regi familiaris est factus (sc. L. Tarquinius) usque eo, ut, etc.,
Cic. Rep. 2, 20, 35; v. eo, under is fin.:usque quo non vis subici mihi?
how long? Vulg. Exod. 10, 3; cf. quousque.—Right on, always, without stop, continuously, constantly, incessantly: Ep. Ne abeas, priusquam ego ad te venero. Ap. Usque opperiar, Plaut. Ep. 2, 2, 122:3.Ctesipho me pugnis miserum Usque occidit,
Ter. Ad. 4, 2, 20:an usque In nostrum jacies verba superba caput?
Prop. 2, 8, 16:cantantes licet usque, minus via laedit, eamus,
Verg. E. 9, 64; cf.:nec vidisse semel satis est, juvat usque morari,
id. A. 6, 487:naturam expelles furcā, tamen usque recurret,
Hor. Ep. 1, 10, 24.—Repeated:allatres licet usque nos et usque,
Mart. 5, 60, 1:ergo, qui prius usque et usque et usque Furum scindere podices solebam,
Auct. Priap. 78.—Esp.: usque quāque (less correctly as one word, usquequaque), in every thing, on every occasion:nolite usque quaque idem quaerere,
Cic. Verr. 2, 5, 5, § 10:an hoc usque quaque, aliter in vitā?
id. Fin. 5, 30, 91 Madv. ad loc.:et id usquequaque quantum sit appareat,
in each particular, id. Or. 22, 73; Plin. Ep. 7, 12, 5:religionum usque quaque contemptor, praeter unius Deae Syriae,
Suet. Ner. 56 init. -
2 sisto
sisto, stĭti (Charis. p. 220, and Diom. p. 369, give steti for both sisto and sto, confining stiti to the compounds of both. But steti, as perfect of sisto, is late jurid. Lat., and perh. dub.;I.for steterant,
Verg. A. 3, 110;steterint,
id. ib. 3, 403; Liv. 8, 32, 12, belong to stare; cf. also Gell. 2, 14, 1 sqq.; and v. Neue, Formenl. 2, 461 sq.), stătum [root stă, strengthened by reduplication; cf. histêmi], used in two general senses, I. To cause to stand, place, = colloco, pono; II. To stand, be placed, = sto.Sistere, in gen., = collocare (in class. prose only in the partic. uses, v. A. 4. C. and D., infra).A.Causative, with acc.1.To place = facere ut stet; constr. with in and abl., with abl. alone, and with ad, super, etc., and acc.:2.O qui me gelidis in vallibus Haemi Sistat,
Verg. G. 2, 489:tertia lux classem Cretaeis sistet in oris,
id. A. 3, 117 (classis stat;v. sto): inque tuo celerem litore siste gradum,
Ov. H. 13, 102 (cf. infra, III. 2. A.):jaculum clamanti (al. clamantis) sistit in ore,
plants the dart in his face, Verg. A. 10, 323:disponit quas in fronte manus, medio quas robore sistat,
Stat. Th. 7, 393:(equum ligneum) sacratā sistimus arā,
Verg. A. 2, 245:aeternis potius me pruinis siste,
Stat. Th. 4, 395: ut stata (est) lux pelago, as soon as light was set ( shone) on the sea, id. ib. 5, 476:victima Sistitur ante aras,
Ov. M. 15, 132:quam (suem) Aeneas ubi... sistit ad aram,
Verg. A. 8, 85:post haec Sistitur crater,
Ov. M. 8, 669: vestigia in altero (monte) sisti (non posse), that no footprints can be placed ( made) on the other mountain, Plin. 2, 96, 98, § 211:cohortes expeditas super caput hostium sistit,
Tac. H. 3, 77; cf. id. A. 12, 13; Stat. Th. 4, 445; Sil. 4, 612. —To place, as the result of guidance or conveyance; hence, to convey, to send, lead, take, conduct to, = facere ut veniat; constr. with in and abl., with abl. alone, and with advv. of place: officio meo ripā sistetur in illā Haec, will be carried by me to, etc., Ov. M. 9, 109:3.terrā sistēre petitā,
id. ib. 3, 635:(vos) facili jam tramite sistam,
Verg. A. 6, 676:ut eum in Syriā aut Aegypto sisterent orabat,
to convey him to, Tac. H. 2, 9.—So with hic (= in with abl.) or huc (= in with acc.):hic siste patrem,
Sen. Phoen. 121:Annam huc siste sororem,
Verg. A. 4, 634.—To place an army in order of battle, draw up, = instruere:4.aciem in litore sistit,
Verg. A. 10, 309; cf.:sistere tertiam decimam legionem in ipso aggere jubet,
Tac. H. 3, 21.—Se sistere = to betake one's self, to present one's self, to come (so twice in Cicero's letters):5.des operam, id quod mihi affirmasti, ut te ante Kal. Jan., ubicumque erimus, sistas,
Cic. Att. 3, 25:te vegetum nobis in Graeciā sistas,
id. ib. 10, 16, 6 (cf. infra, E.):hic dea se primum rapido pulcherrima nisu Sistit,
Verg. A. 11, 853.—With two acc. (cf.: praesto, reddo) = to cause to be in a certain condition, to place, etc.; often with dat. of interest (ante- and post-class., and poet.; cf.b.supra, 4.): ego vos salvos sistam,
I will place you in safety, see you to a safe place, Plaut. Rud. 4, 4, 5:omnia salva sistentur tibi,
all will be returned to you in good order, id. ib. 5, 3, 3; so,suam rem sibi salvam sistam,
id. Poen. 5, 2, 123; cf.:rectius tacitas tibi res sistam, quam quod dictum est mutae mulieri,
will keep your secrets, id. ib. 4, 2, 54:neque (dotem) incolumem sistere illi, et detraxe autument,
that you deliver it entire to her, id. Trin. 3, 3, 15:cum te reducem aetas prospera sistet,
Cat. 64, 238: tu modo servitio vacuum me siste (= praesta) superbo, set me free from, Prop. 4, 16 (3, 17), 42:tutum patrio te limine sistam,
will see you safe home, Verg. A. 2, 620:praedā onustos triumphantesque mecum domos reduces sistatis,
Liv. 29, 27, 3 Weissenb. ad loc.:Pelasgis siste levem campum,
Stat. Th. 8, 328:modo se isdem in terris victorem sisterent,
Tac. A. 2, 14:operā tuā sistas hunc nobis sanum atque validum,
give him back to us, safe and sound, Gell. 18, 10, 7: ita mihi salvam ac sospitem rempublicam sistere in suā sede liceat, Aug. ap. Suet. Aug. 28.—Neutr, with double nom., = exsistere, to be, to become: judex extremae sistet vitaeque necisque, he will become a judge, etc., Manil. 4, 548 (dub.):B.tempora quod sistant propriis parentia signis,
id. 3, 529 (dub.; al. sic stant; cf. infra, II.).—As neuter verb, to stand, rest, be placed, lie ( poet.);C.constr. like sto: ne quis mihi obstiterit obviam, nam qui obstiterit, ore sistet,
will lie on his face, Plaut. Capt. 4, 2, 13 Brix ad loc.: (nemo sit) tantā gloriā... quin cadat, quin capite sistat, will be placed or stand on his head, id. Curc. 2, 3, 8:ibi crebro, credo, capite sistebant cadi,
id. Mil. 3, 2, 36 Lorenz (Brix, hoc illi crebro capite):ipsum si quicquam posse in se sistere credis,
to rest upon itself, Lucr. 1, 1057:neque posse in terrā sistere terram,
nor can the earth rest upon itself, id. 2, 603:at conlectus aquae... qui lapides inter sistit per strata viarum,
id. 4, 415:incerti quo fata ferant, ubi sistere detur,
to rest, to stay, Verg. A. 3, 7; cf.:quaesitisque diu terris, ubi sistere detur,
Ov. M. 1, 307. —As jurid. term.1.In both a causative and neuter sense = to produce in court, or to appear in court after being bound over by the judge or by promise to the adversary (vadimonium); constr. either absol. or with the dat. of the adversary to whom the promise is made (alicui sisti), to appear upon somebody's demand; also, in judicio sisti. The present active is either used reflexively (se sistere = to appear), or with a transitive object (sistere aliquem = to produce in court one in whose behalf the promise has been made). The present passive, sisti, sistendus, sistitur, = to appear or to be produced. The perfect act., stiti, stitisse, rarely the perfect passive, status sum, = to have appeared, I appeared. So in all periods of the language:2.cum autem in jus vocatus fuerit adversarius, ni eo die finitum fuerit negotium, vadimonium ei faciendum est, id est ut promittat se certo die sisti,
Gai. 4, 184:fit ut Alfenus promittat, Naevio sisti Quinctium,
that Quinctius would be forthcoming upon Naevius's complaint, Cic. Quint. 21, 67; cf. id. ib. 8, 30 (v. infra, B.):testificatur, P. Quinctium non stitisse, et se stitisse,
id. ib. 6, 25:quin puellam sistendam promittat (= fore ut puella sistatur in judicio),
Liv. 3, 45, 3:interrogavit quisquam, in quem diem locumque vadimonium promitti juberet, et Scipio manum ad ipsam oppidi, quod obsidebatur, arcem protendens: Perendie sese sistant illo in loco,
Gell. 7, 1, 10:si quis quendam in judicio sisti promiserit, in eādem causā eum debet sistere,
Dig. 2, 11, 11:si servum in eādem causā sistere promiserit, et liber factus sistatur,... non recte sistitur,
ib. 2, 9, 5:sed si statu liberum sisti promissum sit, in eādem causā sisti videtur, quamvis liber sistatur,
ib. 2, 9, 6:cum quis in judicio sisti promiserit, neque adjecerit poenam si status non esset,
ib. 2, 6, 4:si quis in judicio secundum suam promissionem non stitit,
ib. 2, 11, 2, § 1; cf. ib. 2, 5, 1; 2, 8, 2; 2, 11, 2, § 3.—Vadimonium sistere, to present one's self in court, thus keeping the solemn engagement (vadimonium) made to that effect; lit., to make the vadimonium stand, i. e. effective, opp. deserere vadimonium = not to appear, to forfeit the vadimonium. The phrase does not occur in the jurists of the Pandects, the institution of the vadimonium being abolished by Marcus Aurelius. It is found in the following three places only: quid si vadimonium capite obvoluto stitisses? Cat. ap. Gell. 2, 14, 1: ut Quinctium sisti Alfenus promitteret. Venit Romam Quinctius;D.vadimonium sistit,
Cic. Quint. 8, 30:ut nullum illa stiterit vadimonium sine Attico,
Nep. Att. 9; Gai. 4, 185; cf. diem sistere under status, P. a. infra.—Transf., out of judicial usage, in gen., = to appear or present one's self, quasi ex vadimonio; constr. absol. or with dat. of the person entitled to demand the appearance:E.ubi tu es qui me vadatus's Veneriis vadimoniis? Sisto ego tibi me, et mihi contra itidem ted ut sistas suadeo (of a lover's appointment),
Plaut. Curc. 1, 3, 5; so,tibi amatorem illum alacrem vadimonio sistam,
produce, App. M. 9, p. 227, 14:nam promisimus carnufici aut talentum magnum, aut hunc hodie sistere,
Plaut. Rud. 3, 4, 73:vas factus est alter ejus sistendi, ut si ille non revertisset, moriendum esset sibi,
Cic. Off. 3, 10, 45. —Fana sistere, acc. to Festus anciently used, either = to place ( secure and fix places for) temples in founding a city, or to place the couches in the lectisternia:F.sistere fana, cum in urbe condendā dicitur, significat loca in oppido futurorum fanorum constituere: quamquam Antistius Labeo, in commentario XV. juris pontificii ait fana sistere esse lectisternia certis locis et diebus habere,
Fest. p. 267 Lind. To this usage Plaut. perh. alludes:apud illas aedis sistendae mihi sunt sycophantiae,
the place about that house I must make the scene of my tricks, Plaut. Trin. 4, 2, 25.—Sistere monumenta, etc., or sistere alone, to erect statues, etc. (= statuere; post-class. and rare;II.mostly in Tac.): ut apud Palatium effigies eorum sisteret,
Tac. A. 15, 72:cum Augustus sibi templum sisti non prohibuisset,
id. ib. 4 37:at Romae tropaea de Parthis arcusque sistebantur,
id. ib. 15, 18:monuere ut... templum iisdem vestigiis sisteretur,
id. H. 4, 53:sistere monumenta,
Aus. Ep. 24, 55: Ast ego te... Carthaginis arce Marmoreis sistam templis (cf. histanai tina), Sil. 8, 231; v. statuo.Sistere = to cause what is tottering or loose to stand firm, to support or fasten; and neutr., to stand firm.A.Causative (rare;B.perh. not in class. prose) = stabilire: sucus... mobilis (dentes) sistit,
Plin. 20, 3, 8, § 15; and trop.: hic (Marcellus) rem Romanam magno turbante tumultu Sistet (cf.: respublica stat;v. sto),
Verg. A. 6, 858; cf.:non ita civitatem aegram esse, ut consuetis remediis sisti posset,
Liv. 3, 20, 8 (where sisti may be impers.; v. infra, III. C.).—Neutr., to stand firm, to last, = stare:2.nec mortale genus, nec divum corpora sancta Exiguom possent horai sistere tempus,
Lucr. 1, 1016: qui rem publicam sistere negat posse, nisi ad equestrem ordinem judicia referantur, Cotta ap. Cic. Verr. 2, 3, 96, § 223.—Neutr., to stand firm, to resist:III.nec quicquam Teucros Sustentare valet telis, aut sistere contra,
Verg. A. 11, 873; so with dat. = resistere:donec Galba, inruenti turbae neque aetate neque corpore sistens, sella levaretur,
Tac. H. 1, 35; cf. sisti = resistere, III. B. 1. f. infra.Sistere = to stand still, and to cause to stand still.A.Neutr. = stare (rare; in Varr., Tac., and the poets).a.To stand still:b.solstitium dictum est quod sol eo die sistere videatur,
Varr. L. L. 5, p. 53 (Bip.):sistunt amnes,
Verg. G. 1, 479:incurrit, errat, sistit,
Sen. Herc. Oet. 248.—To remain, stop:c.Siste! Quo praeceps ruis?
Sen. Thyest. 77; id. Oedip. 1050:vis tu quidem istum intra locum sistere?
will you remain in that position? Tac. A. 4, 40.—Trop., to stop, not to go any farther:d.depunge, ubi sistam,
Pers. 6, 79:nec in Hectore tracto sistere,
to stop at the dragging of Hector, Stat. Achill. 1, 7.—To cease (dub.):B.hactenus sistat nefas' pius est,
if his crime ceases here, he will be pious, Sen. Thyest. 744 (perh. act., to stop, end).—Causative (not ante-Aug.; freq. in Tac., Plin., and the poets).1. a.With gradum:b.plano sistit uterque gradum,
arrest their steps, Prop. 5 (4), 10, 36; Verg. A. 6, 465:siste properantem gradum,
Sen. Herc. Fur. 772:repente sistunt gradum,
Curt. 4, 6, 14. —With pedem, Ov. R. Am. 80.—With fugam, to stop, stay, check, stem, arrest the flight:c.fugam foedam siste,
Liv. 1, 12, 5:si periculo suo fugam sistere posset,
id. 30, 12, 1; so Curt. 8, 14, 37; 4, 16, 2; 8, 3, 2; Tac. A. 12, 39.—Of vehicles, horses, etc.:d. e.esseda siste,
Prop. 2, 1, 76:equos,
Verg. A. 12, 355:quadrijugos,
Stat. Achill. 2, 429; so id. Th. 5, 364.—With bellum, to halt (cf. infra, D.):f.Aquilejae sisti bellum expectarique Mucianum jubebat,
Tac. H. 3, [p. 1712] 8.—Of living objects, in gen.(α).To arrest their course, make them halt:(β).aegre coercitam legionem Bedriaci sistit,
Tac. H. 2, 23:festinantia sistens Fata,
staying the hurrying Fates, Stat. S. 3, 4, 24.—So, se sistere with ab, to desist from:non prius se ab effuso cursu sistunt,
Liv. 6, 29, 3; hence, to arrest by wounding, i. e. to wound or kill:aliquem cuspide,
Sil. 1, 382; 1, 163; so,cervum vulnere sistere,
id. 2, 78.—To stop a hostile attack of persons, to resist them, ward them off:g.ut non sisterent modo Sabinas legiones, sed in fugam averterent,
Liv. 1, 37, 3:ibi integrae vires sistunt invehentem se jam Samnitem,
id. 10, 14, 18:nec sisti vis hostium poterat,
Curt. 5, 3, 11:nec sisti poterant scandentes,
Tac. H. 3, 71; 5, 21. —Trop., to stop the advance of prices:2.pretia augeri in dies, nec mediocribus remediis sisti posse,
Tac. A. 3, 52.—To arrest the motion of fluids.a.Of water:b.sistere aquam fluviis,
Verg. A. 4, 489:amnis, siste parumper aquas,
Ov. Am. 3, 6, 2:quae concita flumina sistunt,
id. M. 7, 154:sistito infestum mare,
calm, Sen. Agam. 523; cf. Ov. M. 7, 200; id. H. 6, 87; Plin. 28, 8, 29, § 118.—Of blood and secretions:3. 4.(ea) quibus sistitur sanguis parari jubet,
Tac. A. 15, 54:sanguinem,
Plin. 20, 7, 25, § 59; 28, 18, 73, § 239; 27, 4, 5, § 18:haemorrhoidum abundantiam,
id. 27, 4, 5, § 19:fluctiones,
id. 20, 8, 27, § 71, 34, 10, 23, § 105; 35, 17, 57, § 195:nomas,
id. 30, 13, 39, § 116; 24, 16, 94, § 151:mensis,
id. 23, 6, 60, § 112:vomitiones,
id. 20, 20, 81, § 213:alvum bubus,
id. 18, 16, 42, § 143:alvum,
stop the bowels, id. 23, 6, 60, § 113; 22, 25, 59, § 126; 20, 5, 18, § 37:ventrem,
id. 20, 23, 96, § 256; Mart. 13, 116.—To end, put an end to (= finem facere alicui rei); pass., to cease:5.querelas,
Ov. M. 7, 711:fletus,
id. ib. 14, 835:lacrimas,
id. F. 1, 367; 480; 6, 154:minas,
id. Tr. 1, 2, 60:opus,
id. H. 16 (17), 266; id. M. 3, 153:labores,
id. ib. 5, 490:furorem,
Stat. Th. 5, 663:furialem impetum,
Sen. Med. 157; id. Agam. 203:pace tamen sisti bellum placet,
Ov. M. 14, 803:antequam summa dies spectacula sistat,
id. F. 4, 387:sitim sistere,
to allay, id. P. 3, 1, 18:nec primo in limine sistit conatus scelerum,
suppresses, Stat. S. 5, 2, 86:ruinas,
to stop destruction, Plin. Pan. 50, 4:ventum,
to ward off, turn the wind, id. Ep. 2, 17, 17;(motus terrae) non ante quadraginta dies sistuntur, = desinunt,
Plin. 2, 82, 84, § 198.—Sistere with intra = to confine, keep within:C.transgresso jam Alpes Caecina, quem sisti intra Gallias posse speraverant,
Tac. H. 2, 11:dum populatio lucem intra sisteretur,
provided the raids were confined to day-time, id. A. 4, 48. —Impers. and trop., to arrest or avoid an impending misfortune, or to stand, i. e. to endure; generally in the form sisti non potest (more rarely: sisti potest) = it cannot be endured, a disaster cannot be avoided or met (once in Plaut.; freq. in Liv.; sometimes in Tac.; cf., in gen., Brix ad Plaut. Trin. 720; Drak. ad Liv. 3, 16, 4; Weissenb. ad Liv. 2, 29, 8; Gronov. ad Liv. 4, 12, 6; Beneke ad Just. 11, 1, 6).1.Without a subject, res or a noun of general import being understood:2.quid ego nunc agam, nisi ut clipeum ad dorsum accommodem, etc.? Non sisti potest,
it is intolerable, Plaut. Trin. 3, 2, 94:totam plebem aere alieno demersam esse, nec sisti posse nisi omnibus consulatur,
Liv. 2, 29, 8:si domestica seditio adiciatur, sisti non posse,
the situation will be desperate, id. 45, 19, 3:si quem similem priore anno dedissent, non potuisse sisti,
id. 3, 9, 8:vixque concordiā sisti videbatur,
that the crisis could scarcely be met, even by harmonious action, id. 3, 16, 4:qualicunque urbis statu, manente disciplinā militari sisti potuisse,
these evils were endurable, id. 2, 44, 10: exercitum gravi morbo affectari, nec sisti potuisse ni, etc., it would have ended in disaster, if not, etc., id. 29, 10, 1:qui omnes populi si pariter deficiant, sisti nullo modo posse,
Just. 11, 1, 6 Gronov. ad loc.; cf. Liv. 3, 20, 8 supra, II. A. 1.— Rarely with a subject-clause understood: nec jam sisti poterat, and it was no longer tolerable, i. e. that Nero should disgrace himself, etc., Tac. A. 14, 14.—Rarely with quin, to prevent etc. (pregn., implying also the stopping of something; cf.A.supra, III. B. 1.): neque sisti potuit quin et palatium et domus et cuncta circum haurirentur (igni),
Tac. A. 15, 39.—Hence, stătus, a, um, P. a., as attribute of nouns, occurs in several conventional phrases, as relics of archaic usage.Status (condictusve) dies cum hoste, in the XII. Tables, = a day of trial fixed by the judge or agreed upon with the adversary;B.esp., a peregrinus (= hostis),
Cic. Off. 1, 12, 37. It presupposes a phrase, diem sistere, prob.=vadimonium sistere (v. supra, I. C. 2.). Such an appointment was an excuse from the most important public duties, even for soldiers from joining the army, Cinc. ap. Gell. 16, 4, 4.—Hence, transf.: si status condictus cum hoste intercedit dies, tamen est eundum quo imperant,
i. e. under all circumstances we must go, Plaut. Curc. 1, 1, 5.—In certain phrases, appointed, fixed, regular (cf. statutus, with which it is often confounded in MSS.):C.status dies: tres in anno statos dies habere quibus, etc.,
Liv. 39, 13, 8:stato loco statisque diebus,
id. 42, 32, 2; so id. 5, 52, 2; 27, 23 fin.:stato lustri die,
Sen. Troad. 781:status sacrificii dies,
Flor. 1, 3, 16:statum tempus, statā vice, etc.: lunae defectio statis temporibus fit,
Liv. 44, 37 init.; so id. 28, 6, 10:stato tempore,
Tac. A. 12, 13; id. H. 4, 81; Plin. 11, 37, 65, § 173:stata tempora (partus),
Stat. Achill. 2, 673:adeo in illā plagā mundus statas vices temporum mutat,
Curt. 8, 19, 13; so id. 9, 9, 9; 5, 1, 23; so, feriae, etc.: feriae statae appellabantur quod certo statutoque die observarentur, Paul. ex Fest. p. 69 Lind.:stata quinquennia,
Stat. S. 5, 3, 113:stata sacra or sacrificia: stata sacrificia sunt quae certis diebus fieri debent,
Fest. p. 264 Lind.:proficiscuntur Aeniam ad statum sacrificium,
Liv. 40, 4, 9; 23, 35, 3; 5, 46, 2; 39, 13, 8; Cic. Mil. 17, 45:solemne et statum sacrificium (al. statutum),
id. Tusc. 1, 47, 113; so Liv. 23, 35, 3:stata sacra,
Ov. F. 2, 528; Stat. Th. 1, 666:stata foedera,
id. ib. 11, 380:status flatus,
Sen. Ben. 4, 28:stati cursus siderum,
Plin. 18, 29, 69, § 291 (different: statae stellae = fixed stars, Censor. D. N. 8, belonging to II. 2. supra): statae febres, intermittent fevers, returning regularly, Plin. 28, 27, 28, § 107.—Moderate, average, normal:inter enim pulcherrimam feminam et deformissimam media forma quaedam est, quae et a nimio pulcritudinis periculo et a summo deformitatis odio vacat, qualis a Q. Ennio perquam eleganti vocabulo stata dicitur...Ennius autem eas fere feminas ait incolumi pudicitia esse quae statā formā forent,
Gell. 5, 11, 12 -14 (v. Enn. Trag. p. 133 Vahl.). -
3 solutum
solvo, solvi, solutum, 3, v. a. ( perf. soluit, trisyll., Cat. 2, 13:I. A.soluisse,
Tib. 4, 5, 16) [for se-luo; cf. socors for se-cords], to loosen an object from any thing, to release or to loose, remove any thing which binds or restrains another.In a corporeal sense.1.Outwardly, to release.a.From fetters or custody, to free, set free, release; absol.:b.solvite istas,
i. e. from fetters, Plaut. Truc. 4, 3, 64:solvite istum,
id. Mil. 5, 32:numquam, nisi me orassis, solves,
id. Ep. 5, 2, 62:jube solvi (eum),
Ter. And. 5, 4, 52:ad palum adligati repente soluti sunt,
Cic. Verr. 2, 5, 5, § 11:ut vincti solvantur,
id. ib. 2, 5, 6, §12: qui in compedibus corporis semper fuerunt, etiam cum soluti sunt, tardius ingrediuntur,
id. Tusc. 1, 31, 75:ita nexi soluti (sunt),
Liv. 8, 28, 9:solvite me, pueri,
Verg. E. 6, 24:fore ut brevi solveretur,
Suet. Vesp. 5; id. Tib. 65; id. Vit. 12.—With abl.:canis solutus catena,
Phaedr. 3, 7, 20. — Transf., from the fetter of frost:solutis amnibus (i. e. frigoris vinculo),
Stat. Th. 5, 15:terrae quem (florem) ferunt solutae,
Hor. C. 1, 4, 10.—From reins, ties, bands, etc.: solve senescentem equum, from the rein, i. e. dismiss him from service, Hor. Ep. 1, 1, 8:c.solverat sol equos,
unhitched, Stat. Th. 3, 407: currum solvere (i. e. ab equis, poet. for equos a curru), Sen. Thyest. 794: solvere epistulam, i. e. from the string by which it was tied (= to open), Nep. Hann. 11, 3:et tibi sollicita solvitur illa (epistula) manu,
Ov. Tr. 5, 2, 2:et jacet in gremio charta soluta meo,
id. H. 11, 4:praecepit suis ne sarcinas solverent, aut onera deponerent,
Front. Strat. 1, 5, 3.—So of garments and sails, to unfurl, unfold: cum tunica soluta inambularet, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 32, 3; Front. Strat. 4, 1, 26:soluta toga,
Quint. 11, 3, 147:vela solvere,
Verg. A. 4, 574.—From any fastening (mostly poet. and post-Aug. prose), to detach from; constr. absol., or with ab or de, and abl.:d.Caucasia solvet de rupe Promethei bracchia,
Prop. 2, 1, 69:fraxinus solvitur,
from the ground, Stat. Th. 9, 498:ceciditque soluta pinus,
id. ib. 9, 409; cf.:pinus radice soluta, deficit,
id. S. 5, 1, 152:solutis radicibus arbusta procumbunt,
Sen. Q. N. 3, 27, 5:accepi epistulam quam, ut scribis, ancora soluta de phaselo dedisti, i. e. a litore,
detached, Cic. Att. 1, 13, 1 B. and K. (al. sublata;but soluta is perh. an error of Cic. in the use of a technical term, v Orell. ad loc.).—In the same sense: solvere retinacula classis,
Ov. M. 15, 696; 8, 102:querno solvunt de stipite funem,
id. F. 4, 333:fune soluto Currit in immensum carina,
id. Am. 2, 11, 23:curvo solves viscera cultro (i. e. de corpore ferarum),
Sen. Hippol. 53.—Of rain disengaged from the clouds:imber caelesti nube solutus,
Ov. A. A. 2, 237: (Lunam) imperfecta vi solvere tantum umorem, disengage only the moisture, i. e. from the earth:cum solis radii absumant,
Plin. 2, 9, 6, § 45:solutum a latere pugionem,
detached from his side, Suet. Vit. 15.—Esp., of ships: navem solvere, to free a ship from the land, i. e. to set sail, weigh anchor, leave land, depart.(α).With acc. alone:(β).eisce confectis navem solvimus,
Plaut. Merc. 1, 1, 91:navim cupimus solvere,
id. Mil. 4, 7, 17:naves solvit,
Caes. B. G. 4, 36; 5, 8; id. B. C. 1, 28; 3, 14; 3, 26;3, 102: primis tenebris solvit navem,
Liv. 45, 6:postero die solvere naves (jussi),
id. 29, 25 fin.; Nep. Hann. 8, 2:classem solvere,
Liv. 45, 41; Prop. 3, 7 (4, 6), 23.—With ab and abl.:(γ).navis a terra solverunt,
Caes. B. C. 3, 101:quinto inde die quam ab Corintho solverit naves,
Liv. 31, 7 med.:solvunt a litore puppes,
Luc. 2, 649.—With ex and abl.:(δ).nam noctu hac soluta est navis nostra e portu Persico,
Plaut. Am. 1, 1, 259:interea e portu nostra navis solvitur,
id. Bacch. 2, 3, 54.—With abl.:(ε).complures mercatores Alexandria solvisse,
Cic. Off. 3, 12, 50:portu solventibus,
id. Mur. 2, 4.—Absol. (sc. navem or naves):(ζ).tertia fere vigilia solvit,
Caes. B. G. 4, 23:nos eo die cenati solvimus,
Cic. Fam. 16, 9, 2:altero die quam a Brundusio solvit,
Liv. 31, 14 init.:qui inde solverant,
Val. Max. 1, 7, 3:solvi mare languido,
Sen. Ep. 53, 1:fortasse etiam ventis minantibus solves,
id. Ben. 2, 35, 5:non eadem est his et illis causa solvendi,
making sea-voyages, id. Q. N. 5, 18, 16.—With navis, etc., as subj., to leave the land (sc. se a litore):(η).naves XVIII. ex superiore portu solverunt,
Caes. B. G. 4, 28; and by another change of construction: solvimus oram, we freed the shore, i.e. from the ship, Quint. 4, 2, 41; id. Ep. ad Tryph. 3.—Poet. usages:e.de litore puppis solvit iter,
clears the voyage, Stat. S. 5, 1, 243:nec tibi Tyrrhena solvatur funis harena,
Prop. 1, 8, 11 (cf.: retinacula solvere, c. supra).—Of secretions from the body ( poet. and in post-Aug. prose):2.tempore eo quo menstrua solvit,
Lucr. 6, 706:cruor solvitur,
Stat. Th. 9, 530:lacrimas solvere,
id. Achill. 2, 256:solutis lacrimis,
Claud. Ruf. 2, 258; so,partus solvere,
to bear, bring forth, be delivered of offspring, Ov. F. 3, 258; Stat. Th. 5, 461; Plin. 28, 3, 6, § 33; 32, 1, 1, § 6.—To loosen an object from that which holds it together, to break up, part, dissolve, disperse, divide, take apart, scatter.a.In gen.:b.omne colligatum solvi potest,
Cic. Fin. 11.—Of structures ( poet. and in post-Aug. prose):c.solvere naves et rursus conjungere,
Curt. 8, 10, 3:solvere quassatae parcite membra ratis,
Ov. Tr. 1, 2, 2:dubitavit an solveret pontem,
Curt. 4, 16, 8:solvere pontem,
Tac. A. 1, 69:si pons solutus sit,
Dig. 2, 11, 2, § 7:solutus pons tempestatibus,
Just. 2, 13, 9:currum (solis) solutum,
Manil. 1, 740.—Of woven stuff:d.solvens texta,
Prop. 2, 9, 6.—Of mountains:e.utrimque montes solvit (Hercules),
Sen. Herc. Fur. 237:tridente Neptunus montem solvit,
id. Agam. 553.—Of the neck:f.soluta cervix silicis impulsu,
broken, Sen. Troad. 1119.—Of a comet:g.momentum quo cometes solutus et in duas partes redactus est,
Sen. Q. N. 7, 16, 3.—Of the hair, to loosen, untie, let fall:h.solve capillos,
Ov. Am. 3, 9, 3:crinem,
id. A. A. 3, 784; id. M. 11, 682; 13, 584; Prop. 2, 15 (3, 7), 46:comas casside,
Ov. F. 3, 2; cf. id. ib. 4, 854.—Of the earth (so mostly P. a., q. v. infra;3.post-Aug.): ita in terrae corpore evenit ut partes ejus vetustate solvantur, solutae cadant,
Sen. Q. N. 6, 10, 2:ubi montis latus nova ventis solvit hiems,
Stat. Th. 7, 745. —To dissolve; pass., to be dissolved, changed, to pass over into ( poet. and postclass. for dissolvere, or transire in); constr. absol., or with in and acc.(α).Of a change into air or gas:(β).calor mobiliter solvens, differt primordia vini,
dissolving, parts the molecules of the wine, Lucr. 6, 235:nam materiai copia ferretur per inane soluta,
id. 1, 1018; so id. 1, 1103:ita fatus in aera rursus solvitur,
Stat. Th. 5, 285;nec in aera solvi Passa, recentem animam caelestibus intulit astris,
Ov. M. 15, 845.—Into a liquid, to melt:(γ).saepe terra in tabem solvitur,
Sen. Q. N. 3, 15, 7:terram quam diximus esse mutabilem et solvi in umorem,
id. ib. 3, 29, 4:nullum tellus se solvit in amnem,
Luc. 2, 408; ipsum in conubia terrae Aethera, cum pluviis rarescunt nubila, solvo, dissolve into the embrace of the earth, i. e. change into rain, Stat. S. 1, 2, 186:ex Aethiopiae jugis solutas nives ad Nilum decurrere,
Sen. Q. N. 4, 2, 17; so,nivem solvere,
id. ib. 4, 5, 2; Ov. Am. 3, 6, 93; Sen. Herc. Oet. 729:rigor auri solvitur aestu,
Lucr. 1, 493:ferrum calidi solvant camini,
Manil. 4, 250:cerae igne solutae,
Ov. A. A. 2, 47:Iris cum vino triduo non solvitur,
Plin. 21, 20, 83, § 142:(herba) quinto die solvitur,
id. 26, 14, 88, § 148.—Of putrefaction:(δ).(vitulo) per integram solvuntur viscera pellem,
Verg. G. 4, 302.—Of change in general:(ε).inque novas abiit massa soluta domos,
Ov. F. 1, 108:repentino crementur incendio, atque ex tanta varietate solvantur atque eant in unum omnia (sc. all the heavenly bodies),
Sen. Ben. 6, 22.—Of expansion by heat:(ζ). (η).(uva) cum modo frigoribus premitur, modo solvitur aestu,
Ov. A. A. 2, 317.—Solvi in, to pass into, become:4.in cacumine (herbae) capitula purpurea quae solvantur in lanugines,
Plin. 27, 8, 39, § 61.—Of a wave:donec in planitiem immotarum aquarum solvatur,
disappears in, Sen. Q. N. 1, 2, 2:postremi (equi) solvuntur in aequora pisces (= solvuntur in pisces),
Stat. Th. 2, 47: lumina in lacrimas solventur, stream with tears. —Hence, solvere, causative, to make pass over, to make vanish in: circulum in pulverem, in quo descriptus est, solvere, Sen. Ep. 74, 27: soluti agri, the boundaries of which are effaced, Sic. Fl. Cond. Agr. p. 3 Goes.—To consume, to destroy, dissolve:B.solvere orbes,
Manil. 1, 497:ni calor et ventus... interemant sensum diductaque solvant (i.e. sensum),
Lucr. 3, 287:(Cato) ferrei prope corporis animique, quem ne senectus quidem, quae solvit omnia, fregerit,
Liv. 39, 40, 11:si (cometae) sunt purus ignis... nec illos conversio mundi solvit,
Sen. Q. N. 7, 2, 2:(turbo) ab eo motu, qui universum trahit, solveretur,
id. ib. 7, 9, 4:tabes solvit corpora,
Luc. 6, 18; 7, 809:nec solum silvas, sed saxa ingentia solvit (ignis),
id. 3, 506:ne tegat functos humus, ne solvat ignis,
Sen. Thyest. 750.—So, vitam solvere, to extinguish life, esp. of gradual or easy death:solvas potius (vitam), quam abrumpas, dummodo, si alia solvendi ratio non erit, vel abrumpas,
Sen. Ep. 22, 3:hanc mihi solvite vitam,
Prop. 2, 9, 39.—Trop.1.To free, release, loose, emancipate, set free; constr. absol., with abl. or ab and abl.; rarely with gen.a.From the body, etc.:b.teque isto corpore solvo,
Verg. A. 4, 703:soluta corpore anima,
Quint. 5, 14, 13:qui solutas vinculis animas recipit,
Sen. Cons. 28, 8: si animus somno relaxatus solute (i. e. free from the shackles of the body) moveatur ac libere, Cic. Div. 2, 48, 100:vocem solvere,
to set free the voice, to speak, Stat. S. 3, 1; Sen. Thyest. 682; so, responsa solve (pregn. = utter and disclose), Sen. Oedip. 292:suspiria solvit,
Stat. Th. 11, 604:solvat turba jocos,
Sen. Med. 114:solutos Qui captat risus hominum (= quem juvat risus hominum solvere),
Hor. S. 1, 4, 83:Ausonii... versibus incomptis ludunt risuque soluto,
unrestrained, free, Verg. G. 2, 386.—Of members or parts of the body: linguam solvere, to unfetter the tongue (sc. vinculis oris), to give flow to words:c.linguam (Juno) ad jurgia solvit,
Ov. M. 3, 261:lingua devincta nec in motus varios soluta,
Sen. Ira, 1, 3, 7:ut quisque contemptissimus est, ita linguae solutissimae est,
id. Const. 11, 3:(fama) innumeras solvit in praeconia linguas,
Luc. 1, 472. —Solvere bracchia, poet., to unfetter the arms, i. e. to move them:magna difficili solventem bracchia motu,
Stat. Achill. 1, 604; cf.of the free motions of animals: columbae soluto volatu multum velociores,
unrestrained flight, Plin. 10, 36, 52, § 108.—From obligations and debts:d.solvit me debito,
Sen. Ben. 6, 4, 1:an nos debito solverit,
id. Ep. 81, 3:ut religione civitas solvatur,
Cic. Caecin. 34, 98; Liv. 7, 3, 9:te decem tauri... Me tener solvet vitulus (sc. religione),
Hor. C. 4, 2, 54.—So from a military oath:hoc si impetro, solvo vos jurejurando,
Just. 14, 4, 7.—Sacramento or militia solvere, to dismiss a soldier from service:sacramento solvi,
Tac. A. 16, 13:cum quis propter delictum sacramento solvitur,
Dig. 49, 16, 13:militia solvere,
Tac. A. 1, 44.— Munere (publico) solvere, to exempt from public duties:ut Ilienses publico munere solverentur,
Tac. A. 12, 58.—With obj. inf.:ut manere solveretur,
that he should be excused from the duty of remaining, Tac. A. 3, 29.—From guilt and sin, to acquit, absolve, cleanse (cf. absolvere, to acquit of crime):e.si ille huic (insidias fecerit), ut scelere solvamur,
be held guiltless, Cic. Mil. 12, 31:atque hunc ille summus vir scelere solutum periculo liberavit,
id. ib. 4, 9:sit capitis damno Roma soluta mei,
Ov. F. 6, 452:ipsum quoque Pelea Phoci Caede per Haemonias solvit Acastus aquas,
id. ib. 2, 40:Helenen ego crimine solvo,
id. A. A. 2, 371:quid crimine solvis Germanum?
Stat. Th. 11, 379:solutam caede Gradivus manum restituit armis,
Sen. Herc. Fur. 1342. —From feelings, etc.:f.quae eos qui quaesissent cura et negotio solverent,
Cic. Rep. 1, 18, 30:cum ego vos solvi curis ceteris,
Ter. Hec. 2, 1, 33:senatus cura belli solutus,
Plin. 22, 3, 4, § 7:pectus linquunt cura solutum,
Lucr. 2, 45:his terroribus ab Epicuro soluti et in libertatem vindicati,
Cic. N. D. 1, 20, 56:soluti metu,
Liv. 41, 14 init.; 27, 51:solvent formidine terras,
Verg. E. 4, 14:solve metu patriam,
Prop. 4 (5), 6, 41:metu belli Scythas solvit,
Just. 9, 2, 2; so id. 14, 2, 5:haec est Vita solutorum misera ambitione,
Hor. S. 1, 6, 129:soluti a cupiditatibus,
Cic. Agr. 1, 9, 27:his concitationibus quem vacuum, solutum, liberum videris,
id. Tusc. 5, 15, 43: et tu solve me dementia, [p. 1726] Hor. Epod. 17, 43:longo luctu,
Verg. A. 2, 26:tristem juventam solve (i. e. juventam tristitia),
Sen. Hippol. 450:solvite tantis animum monstris, solvite, superi,
id. Herc. Fur. 1063:Quis te solvere Thessalis Magus venenis poterit?
Hor. C. 1, 27, 21. — Poet.:solvit animis miracula (for animos miraculis),
the soul from superstition, Manil. 1, 103.—And of animals:rabie tigrim,
Manil. 5, 707.— Absol.:ut ad praecepta quae damus possit ire animus, solvendus est (i. e. perturbationibus),
Sen. Ep. 95, 38:calices, quem non fecere contracta in paupertate solutum?
i. e. from cares, Hor. Ep. 1, 5, 20:solvite animos,
Manil. 4, 12.—With in:vix haec in munera solvo animum,
i. e. free it from passions and so make it fit for these duties, Stat. S. 5, 3, 33.—From sleep, very rare:g.ego somno solutus sum,
awoke, Cic. Rep. 6, 26, 29 (cf.: somno solvi, to be overwhelmed by sleep, 2. b, g infra).—From labor, business, etc.:h.volucres videmus... solutas opere volitare,
Cic. Or. 2, 6, 23:solutus onere regio, regni bonis fruor,
Sen. Oedip. 685.— Poet.:Romulus excubias decrevit in otia solvi,
to be relieved from guard and enjoy leisure, Prop. 4 (5), 4, 79.—From rigidity, austerity, stiffness, etc., to relax, smooth, unbend, quiet, soothe ( poet. and in post-Aug. prose):k.frontem solvere disce,
Mart. 14, 183:saltem ora trucesque solve genas,
Stat. Th. 11, 373:solvit feros tunc ipse rictus,
Sen. Herc. Fur. 797.— Poet.:solvatur fronte senectus = frons senectute (i. e. rugis), solvatur,
be cleared, Hor. Epod. 13, 5:vultum risu solvit,
relieves, Val. Max. 4, 3, 5:risum judicis movendo, et illos tristes affectus solvit, et animum renovat,
Quint. 6, 3, 1; so,solvere judicem,
unbend, excite his laughter, id. 11, 3, 3:solvere qui (potui) Curios Fabriciosque graves (sc. risu),
Mart. 9, 28 (29), 4:ut tamen arctum Solveret hospitiis animum,
Hor. S. 2, 6, 83:cujus non contractum sollicitudine animum illius argutiae solvant?
Sen. Cons. Helv. 18, 5.— Transf., pregn.:solventur risu tabulae,
i. e. the austerity of the judge will be relaxed by laughter, and the complaint dismissed, Hor. S. 2, 1, 86.—Imitated:quia si aliquid omiserimus, cum risu quoque tota res solvitur,
Quint. 5, 10, 67.—From any cause of restraint.(α).To release from siege:(β).Bassanitas obsidione solvere,
Liv. 44, 30:patriam obsidione solvere,
Val. Max. 3, 2, 2. —From moral restraints:l.hic palam cupiditates suas solvit,
gave vent to, Curt. 6, 6, 1; v. also P. a., B. 7. infra.—From laws and rules: legibus solvere.(α).To exempt from laws, i. e. by privilege:(β).Vopiscus, qui ex aedilitate consulatum petit, solvatur legibus,
Cic. Phil. 11, 5, 11:cur M. Brutus legibus est solutus, si, etc.,
id. ib. 2, 13, 31:ut interea magistratus reliquos, legibus omnibus soluti, petere possetis,
id. Agr. 2, 36, 99:Lurco, tribunus plebis, solutus est (et lege Aelia et Furia),
id. Att. 1, 16, 13:solvatne legibus Scipionem,
Auct. Her. 3, 2, 2:petente Flacco ut legibus solverentur,
Liv. 31, 50, 8:Scipio legibus solutus est,
id. Epit. 56:Licet enim, inquiunt, legibus soluti sumus, attamen legibus vivimus,
Just. Inst. 2, 17, 8; cf.:ut munere vigintiviratus solveretur,
Tac. A. 3, 29.— Transf., of the laws of nature, etc.:(aestus) illo tempore, solutus legibus, sine modo fertur,
Sen. Q. N. 3, 28, 6:solus (sapiens) generis humani legibus solvitur,
id. Brev. Vit. 15, 5:nec leti lege solutas,
Lucr. 3, 687:nec solvo Rutulos (i. e. legibus fati),
Verg. A. 10, 111.— With gen. (cf. libero), perh. only in phrase testamenti solvere, to release from a testamentary disposition:et is per aes et libram heredes testamenti solveret,
Cic. Leg. 2, 20, 51; 2, 21, 53 (less prop. testamenti is taken as attribute of heredes); cf. Gai. Inst. 3, 175, and Hor. C. 3, 17, 16, P. a., B. 5. fin. infra.—Legibus solutus, not subject to, released from:2. (α).reus Postumus est ea lege... solutus ac liber,
i. e. the law does not apply to him, Cic. Rab. Post. 5, 12:soluti (lege Julia) huc convenistis, ne constricti discedatis cavete,
id. ib. 7, 18.—Of other laws:solutus Legibus insanis,
Hor. S. 2, 6, 68:quae sedes expectent animam solutam legibus servitutis humanae,
Sen. Ep. 65, 20.— Transf., of things: soluta legibus scelera sunt, unrestrained by the laws, i. e. crimes are committed with impunity, Sen. Ben. 7, 27, 1.— Of the laws of versification: numerisque fertur Lege solutis, referring to dithyrambic measures, Hor. C. 4, 2, 12 (cf. P. a., B. 11. infra).—Of troops, ranks, etc.:(β).ubi ordines procursando solvissent,
Liv. 42, 65, 8:incomposito agmine, solutis ordinibus,
Curt. 8, 1, 5; so id. 8, 4, 6:agmina Diductis solvere choris,
Verg. A. 5, 581:solvit maniplos,
Juv. 8, 154:solvuntur laudata cohors,
Stat. Achill. 2, 167.—Hence, to separate armies engaged in battle:commissas acies ego possum solvere,
Prop. 4 (5), 4, 59.—Of banquets, assemblies, etc.:(γ).convivio soluto,
Liv. 40, 14 fin.:convivium solvit,
Curt. 8, 5, 24; 8, 6, 16:Quid cessas convivia solvere?
Ov. F. 6, 675:coetuque soluto Discedunt,
id. M. 13, 898.—Hence, urbem (Capuam) solutam ac debilitatam reliquerunt, disfranchised, Cic. Agr. 2, 33, 91.—Of the words in discourse, orationem or versum solvere, to break up a sentence or verse:3.(discant) versus primo solvere, mox mutatis verbis interpretari,
Quint. 1, 9, 2:quod cuique visum erit vehementer, dulciter, speciose dictum, solvat ac turbet,
id. 9, 4, 14:ut partes orationis sibi soluto versu desideret et pedum proprietates,
id. 1, 8, 13:non, ut si solvas Postquam discordia tetra, etc., invenias etiam disjecti membra poetae,
Hor. S. 1, 4, 60.—Implying a change for the worse.a.To relax, make effeminate, weaken, by ease, luxury, dissipation, etc. (post-Aug.):b.Hannibalem hiberna solverunt,
Sen. Ep. 51, 5:usque eo nimio delicati animi languore solvuntur,
Sen. Brev. Vit. 12, 6:infantiam statim deliciis solvimus,
Quint. 1, 2, 6:solutus luxu,
id. 3, 8, 28; so Tac. A. 11, 31.—With in and acc.:soluti in luxum,
Tac. H. 2, 99:in lasciviam,
id. ib. 3, 38.— Transf.: versum solvere, to deprive a verse of its proper rhythm:si quinque continuos dactylos confundas solveris versum,
Quint. 9, 4, 49.—To make torpid by removing sensation.(α).To relax, benumb the limbs or body;(β).as by narcotics, terror, sickness, exhaustion: multaque praeterea languentia membra per artus solvunt,
Lucr. 6, 798:ima Solvuntur latera,
Verg. G. 3, 523:solvi debilitate corporis,
paralyzed, Val. Max. 1, 7, 4:ut soluto labitur moriens gradu,
Sen. Hippol. 368.—In mal. part., Hor. Epod. 12, 8; cf. Verg. G. 3, 523.— Poet.:illum aget, penna metuente solvi, Fama superstes,
Hor. C. 2, 2, 7.—Of the mind:segnitia (oratoris) solvit animos,
wearies, Quint. 11, 3, 52:mentes solvere,
to make insane, Plin. 25, 3, 7, § 25.—By frost ( poet.):(γ).solvuntur illi frigore membra,
Verg. A. 12, 951; 1, 92.—By sleep ( poet. for sopio):(δ).homines volucresque ferasque Solverat alta quies,
Ov. M. 7, 186:corpora somnus Solverat,
id. ib. 10, 369:molli languore solutus,
id. ib. 11, 648;11, 612: altoque sopore solutum,
id. ib. 8, 817:somno vinoque solutos,
id. F. 2, 333; Verg. A. 9, 236:ut membra solvit sopor,
id. ib. 12, 867:non solvit pectora somnus,
Sen. Agam. 76.—With in:solvitur in somnos,
Verg. A. 4, 530.— Transf., of the sea:aequor longa ventorum pace solutum,
lulled to sleep, Stat. Th. 3, 255.—By death: solvi, to die ( poet. and in post-Aug. prose):4.ipse deus, simulatque volam, me solvet,
Hor. Ep. 1, 16, 78:corporibus quae senectus solvit,
Curt. 89, 32 (cf. A. 4. supra):(corpus) quam nullo negotio solvitur,
Sen. Q. N. 3, 27, 2:alius inter cenandum solutus est,
id. Ep. 66, 43:ubicumque arietaveris, solveris,
id. Cons. Marc. 11, 3:me fata maturo exitu facilique solvant,
Sen. Troad. 605:solvi inedia,
Petr. 111:sic morte quasi somno soluta est,
Flor. 2, 21, 11.—Hence,Of logical dissolution, to refute:b.non tradit Epicurus quomodo captiosa solvantur,
how fallacies are refuted, Cic. Fin. 1, 7, 22:argumentum solvere,
Quint. 2, 17, 34:solutum scies quod nobis opponitur,
Sen. Const. 12, 3.—To disperse, dispel, as of a cloud:II. A.deorum beneficia tempestiva ingentes minas interventu suo solventia,
Sen. Ben. 4, 4, 2.In a corporeal sense.1.In gen., to loose (weaker than rumpo;2.post-Aug.): effringere quam aperire, rumpere quam solvere putant robustius,
Quint. 2, 12, 1:qua convulsa tota operis colligatio solveretur,
Val. Max. 8, 14, 6:supera compage soluta,
Stat. Th. 8, 31.—To remove a fetter, bridle, etc.:3.nullo solvente catenas,
Ov. M. 3, 700: vincla jugis boum, Tib. 2, 1, 7:solvere frenum,
Phaedr. 1, 2, 3:loris solutis,
Ov. A. A. 1, 41.— Transf., of prisons:qui, solutis ergastulis, exercitus numerum implevit,
Liv. Ep. 56; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 13; 11, 13, 2.—Of frost:gelu solvitur,
it thaws, Tac. H. 1, 79:solvitur acris hiems,
Hor. C. 1, 4, 1.—Of clouds:facit igitur ventum resoluta nubes, quae plurimis modis solvitur,
Sen. Q. N. 5, 12, 5; 5, 12, 1.—Of the grasp of hands, fingers, etc.:Aeacides a corpore bracchia solvit,
looses his hold, Ov. M. 11, 246:indigno non solvit bracchia collo,
Stat. Th. 5, 217:digitis solutis abjecit jaculum,
id. ib. 8, 585.—To untie a string, cord, necklace, etc., slacken or unlock an enclosure, open a box, trunk, etc.:B.solve vidulum ergo,
Plaut. Rud. 4, 4, 98:eam solve cistulam,
id. Am. 2, 2, 151:solve zonam,
untie, id. Truc. 5, 62:solvisse jugalem ceston fertur,
Stat. Th. 5, 62:animai nodos a corpore solvit,
Lucr. 2, 950:nihil interest quomodo (nodi) solvantur,
Curt. 3, 1, 18:quid boni est, nodos operose solvere, quos ipse ut solveres feceris?
Sen. Ben. 5, 12, 2:solvere nodum,
Stat. Th. 11, 646:laqueum quem nec solvere possis, nec abrumpere,
Sen. Tranq. 10, 1:vix solvi duros a pectore nexus,
Ov. M. 9, 58:fasciam solve,
Sen. Ep. 80, 10:solutis fasciis,
Curt. 7, 6, 5:solvi fasciculum,
Cic. Att. 11, 9, 2:crinales vittas,
Verg. A. 7, 403:Parmenion vinculum epistulae solvens,
Curt. 7, 2, 25:equum empturus solvi jubes stratum,
Sen. Ep. 80, 9:redimicula solvite collo,
Ov. F. 4, 135:corollas de fronte,
Prop. 1, 3, 21:solvere portas,
Stat. Th. 3, 492:munimina valli,
id. ib. 12, 10:ille pharetram Solvit,
Ov. M. 5, 380.— Transf., of the veins as enclosures of the blood:solutis ac patefactis venis,
Sen. Q. N. 3, 15, 5:venam cultello solvere,
Col. 6, 14; cf.also: lychnis alvum solvit,
looses the bowels, Plin. 21, 26, 98, § 171; 21, 20, 83, § 140; Suet. Vesp. 24; Tac. A. 12, 67:ventrem,
Plin. 20, 8, 30, § 74.— Absol. (sc. alvum), Mart. 13, 29:stomachus solutus = venter solutus,
loose bowels, Petr. 117; Scrib. Comp. 92.—Trop., to slacken or remove a bond.1.Solvere aliquid (aliquod vinculum; cf. I. B. 1. supra).a.Of the mouth, etc., to open:b.talibus ora solvit verbis,
Ov. M. 15, 74; so id. ib. 1, 181; Tib. 4, 5, 14:ternis ululatibus ora Solvit,
Ov. M. 7, 191; 9, 427; id. Tr. 3, 11, 20; Stat. Achill. 1, 525:vix ora solvi patitur etiamnum timor,
Sen. Herc. Oet. 725; so,os promptius ac solutius,
Val. Max. 8, 7, ext. 1.— Transf., of an abyss:hic ora solvit Ditis invisi domus,
Sen. Herc. Fur. 664.—To remove, cancel; to destroy the force of a legal or moral obligation by expiration, death, etc.:c.si mors alterutrius interveniat, solvitur mandatum,
Gai. Inst. 3, 160:cum aliquis renunciaverit societati, societas solvitur,
id. ib. 3, 151; so id. ib. 3, 152:morte solvetur compromissum,
Dig. 4, 8, 27:soluto matrimonio,
ib. 24, 3, 2:solutum conjugium,
Juv. 9, 79:qui... conjugalia solvit,
Sen. Med. 144:nec conjugiale solutum Foedus in alitibus,
Ov. M. 11, 743:(sapiens) invitus beneficium per compensationem injuriae solvet,
cancel the obligation of a favor by the set-off of a wrong, Sen. Ep. 81, 17.—To efface guilt or wrong:d.magnis injuria poenis Solvitur,
Ov. F. 5, 304:solve nefas, dixit: solvit et ille nefas,
id. ib. 2, 44:culpa soluta mea est,
id. Tr. 4, 4, 10:neque tu verbis solves unquam quod mi re male feceris (i. e. injuriam),
Ter. Ad. 2, 1, 10.—Poenam solvere, to suffer punishment, i. e. to cancel the obligation of suffering, etc. (cf. 3. infra;e.less freq. than poenam persolvere, exsolvere): serae, sed justae tamen et debitae poenae solutae sunt,
Cic. Mil. 31, 85:capite poenas solvit,
Sall. J. 69, 4:meritas poenas solventem,
Curt. 6, 3, 14:poenarum solvendi tempus,
Lucr. 5, 1224:nunc solvo poenas,
Sen. Phoen. 172:hac manu poenas tibi solvam,
id. Hippol. 1177.—To remove, relieve, soothe affections, passions, etc.:f.atque animi curas e pectore solvat,
Lucr. 4, 908:curam metumque juvat Dulci Lyaeo solvere,
Hor. Epod. 9, 38:patrimonii cura solvatur,
Sen. Q. N. 3, praef. §2: Pyrrhus impetus sui terrore soluto,
Val. Max. 4, 3, 14:solvite corde metum,
Verg. A. 1, 562; so id. ib. 9, 90:solve metus animo,
Stat. Th. 2, 356:solvi pericula et metus narrant,
Plin. 11, 37, 52, § 140: neque adhuc Stheneleius iras Solverat Eurystheus, [p. 1727] Ov. M. 9, 274:hoc uno solvitur ira modo,
id. A. A. 2, 460:solvitque pudorem,
Verg. A. 4, 55.—Of sleep:g.quasi clamore solutus Sit sopor,
Ov. M. 3, 6, 30:nec verba, nec herbae audebunt longae somnum tibi solvere Lethes,
Luc. 6, 768; cf.:lassitudinem solvere,
Plin. 37, 10, 54, § 143. —Of any checks and barriers to motion, to remove.(α).To raise a siege:(β).solutam cernebat obsidionem,
Liv. 36, 10, 14:soluta obsidione,
id. 36, 31, 7:ad Locrorum solvendam obsidionem,
id. 27, 28, 17; cf. id. 37, 7, 7; 38, 5, 6; 42, 56 init.; 44, 13, 7; Curt. 4, 4, 1; Tac. A. 4, 24; 4, 73; Just. 9, 2, 10.—Of passions, etc., to remove restraint:(γ).cujus si talis animus est, solvamus nos ejus vincula, et claustra (i. e. irae) refringamus,
Liv. 36, 7, 13.—To overthrow, subvert a higher authority, etc.:h.quos (milites), soluto imperio, licentia corruperat,
Sall. J. 39, 5:imperia solvit qui tacet, jussus loqui,
Sen. Oedip. 525:sonipedes imperia solvunt,
id. Hippol. 1084; cf.:sanctitas fori ludis solvitur,
Quint. 11, 3, 58.—Of laws and customs, to abolish, violate:2.solvendarum legum id principium esse censebant (post-Aug. for dissolvendarum),
Curt. 10, 2, 5:solutae a se legis monitus,
Val. Max. 6, 5, ext. 4:cum plus quam ducentorum annorum morem solveremus,
Liv. 8, 4, 7:(Tarquinius) morem de omnibus senatum consulendi solvit,
id. 1, 49, 7:oportebat istum morem solvi,
Curt. 8, 8, 18.—Esp. with acc. of the bond, etc. (taking the place of the constr. I. B. 1. 2. 3. supra, when the abl. of separation is not admissible).a.To subvert discipline:b.disciplinam militarem solvisti,
Liv. 8, 7, 16:luxuria solutam disciplinam militarem esse,
id. 40, 1, 4:quod cum, ne disciplina solveretur, fecisset,
Front. Strat. 2, 12, 2.—Of strength, energy, attention, etc., to loosen, impair, weaken, scatter, disperse:c.nobilitas factione magis pollebat, plebis vis soluta atque dispersa,
Sall. J. 41, 6:patrios nervos externarum deliciarum contagione solvi et hebetari noluerunt,
Val. Max. 2, 6, 1:vires solvere,
Quint. 9, 4, 7:vis illa dicendi solvitur, et frigescit affectus,
Quint. 11, 3, 133.—Of affection, etc., to sever, dissolve, destroy:d.segnes nodum (amicitiae) solvere Gratiae,
Hor. C. 3, 21, 22;similarly: solvit (ille deus) amicos,
Prop. 2, 34 (3, 32), 5; so id. 2, 15 (3, 7), 26:hoc firmos solvit amores,
Ov. A. A. 2, 385:amores cantibus et herbis solvere,
Tib. 1, 2, 60.—Of sickness and hunger, to end, remove:e.vitex dicitur febres solvere,
Plin. 24, 9, 38, § 60:solvit jejunia granis,
Ov. F. 4, 607:quoniam jejunia virgo Solverat,
id. M. 5, 535; cf. Luc. 3, 282; so,famem,
Sen. Thyest. 64.—To delay:f.hi classis moras hac morte solvi rentur,
Sen. Troad. 1131.—Of darkness, to dispel:g.lux solverat umbras,
Stat. Th. 10, 390.—Of war, strife, etc., to compose, settle:h.aut solve bellum, mater, aut prima excipe,
Sen. Phoen. 406:electus formae certamina solvere pastor,
Stat. Achill. 2, 337:jurgia solvere,
Manil. 3, 115:contradictiones solvere,
Quint. 7, 1, 38.—Of difficulties, riddles, questions, ambiguities, etc., to solve, explain, remove:3.quia quaestionem solvere non posset,
Val. Max. 9, 12, ext. 3:aenigmata,
Quint. 8, 6, 53:omnes solvere posse quaestiones,
Suet. Gram. 11:haec ipsa, quae volvuntur ab illis, solvere malim et expandere,
Sen. Ep. 82, 20; id. Q. N. 7, 14, 1:unum tantum hoc solvendum est,
that one question, id. ib. 1, 7, 3:puta nunc me istuc non posse solvere,
id. Ep. 48, 6:carmina non intellecta Solverat,
Ov. M. 7, 760:triste carmen alitis solvi ferae,
Sen. Oedip. 102:nodos juris,
Juv. 8, 50:proponere aliquid quod solvat quaestionem,
Quint. 5, 10, 96:plurimas quaestiones illis probationibus solvi solere,
id. 1, 10, 49:quo solvitur quaestio supra tractata,
id. 3, 7, 3:ambiguitatem or amphiboliam,
id. 7, 2, 49; 7, 9, 10.—In partic., of obligations, to fulfil.a.To pay.(α).Originally, rem solvere, to free one's property and person (rem familiarem) from debts (solutio per aes et libram), according to the ancient formula:(β).quod ego tibi tot millibus condemnatus sum, me eo nomine... a te solvo liberoque hoc aere aeneaque libra,
Gai. Inst. 3, 174 Huschke; cf.:inde rem creditori palam populo solvit (i. e. per aes et libram),
Liv. 6, 14, 5:quas res dari, fieri, solvi oportuit,
id. 1, 32, 11. —Hence, rem solvere, to pay; often with dat. of person:pro vectura rem solvit?
paid the freight, Plaut. As. 2, 4, 27:ubi nugivendis res soluta'st omnibus,
id. Aul. 3, 5, 51:tibi res soluta est recte,
id. Curc. 4, 3, 21:ego quidem pro istac rem solvo ab tarpessita meo,
id. ib. 5, 2, 20:rem solvo omnibus quibus dehibeo,
id. ib. 5, 3, 45:dum te strenuas, res erit soluta,
id. Ps. 2, 2, 35:res soluta'st, Gripe, ego habeo,
id. Rud. 5, 3, 57.— Trop.: saepe edunt (aves);semel si captae sunt, rem solvont aucupi,
they repay him, pay for his expenses, Plaut. As. 1, 3, 66.—And to pay by other things than money:si tergo res solvonda'st,
by a whipping, Plaut. As. 2, 2, 54:habent hunc morem ut pugnis rem solvant si quis poscat clarius,
id. Curc. 3, 9:tibi quidem copia'st, dum lingua vivet, qui rem solvas omnibus,
id. Rud. 2, 6, 74.—Hence,Absol. (sc. rem), to pay; with or without dat. of person:(γ).cujus bona, quod populo non solvebat, publice venierunt,
Cic. Fl. 18, 43:ei cum solveret, sumpsit a C. M. Fufiis,
id. ib. 20, 46:misimus qui pro vectura solveret,
id. Att. 1, 3, 2:qui nimis cito cupit solvere, invitus debet,
Sen. Ben. 4, 40, 5:ut creditori solvat,
Dig. 30, 1, 49, § 7.— Pass. impers.:si dare vis mihi, Magis solutum erit quam ipsi dederis,
it will be a more valid payment, Plaut. Ps. 2, 2, 46:numquam vehementius actum est quam me consule, ne solveretur,
to stop payments, Cic. Off. 2, 24, 84:fraudandi spe sublata solvendi necessitas consecuta est,
id. ib. 2, 24, 84:cum eo ipso quod necesse erat solvi, facultas solvendi impediretur,
Liv. 6, 34, 1.—Cf. in the two senses, to free from debt, and to pay, in the same sentence:non succurrere vis illi, sed solvere. Qui sic properat, ipse solvi vult, non solvere,
Sen. Ben. 6, 27, 1.—With acc. of the debt, to discharge, to pay:(δ).postquam Fundanio debitum solutum esset,
Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10:hoc quod debeo peto a te ut... solutum relinquas,
settled, id. Att. 16, 6, 3:solverat Castricio pecuniam jam diu debitam,
id. Fl. 23, 54:ex qua (pensione) major pars est ei soluta,
id. Att. 16, 2, 1:solvi aes alienum Pompejus ex suo fisco jussit,
Val. Max. 6, 2, 11:aes alienum solvere,
Sen. Ep. 36, 5:quae jactatio est, solvisse quod debebas?
id. Ben. 4, 17, 1; so,debitum solvere,
id. ib. 6, 30, 2:ne pecunias creditas solverent,
Cic. Pis. 35, 86:ut creditae pecuniae solvantur,
Caes. B. C. 3, 20; 3, 1:ex thensauris Gallicis creditum solvi posse,
Liv. 6, 15, 5:ita bona veneant ut solidum suum cuique solvatur,
Cic. Rab. Post. 17, 46.—And of moral debts:cum patriae quod debes solveris,
Cic. Marcell. 9, 27:debet vero, solvitque praeclare,
id. Phil. 13, 11, 25:aliter beneficium, aliter creditum solvitur,
Sen. Ben. 2, 34, 1:qui grate beneficium accipit, primam ejus pensionem solvit,
id. ib. 2, 22 fin. —By a confusion of construction, solvere pecuniam, etc., to pay money, etc. (for pecunia rem or debitum solvere); constr. with dat. or absol.:(ε).emi: pecuniam solvi,
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 43:pro frumento nihil solvit,
id. ib. 2, 3, 72, §169: legatis pecuniam pro frumento solvit,
Liv. 44, 16:hanc pecuniam cum solvere in praesenti non posset,
Nep. Milt. 7, 6:nisi pecuniam solvisset,
id. Cim. 1, 1:condiciones pacis dictae ut decem millia talentum argenti... solverent,
Liv. 30, 37 med.:pro quo (frumento) pretium solveret populus Romanus,
id. 36, 3, 1:pretium servorum ex aerario solutum est dominis,
id. 32, 26, 14:pretium pro libris domino esse solvendum,
id. 40, 39 fin.:meritam mercedem,
id. 8, 22, 3; so id. 8, 11, 4: sorte creditum solvere, by paying the principal (i. e. without interest), id. 6, 36, 12:quae praemia senatus militibus ante constituit, ea solvantur,
Cic. Phil. 14, 14, 38:stipendium,
Liv. 28, 32, 1:dotem mulieri,
Dig. 24, 3, 2:litem aestimatam,
the amount of a fine, Nep. Cim. 5, 18 fin.:arbitria funeris,
the expenses of the funeral, Cic. Red. Sen. 7, 18:solvere dodrantem,
to pay seventy-five per cent., Mart. 8, 9, 1:dona puer solvit,
paid the promised gifts, Ov. M. 9, 794; so,munera,
id. ib. 11, 104.— Transf., of the dedication of a book, in return for favors:et exspectabo ea (munera) quae polliceris, et erunt mihi pergrata si solveris... Non solvam nisi prius a te cavero, etc.,
Cic. Brut. 4, 17 sq. —Of the delivery of slaves:si quis duos homines promise rit et Stichum solverit,
Dig. 46, 3, 67; 46, 3, 38, § 3.— Transf., poet.: dolorem solvisti, you have paid your grief, i. e. have duly mourned, Stat. S. 2, 6, 98.— Pass. with personal subject:si (actor) solutus fuisset,
Dig. 12, 1, 31 (cf.: solvere militem, b supra). —Esp., in certain phrases, to pay:b.aliquid praesens solvere,
to pay in cash, Cic. Att. 16, 2, 1; so,aliquid de praesentibus solvere,
Sen. Ep. 97, 16:solvere grates (= referre gratiam muneribus): Sulla solvit grates Dianae,
Vell. 2, 25:quas solvere grates sufficiam?
Stat. S. 4, 2, 7: cum homo avarus, ut ea (beneficia) solveret sibi imperare non posset, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 1; cf.: non dicimus reposuit beneficium aut solvit;nullum nobis placuit quod aeri alieno convenit verbum,
Sen. Ep. 81, 9; but v. id. Ben. 2, 18, 5: in debitum solvere, to make a partial payment:unum haec epistula in debitum solvet,
id. Ep. 7, 10: aliquid solvere ab aliquo (de aliqua re), to pay out of funds supplied by any one ( out of any fund):Quintus laborat ut tibi quod debet ab Egnatio solvat,
Cic. Att. 7, 18, 4:homines dicere, se a me solvere,
id. ib. 5, 21, 11:(summa) erat solvenda de meo,
Plin. Ep. 2, 4, 2:operas solvere alicui,
to work for somebody, Dig. 40, 7, 39: solvo operam Dianae, I work for Diana, i. e. offer a sacrifice to her, Afran. ap. Non. 12, 21: judicatum solvere, to pay the amount adjudged by the court, for which security (satisdatio) was required:stipulatio quae appellatur judicatum solvi,
Gai. Inst. 4, 90:iste postulat ut procurator judicatum solvi satisdaret,
Cic. Quint. 7, 29; so Dig. 3, 2, 28; 3, 3, 15; 2, 8, 8;2, 8, 14 et saep.: auctio solvendis nummis,
a cash auction, Mart. 14, 35.— Gerund.: solvendo esse, to be solvent; jurid. t. t., to be able to pay, i. e. one's debts; cf.in full: nec tamen solvendo aeri alieno respublica esset,
Liv. 31, 13:nemo dubitat solvendo esse eum qui defenditur,
Dig. 50, 17, 105:qui modo solvendo sint,
Gai. Inst. 1, 3, 121:si solvendo sint,
Paul. Sent. 1, 20, 1:nec interest, solvendo sit, necne,
Dig. 30, 1, 49, § 5; so ib. 46, 1, 10; 46, 1, 27, § 2; 46, 1, 51, §§ 1 and 4; 46, 1, 52, § 1; 46, 1, 28; 50, 17, 198 et saep.: non solvendo esse, to be insolvent:solvendo non erat,
Cic. Att. 13, 10, 3:cum solvendo civitates non essent,
id. Fam. 3, 8, 2:tu nec solvendo eras, nec, etc.,
id. Phil. 2, 2, 4:ne videatur non fuisse solvendo,
id. Off. 2, 22, 79;and very freq. in the jurists.—So, trop.: quid matri, quid flebili patriae dabis? Solvendo non es,
Sen. Oedip. 941; cf.:*non esse ad solvendum (i. e. able to pay),
Vitr. 10, 6 fin. —To fulfil the duty of burial.(α).Justa solvere; with dat. of the person:(β).qui nondum omnia paterno funeri justa solvisset,
who had not yet finished the burial ceremonies of his father, Cic. Rosc. Am. 8, 23:justis defunctorum corporibus solutis,
Curt. 3, 12, 15:proinde corpori quam primum justa solvamus,
id. 10, 6, 7:ut justa soluta Remo,
Ov. F. 5, 452:nunc justa nato solve,
Sen. Hippol. 1245.—Exsequias, inferias or suprema solvere:c.exsequiis rite solutis,
Verg. A. 7, 5:cruor sancto solvit inferias viro,
Sen. Hippol. 1198:solvere suprema militibus,
Tac. A. 1, 61.—Votum solvere, to fulfil a vow to the gods.(α).Alone:(β).vota ea quae numquam solveret nuncupavit,
Cic. Phil. 3, 4, 11:quod si factum esset, votum rite solvi non posse,
Liv. 31, 9 fin.:liberare et se et rempublicam religione votis solvendis,
id. 40, 44, 8:placatis diis votis rite solvendis,
id. 36, 37 fin.:petiit ut votum sibi solvere liceret,
id. 45, 44:animosius a mercatore quam a vectore solvitur votum,
Sen. Ep. 73, 5:vota pro incolumitate solvebantur,
Tac. A. 2, 69:vota pater solvit,
Ov. M. 9, 707:ne votum solvat,
Mart. 12, 91, 6; 8, 4, 2; Val. Max. 6, 9, 5 ext.; 1, 1, 8 ext. — Poet.:voti debita solvere,
Ov. F. 5, 596; cf.the abbrev. formula V. S. L. M. (voTVM SOLVIT LIBENS MERITO),
Inscr. Orell. 186; 1296 sq.:V.S.A.L. (ANIMO LIBENTI),
ib. 2022 et saep.:sacra solvere (=votum solvere),
Manil. 1, 427.—With dat.:d.ait sese Veneri velle votum solvere,
Plaut. Rud. prol. 60:vota Jovi solvo,
Ov. M. 7, 652; 8, 153:sunt vota soluta deae,
id. F. 6, 248:dis vota solvis,
Sen. Ben. 5, 19, 4:libamenta Veneri solvere (=votum per libamenta),
Just. 18, 5, 4.—Fidem solvere, to fulfil a promise (post-class. for fidem praestare, [p. 1728] exsolvere; cf.:e.fidem obligatam liberare,
Suet. Claud. 9):illi, ut fidem solverent, clipeis obruere,
Flor. 1, 1, 12;similarly: et voti solverat ille fidem (=votum solverat),
Ov. F. 1, 642; but cf.: itane imprudens? tandem inventa'st causa: solvisti fidem, you have found a pretext to evade your promise (cf. II. A. 3.), Ter. And. 4, 1, 18: esset, quam dederas, morte soluta fides, by my death your promise to marry me would have been cancelled (cf. II. B. 1. 6.), Ov. H. 10, 78; similarly: suam fidem (i. e. quam Lepido habuerit) solutam esse, that his faith in Lepidus was broken, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 3.—With a different construction: se depositi fide solvere, to acquit one's self of the duty to return property intrusted to him (cf. I. B. 1. c.), Val. Max. 7, 3, 5 ext.: factique fide data munera solvit, he freed the gift already given from the obligation of an accomplished fact, i. e. he revoked the gifts, although already made, Ov. M. 11, 135.—Promissum solvere, to fulfil a promise (very rare):A.perinde quasi promissum solvens,
Val. Max. 9, 6, 1:solvitur quod cuique promissum est,
Sen. Cons. Marc. 20 fin.;similarly: solutum, quod juraverant, rebantur,
what they had promised under oath, Liv. 24, 18, 5.—Hence, sŏlūtus, a, um, P. a., free, loose, at large, unfettered, unbandaged.Lit.1.(Acc. to I.A. 1. supra.) Pigeat nostrum erum si eximat aut solutos sinat, Plaut. Capt. 2, 1, 11:2.tibi moram facis quom ego solutus sto,
id. Ep. 5, 2, 25:reus solutus causam dicis, testes vinctos attines,
id. Truc. 4, 3, 63:cum eos vinciret quos secum habebat, te solutum Romam mittebat?
Cic. Deiot. 7, 22:nec quisquam ante Marium solutus dicitur esse sectus,
unbandaged, id. Tusc. 2, 22, 53:duos (captivos) solutos ire ad Hannibalem jussit,
Liv. 27, 51:eum interdiu solutum custodes sequebantur, nocte clausum asservabant,
id. 24, 45, 10:non efficiatis ut solutos verear quos alligatos adduxit,
Val. Max. 6, 2, 3.—(Acc. to I. A. 2.) Of texture, etc.; esp. of soil, loose, friable (opp spissus;3.postAug.): quo solutior terra facilius pateat radicibus,
Sen. Ep. 90, 21;ordeum nisi solutum et siccum locum non patitur,
Col. 2, 9:soluta et facilis terra,
id. 3, 14;solum solutum vel spissum,
id. 2, 2 init.;seri vult raphanus terra soluta, umida,
Plin. 19, 5, 26, § 83:hordeum seri non vult, nisi in sicca et soluta terra,
id. 18, 7, 18, § 79:solutiores ripae,
Front. Aquaed. 15.—Of plants:mas spissior, femina solutior,
Plin. 25, 9, 57, § 103.—Hence, subst.: sŏlūtum, i, n., a state of looseness:dum vult describere, quem ad modum alia torqueantur fila, alia ex molli solutoque ducantur,
Sen. Ep. 90, 20.—(Acc. to I. A. 3.) Rarefied, thin, diffused:B.turbo, quo celsior eo solutior laxiorque est, et ob hoc diffunditur,
Sen. Q. N. 7, 9, 3:aer agitatus a sole calefactusque solutior est,
id. ib. 1, 2, 10:debet aer nec tam spissus esse, nec tam tenuis et solutus, ut, etc.,
id. ib. 1, 2, 11.—Trop.1.(Acc. to I. B. 1.) Of speech, unfettered, fluent, ready:2.(orator) solutus in explicandis sententiis,
Cic. Or. 47, 173:verbis solutus satis,
id. ib. 47, 174:solutissimus in dicendo,
id. ib. 48, 180.—Exempt, free from duties, obligations, etc.:3.quam ob rem viderer maximis beneficii vinculis obstrictus, cum liber essem et solutus?
Cic. Planc. 30, 72:soluta (praedia) meliore in causa sunt quam obligata,
unmortgaged, id. Agr. 3, 2, 9:si reddidi (debitum), solutus sum ac liber,
Sen. Ben. 2, 18, 5;non ut gratus, sed ut solutus sim,
id. ib. 4, 21, 3;solutus omni fenore,
Hor. Epod. 2, 4;nam ea (religione) magister equitum solutus ac liber potuerit esse,
Liv. 8, 32, 5:Mamertini soli in omni orbe terrarum vacui, expertes soluti ac liberi fuerunt ab omni sumptu, molestia, munere,
Cic. Verr. 2, 4, 10, § 23.—Free from punishment, not punishable, not liable, etc.: qui mancipia vendunt, certiores faciunt emptores quis fugitivus sit, noxave solutus, Edict. Aedil. ap. Dig. 21, 1, 1, § 1; Gell. 4, 2, 1; cf.:4.quod aiunt aediles noxae solutus non sit sic intellegendum est... noxali judicio subjectum non esse,
Dig. 21, 1, 17, § 17:apud quos libido etiam permissam habet et solutam licentiam,
Cic. Rep. 4, 4, 4:omne illud tempus habeat per me solutum ac liberum,
i. e. let the crimes then committed be unpunished, id. Verr. 2, 1, 12, § 33: antea vacuum id solutumque poena fuerat, Tac. A. 14, 28.—With subj. inf.:maxime solutum fuit, prodere de iis, etc.,
Tac. A. 4, 35: solutum existimatur esse, alteri male dicere, Caecil. ap. Cic. Fam. 6, 7, 3.—Free from cares, undistracted:5.animo soluto liberoque,
Cic. Verr. 2, 2, 75, § 185:sed paulo solutiore tamen animo,
id. ib. 2, 5, 31, § 82.—At leisure, free from labor, business, etc.:6.te rogo ut eum solutum, liberum, confectis ejus negotiis a te, quamprimum ad me remittas,
Cic. Fam. 13, 63, 2:quo mea ratio facilior et solutior esse possit,
id. ib. 3, 5, 1.—With gen.:Genium Curabis Cum famulis operum solutis,
Hor. C. 3, 17, 16.—Unbound, relaxed, merry, jovial:7.quam homines soluti ridere non desinant, tristiores autem, etc.,
Cic. Dom. 39, 104:an tu existimas quemquam soluto vultu et hilari oculo mortem contemnere?
Sen. Ep. 23, 4:vultus,
Stat. Th. 5, 355:(mores) naturam sequentium faciles sunt, soluti sunt,
unembarrassed, Sen. Ep. 122, 17.—Free from the rule of others, uncontrolled, independent:8.cum videas civitatis voluntatem solutam, virtutem alligatam,
Cic. Att. 2, 18, 1:ab omni imperio externo soluta in perpetuum Hispania,
Liv. 29, 1 fin.:Masinissae ab imperio Romano solutam libertatem tribuit,
Val. Max. 7, 2, 6:incerti, solutique, et magis sine domino quam in libertate, Vononem in regnum accipiunt,
Tac. A. 2, 4:quorum (militum) libertas solutior erat,
Just. 13, 2, 2.—Of animals:rectore solutos (solis) equos,
Stat. Th. 1, 219.—Free from influence or restraint; hence, independent, unbiassed, unprejudiced:9.nec vero deus ipse alio modo intellegi potest, nisi mens soluta quaedam et libera,
Cic. Tusc. 1, 27, 66;cum animi sine ratione motu ipsi suo soluto ac libero incitarentur,
id. Div. 1, 2, 4:judicio senatus soluto et libero,
id. Phil. 5, 15, 41:sum enim ad dignitatem in re publica solutus,
id. Att. 1, 13, 2:libero tempore cum soluta vobis est eligendi optio,
id. Fin. 1, 10, 33:si omnia mihi essent solutissima, tamen in re publica non alius essem atque nunc sum,
id. Fam. 1, 9, 21:liberi enim ad causas solutique veniebant,
uncommitted, id. Verr. 2, 2, 78, § 192.—Free from moral restraint; hence, unbridled, insolent, loose:10.amores soluti et liberi,
Cic. Rep. 4, 4, 4:licentia,
id. ib. 4, 4, 4:populi quamvis soluti ecfrenatique sint,
id. ib. 1, 34, 53:quis erat qui sibi solutam P. Clodii praeturam sine maximo metu proponeret? Solutam autem fore videbatis, nisi esset is consul qui eam auderet possetque constringere,
id. Mil. 13, 34:quominus conspectus, eo solutior erat,
Liv. 27, 31 fin.:adulescentes aliquot quorum, in regno, libido solutior fuerat,
id. 2, 1, 2:solutioris vitae primos adulescentiae annos egisse fertur,
a licentious life, Val. Max. 2, 6, 1:spectandi solutissimum morem corrigere,
Suet. Aug. 44:mores soluti,
licentious habits, Just. 3, 3, 10.—Regardless of rules, careless, loose:11.orator tam solutus et mollis in gestu,
Cic. Brut. 62, 225:dicta factaque ejus solutiora, et quandam sui neglegentiam praeferentia,
Tac. A. 16, 18.—Esp., of style, etc., free from rules of composition.(α).Oratio soluta, verba soluta, a free style, conversational or epistolary style:(β).est oratio aliqua vincta atque contexta, soluta alia, qualis in sermone et epistulis,
Quint. 9, 4, 19; 9, 4, 20; 9, 4, 69; 9, 4, 77.—More freq.: verba soluta, oratio soluta, prose (opp. to verse);(γ).in full: scribere conabar verba soluta modis, Ov Tr. 4, 10, 24: quod (Isocrates) verbis solutis numeros primus adjunxerit,
Cic. Or. 52, 174:mollis est enim oratio philosophorum... nec vincta numeris, sed soluta liberius,
id. ib. 19, 64; 71, 234;68, 228: si omnes soluta oratione scripserunt,
Varr. R. R. 4, 1; de heisce rebus treis libros ad te mittere institui;de oratione soluta duos, de poetica unum,
id. L. L. 6, 11 fin.:ut in soluta oratione, sic in poemateis,
id. ib. 7, 1:primus (Isocrates) intellexit. etiam in soluta oratione, dum versum effugeres modum et numerum quemdam debere servari,
Cic. Brut. 8, 32:Aristoteles judicat heroum numerum grandiorem quam desideret soluta oratio,
id. Or. 57, 192:et creticus et paeon quam commodissume putatur in solutam orationem illigari,
id. ib. 64, 215:a modis quibusdam, cantu remoto, soluta esse videatur oratio,
id. ib. 55, 183; 55, 184; id. de Or. 3, 48, 184: historia est quodammodo carmen solutum, Quint. 10, 1, 31.—Also in reference to a prose rhythm, loose, unrhythmical, inharmonious:(δ).ut verba neque inligata sint, quasi... versus, neque ita soluta ut vagentur,
Cic. de Or. 3, 44, 176; 3, 48, 186:nec vero haec (Callidii verba) soluta nec diffluentia, sed astricta numeris,
id. Brut. 79, 274:orator sic illigat sententiam verbis ut eam numero quodam complectatur et astricto et soluto,
id. de Or. 3, 44, 175; but: verba soluta suis figuris, words freed from their proper meaning, i.e. metaphors, Manil. 1, 24.—Rarely with reference to the thought: soluta oratio, a fragmentary, disconnected style:12.soluta oratio, et e singulis non membris, sed frustis, collata, structura caret,
Quint. 8, 5, 27; cf. id. 9, 4, 69:solutiora componere,
id. 10, 4, 1; 9, 4, 15.—Effeminate, luxurious (acc. to I. B. 3.):13.sinum togae in dextrum umerum reicere, solutum ac delicatum est,
Quint. 11, 3, 146.—Undisciplined, disorderly:14.omnia soluta apud hostes esse,
Liv. 8, 30, 3:nihil temeritate solutum,
Tac. A. 13, 40:apud Achaeos neglecta omnia ac soluta fuere,
Just. 34, 2, 2.—Lax, remiss, weak:C.mea lenitas adhuc si cui solutior visa erat,
Cic. Cat. 2, 12, 27:Ciceronem male audivisse, tamquam solutum et enervem,
Tac. Or. 18:soluti ac fluentes,
Quint. 1, 2, 8.—Hence:solutum genus orationis,
a lifeless, dull style, Val. Max. 8, 10, 3:quanto longius abscederent, eo solutiore cura,
laxer attention, Liv. 3, 8, 8.—(Acc. to II. B. 3. e supra.) Paid, discharged, only as subst.: sŏlūtum, i, n., that which is paid, a discharged debt, in certain phrases:1.aliquid in solutum dare,
to give something in payment, Dig. 46, 3, 45; 46, 3, 46; 46, 3, 60: in solutum accipere, to accept in payment:qui voluntatem bonam in solutum accipit,
Sen. Ben. 7, 16, 4:qui rem in solutum accipit,
Dig. 42, 4, 15; 12, 1, 19;in solutum imputare,
to charge as payment, Sen. Ep. 8, 10; aliquid pro soluto est, is considered as paid or cancelled:pro soluto id in quo creditor accipiendo moram fecit, oportet esse,
Dig. 46, 3, 72: pro soluto usucapere, to acquire by prescription something given in payment by the debtor, but not belonging to him:pro soluto usucapit qui rem debiti causa recepit,
Dig. 41, 3, 46.— Adv.: sŏlūtē.Thinly:2.corpora diffusa solute,
Lucr. 4, 53.—Of speech, fluently:3. 4.non refert videre quid dicendum est, nisi id queas solute ac suaviter dicere,
Cic. Brut. 29, 110:ita facile soluteque volvebat sententias,
id. ib. 81, 280:quid ipse compositus alias, et velut eluctantium verborum, solutius promptiusque eloquebatur,
Tac. A. 4, 31.—Freely, without restraint:5. 6.generaliter puto judicem justum... solutius aequitatem sequi,
i. e. without strictly regarding the letter of the law, Dig. 11, 7, 14, § 13.—Of manners and discipline, disorderly, negligently:7.praecipue sub imperio Cn. Manlii solute ac neglegenter habiti sunt (exercitus),
Liv. 39, 1, 4:in stationibus solute ac neglegenter agentes,
id. 23, 37, 6.—Weakly, tamely, without vigor:8.quod ille tam solute egisset, tam leniter, tam oscitanter,
Cic. Brut. 80, 277.—Of morals, loosely, without restraint:ventitabat illuc Nero, quo solutius urbem extra lasciviret,
Tac. A. 13, 47. -
4 solvo
solvo, solvi, solutum, 3, v. a. ( perf. soluit, trisyll., Cat. 2, 13:I. A.soluisse,
Tib. 4, 5, 16) [for se-luo; cf. socors for se-cords], to loosen an object from any thing, to release or to loose, remove any thing which binds or restrains another.In a corporeal sense.1.Outwardly, to release.a.From fetters or custody, to free, set free, release; absol.:b.solvite istas,
i. e. from fetters, Plaut. Truc. 4, 3, 64:solvite istum,
id. Mil. 5, 32:numquam, nisi me orassis, solves,
id. Ep. 5, 2, 62:jube solvi (eum),
Ter. And. 5, 4, 52:ad palum adligati repente soluti sunt,
Cic. Verr. 2, 5, 5, § 11:ut vincti solvantur,
id. ib. 2, 5, 6, §12: qui in compedibus corporis semper fuerunt, etiam cum soluti sunt, tardius ingrediuntur,
id. Tusc. 1, 31, 75:ita nexi soluti (sunt),
Liv. 8, 28, 9:solvite me, pueri,
Verg. E. 6, 24:fore ut brevi solveretur,
Suet. Vesp. 5; id. Tib. 65; id. Vit. 12.—With abl.:canis solutus catena,
Phaedr. 3, 7, 20. — Transf., from the fetter of frost:solutis amnibus (i. e. frigoris vinculo),
Stat. Th. 5, 15:terrae quem (florem) ferunt solutae,
Hor. C. 1, 4, 10.—From reins, ties, bands, etc.: solve senescentem equum, from the rein, i. e. dismiss him from service, Hor. Ep. 1, 1, 8:c.solverat sol equos,
unhitched, Stat. Th. 3, 407: currum solvere (i. e. ab equis, poet. for equos a curru), Sen. Thyest. 794: solvere epistulam, i. e. from the string by which it was tied (= to open), Nep. Hann. 11, 3:et tibi sollicita solvitur illa (epistula) manu,
Ov. Tr. 5, 2, 2:et jacet in gremio charta soluta meo,
id. H. 11, 4:praecepit suis ne sarcinas solverent, aut onera deponerent,
Front. Strat. 1, 5, 3.—So of garments and sails, to unfurl, unfold: cum tunica soluta inambularet, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 32, 3; Front. Strat. 4, 1, 26:soluta toga,
Quint. 11, 3, 147:vela solvere,
Verg. A. 4, 574.—From any fastening (mostly poet. and post-Aug. prose), to detach from; constr. absol., or with ab or de, and abl.:d.Caucasia solvet de rupe Promethei bracchia,
Prop. 2, 1, 69:fraxinus solvitur,
from the ground, Stat. Th. 9, 498:ceciditque soluta pinus,
id. ib. 9, 409; cf.:pinus radice soluta, deficit,
id. S. 5, 1, 152:solutis radicibus arbusta procumbunt,
Sen. Q. N. 3, 27, 5:accepi epistulam quam, ut scribis, ancora soluta de phaselo dedisti, i. e. a litore,
detached, Cic. Att. 1, 13, 1 B. and K. (al. sublata;but soluta is perh. an error of Cic. in the use of a technical term, v Orell. ad loc.).—In the same sense: solvere retinacula classis,
Ov. M. 15, 696; 8, 102:querno solvunt de stipite funem,
id. F. 4, 333:fune soluto Currit in immensum carina,
id. Am. 2, 11, 23:curvo solves viscera cultro (i. e. de corpore ferarum),
Sen. Hippol. 53.—Of rain disengaged from the clouds:imber caelesti nube solutus,
Ov. A. A. 2, 237: (Lunam) imperfecta vi solvere tantum umorem, disengage only the moisture, i. e. from the earth:cum solis radii absumant,
Plin. 2, 9, 6, § 45:solutum a latere pugionem,
detached from his side, Suet. Vit. 15.—Esp., of ships: navem solvere, to free a ship from the land, i. e. to set sail, weigh anchor, leave land, depart.(α).With acc. alone:(β).eisce confectis navem solvimus,
Plaut. Merc. 1, 1, 91:navim cupimus solvere,
id. Mil. 4, 7, 17:naves solvit,
Caes. B. G. 4, 36; 5, 8; id. B. C. 1, 28; 3, 14; 3, 26;3, 102: primis tenebris solvit navem,
Liv. 45, 6:postero die solvere naves (jussi),
id. 29, 25 fin.; Nep. Hann. 8, 2:classem solvere,
Liv. 45, 41; Prop. 3, 7 (4, 6), 23.—With ab and abl.:(γ).navis a terra solverunt,
Caes. B. C. 3, 101:quinto inde die quam ab Corintho solverit naves,
Liv. 31, 7 med.:solvunt a litore puppes,
Luc. 2, 649.—With ex and abl.:(δ).nam noctu hac soluta est navis nostra e portu Persico,
Plaut. Am. 1, 1, 259:interea e portu nostra navis solvitur,
id. Bacch. 2, 3, 54.—With abl.:(ε).complures mercatores Alexandria solvisse,
Cic. Off. 3, 12, 50:portu solventibus,
id. Mur. 2, 4.—Absol. (sc. navem or naves):(ζ).tertia fere vigilia solvit,
Caes. B. G. 4, 23:nos eo die cenati solvimus,
Cic. Fam. 16, 9, 2:altero die quam a Brundusio solvit,
Liv. 31, 14 init.:qui inde solverant,
Val. Max. 1, 7, 3:solvi mare languido,
Sen. Ep. 53, 1:fortasse etiam ventis minantibus solves,
id. Ben. 2, 35, 5:non eadem est his et illis causa solvendi,
making sea-voyages, id. Q. N. 5, 18, 16.—With navis, etc., as subj., to leave the land (sc. se a litore):(η).naves XVIII. ex superiore portu solverunt,
Caes. B. G. 4, 28; and by another change of construction: solvimus oram, we freed the shore, i.e. from the ship, Quint. 4, 2, 41; id. Ep. ad Tryph. 3.—Poet. usages:e.de litore puppis solvit iter,
clears the voyage, Stat. S. 5, 1, 243:nec tibi Tyrrhena solvatur funis harena,
Prop. 1, 8, 11 (cf.: retinacula solvere, c. supra).—Of secretions from the body ( poet. and in post-Aug. prose):2.tempore eo quo menstrua solvit,
Lucr. 6, 706:cruor solvitur,
Stat. Th. 9, 530:lacrimas solvere,
id. Achill. 2, 256:solutis lacrimis,
Claud. Ruf. 2, 258; so,partus solvere,
to bear, bring forth, be delivered of offspring, Ov. F. 3, 258; Stat. Th. 5, 461; Plin. 28, 3, 6, § 33; 32, 1, 1, § 6.—To loosen an object from that which holds it together, to break up, part, dissolve, disperse, divide, take apart, scatter.a.In gen.:b.omne colligatum solvi potest,
Cic. Fin. 11.—Of structures ( poet. and in post-Aug. prose):c.solvere naves et rursus conjungere,
Curt. 8, 10, 3:solvere quassatae parcite membra ratis,
Ov. Tr. 1, 2, 2:dubitavit an solveret pontem,
Curt. 4, 16, 8:solvere pontem,
Tac. A. 1, 69:si pons solutus sit,
Dig. 2, 11, 2, § 7:solutus pons tempestatibus,
Just. 2, 13, 9:currum (solis) solutum,
Manil. 1, 740.—Of woven stuff:d.solvens texta,
Prop. 2, 9, 6.—Of mountains:e.utrimque montes solvit (Hercules),
Sen. Herc. Fur. 237:tridente Neptunus montem solvit,
id. Agam. 553.—Of the neck:f.soluta cervix silicis impulsu,
broken, Sen. Troad. 1119.—Of a comet:g.momentum quo cometes solutus et in duas partes redactus est,
Sen. Q. N. 7, 16, 3.—Of the hair, to loosen, untie, let fall:h.solve capillos,
Ov. Am. 3, 9, 3:crinem,
id. A. A. 3, 784; id. M. 11, 682; 13, 584; Prop. 2, 15 (3, 7), 46:comas casside,
Ov. F. 3, 2; cf. id. ib. 4, 854.—Of the earth (so mostly P. a., q. v. infra;3.post-Aug.): ita in terrae corpore evenit ut partes ejus vetustate solvantur, solutae cadant,
Sen. Q. N. 6, 10, 2:ubi montis latus nova ventis solvit hiems,
Stat. Th. 7, 745. —To dissolve; pass., to be dissolved, changed, to pass over into ( poet. and postclass. for dissolvere, or transire in); constr. absol., or with in and acc.(α).Of a change into air or gas:(β).calor mobiliter solvens, differt primordia vini,
dissolving, parts the molecules of the wine, Lucr. 6, 235:nam materiai copia ferretur per inane soluta,
id. 1, 1018; so id. 1, 1103:ita fatus in aera rursus solvitur,
Stat. Th. 5, 285;nec in aera solvi Passa, recentem animam caelestibus intulit astris,
Ov. M. 15, 845.—Into a liquid, to melt:(γ).saepe terra in tabem solvitur,
Sen. Q. N. 3, 15, 7:terram quam diximus esse mutabilem et solvi in umorem,
id. ib. 3, 29, 4:nullum tellus se solvit in amnem,
Luc. 2, 408; ipsum in conubia terrae Aethera, cum pluviis rarescunt nubila, solvo, dissolve into the embrace of the earth, i. e. change into rain, Stat. S. 1, 2, 186:ex Aethiopiae jugis solutas nives ad Nilum decurrere,
Sen. Q. N. 4, 2, 17; so,nivem solvere,
id. ib. 4, 5, 2; Ov. Am. 3, 6, 93; Sen. Herc. Oet. 729:rigor auri solvitur aestu,
Lucr. 1, 493:ferrum calidi solvant camini,
Manil. 4, 250:cerae igne solutae,
Ov. A. A. 2, 47:Iris cum vino triduo non solvitur,
Plin. 21, 20, 83, § 142:(herba) quinto die solvitur,
id. 26, 14, 88, § 148.—Of putrefaction:(δ).(vitulo) per integram solvuntur viscera pellem,
Verg. G. 4, 302.—Of change in general:(ε).inque novas abiit massa soluta domos,
Ov. F. 1, 108:repentino crementur incendio, atque ex tanta varietate solvantur atque eant in unum omnia (sc. all the heavenly bodies),
Sen. Ben. 6, 22.—Of expansion by heat:(ζ). (η).(uva) cum modo frigoribus premitur, modo solvitur aestu,
Ov. A. A. 2, 317.—Solvi in, to pass into, become:4.in cacumine (herbae) capitula purpurea quae solvantur in lanugines,
Plin. 27, 8, 39, § 61.—Of a wave:donec in planitiem immotarum aquarum solvatur,
disappears in, Sen. Q. N. 1, 2, 2:postremi (equi) solvuntur in aequora pisces (= solvuntur in pisces),
Stat. Th. 2, 47: lumina in lacrimas solventur, stream with tears. —Hence, solvere, causative, to make pass over, to make vanish in: circulum in pulverem, in quo descriptus est, solvere, Sen. Ep. 74, 27: soluti agri, the boundaries of which are effaced, Sic. Fl. Cond. Agr. p. 3 Goes.—To consume, to destroy, dissolve:B.solvere orbes,
Manil. 1, 497:ni calor et ventus... interemant sensum diductaque solvant (i.e. sensum),
Lucr. 3, 287:(Cato) ferrei prope corporis animique, quem ne senectus quidem, quae solvit omnia, fregerit,
Liv. 39, 40, 11:si (cometae) sunt purus ignis... nec illos conversio mundi solvit,
Sen. Q. N. 7, 2, 2:(turbo) ab eo motu, qui universum trahit, solveretur,
id. ib. 7, 9, 4:tabes solvit corpora,
Luc. 6, 18; 7, 809:nec solum silvas, sed saxa ingentia solvit (ignis),
id. 3, 506:ne tegat functos humus, ne solvat ignis,
Sen. Thyest. 750.—So, vitam solvere, to extinguish life, esp. of gradual or easy death:solvas potius (vitam), quam abrumpas, dummodo, si alia solvendi ratio non erit, vel abrumpas,
Sen. Ep. 22, 3:hanc mihi solvite vitam,
Prop. 2, 9, 39.—Trop.1.To free, release, loose, emancipate, set free; constr. absol., with abl. or ab and abl.; rarely with gen.a.From the body, etc.:b.teque isto corpore solvo,
Verg. A. 4, 703:soluta corpore anima,
Quint. 5, 14, 13:qui solutas vinculis animas recipit,
Sen. Cons. 28, 8: si animus somno relaxatus solute (i. e. free from the shackles of the body) moveatur ac libere, Cic. Div. 2, 48, 100:vocem solvere,
to set free the voice, to speak, Stat. S. 3, 1; Sen. Thyest. 682; so, responsa solve (pregn. = utter and disclose), Sen. Oedip. 292:suspiria solvit,
Stat. Th. 11, 604:solvat turba jocos,
Sen. Med. 114:solutos Qui captat risus hominum (= quem juvat risus hominum solvere),
Hor. S. 1, 4, 83:Ausonii... versibus incomptis ludunt risuque soluto,
unrestrained, free, Verg. G. 2, 386.—Of members or parts of the body: linguam solvere, to unfetter the tongue (sc. vinculis oris), to give flow to words:c.linguam (Juno) ad jurgia solvit,
Ov. M. 3, 261:lingua devincta nec in motus varios soluta,
Sen. Ira, 1, 3, 7:ut quisque contemptissimus est, ita linguae solutissimae est,
id. Const. 11, 3:(fama) innumeras solvit in praeconia linguas,
Luc. 1, 472. —Solvere bracchia, poet., to unfetter the arms, i. e. to move them:magna difficili solventem bracchia motu,
Stat. Achill. 1, 604; cf.of the free motions of animals: columbae soluto volatu multum velociores,
unrestrained flight, Plin. 10, 36, 52, § 108.—From obligations and debts:d.solvit me debito,
Sen. Ben. 6, 4, 1:an nos debito solverit,
id. Ep. 81, 3:ut religione civitas solvatur,
Cic. Caecin. 34, 98; Liv. 7, 3, 9:te decem tauri... Me tener solvet vitulus (sc. religione),
Hor. C. 4, 2, 54.—So from a military oath:hoc si impetro, solvo vos jurejurando,
Just. 14, 4, 7.—Sacramento or militia solvere, to dismiss a soldier from service:sacramento solvi,
Tac. A. 16, 13:cum quis propter delictum sacramento solvitur,
Dig. 49, 16, 13:militia solvere,
Tac. A. 1, 44.— Munere (publico) solvere, to exempt from public duties:ut Ilienses publico munere solverentur,
Tac. A. 12, 58.—With obj. inf.:ut manere solveretur,
that he should be excused from the duty of remaining, Tac. A. 3, 29.—From guilt and sin, to acquit, absolve, cleanse (cf. absolvere, to acquit of crime):e.si ille huic (insidias fecerit), ut scelere solvamur,
be held guiltless, Cic. Mil. 12, 31:atque hunc ille summus vir scelere solutum periculo liberavit,
id. ib. 4, 9:sit capitis damno Roma soluta mei,
Ov. F. 6, 452:ipsum quoque Pelea Phoci Caede per Haemonias solvit Acastus aquas,
id. ib. 2, 40:Helenen ego crimine solvo,
id. A. A. 2, 371:quid crimine solvis Germanum?
Stat. Th. 11, 379:solutam caede Gradivus manum restituit armis,
Sen. Herc. Fur. 1342. —From feelings, etc.:f.quae eos qui quaesissent cura et negotio solverent,
Cic. Rep. 1, 18, 30:cum ego vos solvi curis ceteris,
Ter. Hec. 2, 1, 33:senatus cura belli solutus,
Plin. 22, 3, 4, § 7:pectus linquunt cura solutum,
Lucr. 2, 45:his terroribus ab Epicuro soluti et in libertatem vindicati,
Cic. N. D. 1, 20, 56:soluti metu,
Liv. 41, 14 init.; 27, 51:solvent formidine terras,
Verg. E. 4, 14:solve metu patriam,
Prop. 4 (5), 6, 41:metu belli Scythas solvit,
Just. 9, 2, 2; so id. 14, 2, 5:haec est Vita solutorum misera ambitione,
Hor. S. 1, 6, 129:soluti a cupiditatibus,
Cic. Agr. 1, 9, 27:his concitationibus quem vacuum, solutum, liberum videris,
id. Tusc. 5, 15, 43: et tu solve me dementia, [p. 1726] Hor. Epod. 17, 43:longo luctu,
Verg. A. 2, 26:tristem juventam solve (i. e. juventam tristitia),
Sen. Hippol. 450:solvite tantis animum monstris, solvite, superi,
id. Herc. Fur. 1063:Quis te solvere Thessalis Magus venenis poterit?
Hor. C. 1, 27, 21. — Poet.:solvit animis miracula (for animos miraculis),
the soul from superstition, Manil. 1, 103.—And of animals:rabie tigrim,
Manil. 5, 707.— Absol.:ut ad praecepta quae damus possit ire animus, solvendus est (i. e. perturbationibus),
Sen. Ep. 95, 38:calices, quem non fecere contracta in paupertate solutum?
i. e. from cares, Hor. Ep. 1, 5, 20:solvite animos,
Manil. 4, 12.—With in:vix haec in munera solvo animum,
i. e. free it from passions and so make it fit for these duties, Stat. S. 5, 3, 33.—From sleep, very rare:g.ego somno solutus sum,
awoke, Cic. Rep. 6, 26, 29 (cf.: somno solvi, to be overwhelmed by sleep, 2. b, g infra).—From labor, business, etc.:h.volucres videmus... solutas opere volitare,
Cic. Or. 2, 6, 23:solutus onere regio, regni bonis fruor,
Sen. Oedip. 685.— Poet.:Romulus excubias decrevit in otia solvi,
to be relieved from guard and enjoy leisure, Prop. 4 (5), 4, 79.—From rigidity, austerity, stiffness, etc., to relax, smooth, unbend, quiet, soothe ( poet. and in post-Aug. prose):k.frontem solvere disce,
Mart. 14, 183:saltem ora trucesque solve genas,
Stat. Th. 11, 373:solvit feros tunc ipse rictus,
Sen. Herc. Fur. 797.— Poet.:solvatur fronte senectus = frons senectute (i. e. rugis), solvatur,
be cleared, Hor. Epod. 13, 5:vultum risu solvit,
relieves, Val. Max. 4, 3, 5:risum judicis movendo, et illos tristes affectus solvit, et animum renovat,
Quint. 6, 3, 1; so,solvere judicem,
unbend, excite his laughter, id. 11, 3, 3:solvere qui (potui) Curios Fabriciosque graves (sc. risu),
Mart. 9, 28 (29), 4:ut tamen arctum Solveret hospitiis animum,
Hor. S. 2, 6, 83:cujus non contractum sollicitudine animum illius argutiae solvant?
Sen. Cons. Helv. 18, 5.— Transf., pregn.:solventur risu tabulae,
i. e. the austerity of the judge will be relaxed by laughter, and the complaint dismissed, Hor. S. 2, 1, 86.—Imitated:quia si aliquid omiserimus, cum risu quoque tota res solvitur,
Quint. 5, 10, 67.—From any cause of restraint.(α).To release from siege:(β).Bassanitas obsidione solvere,
Liv. 44, 30:patriam obsidione solvere,
Val. Max. 3, 2, 2. —From moral restraints:l.hic palam cupiditates suas solvit,
gave vent to, Curt. 6, 6, 1; v. also P. a., B. 7. infra.—From laws and rules: legibus solvere.(α).To exempt from laws, i. e. by privilege:(β).Vopiscus, qui ex aedilitate consulatum petit, solvatur legibus,
Cic. Phil. 11, 5, 11:cur M. Brutus legibus est solutus, si, etc.,
id. ib. 2, 13, 31:ut interea magistratus reliquos, legibus omnibus soluti, petere possetis,
id. Agr. 2, 36, 99:Lurco, tribunus plebis, solutus est (et lege Aelia et Furia),
id. Att. 1, 16, 13:solvatne legibus Scipionem,
Auct. Her. 3, 2, 2:petente Flacco ut legibus solverentur,
Liv. 31, 50, 8:Scipio legibus solutus est,
id. Epit. 56:Licet enim, inquiunt, legibus soluti sumus, attamen legibus vivimus,
Just. Inst. 2, 17, 8; cf.:ut munere vigintiviratus solveretur,
Tac. A. 3, 29.— Transf., of the laws of nature, etc.:(aestus) illo tempore, solutus legibus, sine modo fertur,
Sen. Q. N. 3, 28, 6:solus (sapiens) generis humani legibus solvitur,
id. Brev. Vit. 15, 5:nec leti lege solutas,
Lucr. 3, 687:nec solvo Rutulos (i. e. legibus fati),
Verg. A. 10, 111.— With gen. (cf. libero), perh. only in phrase testamenti solvere, to release from a testamentary disposition:et is per aes et libram heredes testamenti solveret,
Cic. Leg. 2, 20, 51; 2, 21, 53 (less prop. testamenti is taken as attribute of heredes); cf. Gai. Inst. 3, 175, and Hor. C. 3, 17, 16, P. a., B. 5. fin. infra.—Legibus solutus, not subject to, released from:2. (α).reus Postumus est ea lege... solutus ac liber,
i. e. the law does not apply to him, Cic. Rab. Post. 5, 12:soluti (lege Julia) huc convenistis, ne constricti discedatis cavete,
id. ib. 7, 18.—Of other laws:solutus Legibus insanis,
Hor. S. 2, 6, 68:quae sedes expectent animam solutam legibus servitutis humanae,
Sen. Ep. 65, 20.— Transf., of things: soluta legibus scelera sunt, unrestrained by the laws, i. e. crimes are committed with impunity, Sen. Ben. 7, 27, 1.— Of the laws of versification: numerisque fertur Lege solutis, referring to dithyrambic measures, Hor. C. 4, 2, 12 (cf. P. a., B. 11. infra).—Of troops, ranks, etc.:(β).ubi ordines procursando solvissent,
Liv. 42, 65, 8:incomposito agmine, solutis ordinibus,
Curt. 8, 1, 5; so id. 8, 4, 6:agmina Diductis solvere choris,
Verg. A. 5, 581:solvit maniplos,
Juv. 8, 154:solvuntur laudata cohors,
Stat. Achill. 2, 167.—Hence, to separate armies engaged in battle:commissas acies ego possum solvere,
Prop. 4 (5), 4, 59.—Of banquets, assemblies, etc.:(γ).convivio soluto,
Liv. 40, 14 fin.:convivium solvit,
Curt. 8, 5, 24; 8, 6, 16:Quid cessas convivia solvere?
Ov. F. 6, 675:coetuque soluto Discedunt,
id. M. 13, 898.—Hence, urbem (Capuam) solutam ac debilitatam reliquerunt, disfranchised, Cic. Agr. 2, 33, 91.—Of the words in discourse, orationem or versum solvere, to break up a sentence or verse:3.(discant) versus primo solvere, mox mutatis verbis interpretari,
Quint. 1, 9, 2:quod cuique visum erit vehementer, dulciter, speciose dictum, solvat ac turbet,
id. 9, 4, 14:ut partes orationis sibi soluto versu desideret et pedum proprietates,
id. 1, 8, 13:non, ut si solvas Postquam discordia tetra, etc., invenias etiam disjecti membra poetae,
Hor. S. 1, 4, 60.—Implying a change for the worse.a.To relax, make effeminate, weaken, by ease, luxury, dissipation, etc. (post-Aug.):b.Hannibalem hiberna solverunt,
Sen. Ep. 51, 5:usque eo nimio delicati animi languore solvuntur,
Sen. Brev. Vit. 12, 6:infantiam statim deliciis solvimus,
Quint. 1, 2, 6:solutus luxu,
id. 3, 8, 28; so Tac. A. 11, 31.—With in and acc.:soluti in luxum,
Tac. H. 2, 99:in lasciviam,
id. ib. 3, 38.— Transf.: versum solvere, to deprive a verse of its proper rhythm:si quinque continuos dactylos confundas solveris versum,
Quint. 9, 4, 49.—To make torpid by removing sensation.(α).To relax, benumb the limbs or body;(β).as by narcotics, terror, sickness, exhaustion: multaque praeterea languentia membra per artus solvunt,
Lucr. 6, 798:ima Solvuntur latera,
Verg. G. 3, 523:solvi debilitate corporis,
paralyzed, Val. Max. 1, 7, 4:ut soluto labitur moriens gradu,
Sen. Hippol. 368.—In mal. part., Hor. Epod. 12, 8; cf. Verg. G. 3, 523.— Poet.:illum aget, penna metuente solvi, Fama superstes,
Hor. C. 2, 2, 7.—Of the mind:segnitia (oratoris) solvit animos,
wearies, Quint. 11, 3, 52:mentes solvere,
to make insane, Plin. 25, 3, 7, § 25.—By frost ( poet.):(γ).solvuntur illi frigore membra,
Verg. A. 12, 951; 1, 92.—By sleep ( poet. for sopio):(δ).homines volucresque ferasque Solverat alta quies,
Ov. M. 7, 186:corpora somnus Solverat,
id. ib. 10, 369:molli languore solutus,
id. ib. 11, 648;11, 612: altoque sopore solutum,
id. ib. 8, 817:somno vinoque solutos,
id. F. 2, 333; Verg. A. 9, 236:ut membra solvit sopor,
id. ib. 12, 867:non solvit pectora somnus,
Sen. Agam. 76.—With in:solvitur in somnos,
Verg. A. 4, 530.— Transf., of the sea:aequor longa ventorum pace solutum,
lulled to sleep, Stat. Th. 3, 255.—By death: solvi, to die ( poet. and in post-Aug. prose):4.ipse deus, simulatque volam, me solvet,
Hor. Ep. 1, 16, 78:corporibus quae senectus solvit,
Curt. 89, 32 (cf. A. 4. supra):(corpus) quam nullo negotio solvitur,
Sen. Q. N. 3, 27, 2:alius inter cenandum solutus est,
id. Ep. 66, 43:ubicumque arietaveris, solveris,
id. Cons. Marc. 11, 3:me fata maturo exitu facilique solvant,
Sen. Troad. 605:solvi inedia,
Petr. 111:sic morte quasi somno soluta est,
Flor. 2, 21, 11.—Hence,Of logical dissolution, to refute:b.non tradit Epicurus quomodo captiosa solvantur,
how fallacies are refuted, Cic. Fin. 1, 7, 22:argumentum solvere,
Quint. 2, 17, 34:solutum scies quod nobis opponitur,
Sen. Const. 12, 3.—To disperse, dispel, as of a cloud:II. A.deorum beneficia tempestiva ingentes minas interventu suo solventia,
Sen. Ben. 4, 4, 2.In a corporeal sense.1.In gen., to loose (weaker than rumpo;2.post-Aug.): effringere quam aperire, rumpere quam solvere putant robustius,
Quint. 2, 12, 1:qua convulsa tota operis colligatio solveretur,
Val. Max. 8, 14, 6:supera compage soluta,
Stat. Th. 8, 31.—To remove a fetter, bridle, etc.:3.nullo solvente catenas,
Ov. M. 3, 700: vincla jugis boum, Tib. 2, 1, 7:solvere frenum,
Phaedr. 1, 2, 3:loris solutis,
Ov. A. A. 1, 41.— Transf., of prisons:qui, solutis ergastulis, exercitus numerum implevit,
Liv. Ep. 56; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 13; 11, 13, 2.—Of frost:gelu solvitur,
it thaws, Tac. H. 1, 79:solvitur acris hiems,
Hor. C. 1, 4, 1.—Of clouds:facit igitur ventum resoluta nubes, quae plurimis modis solvitur,
Sen. Q. N. 5, 12, 5; 5, 12, 1.—Of the grasp of hands, fingers, etc.:Aeacides a corpore bracchia solvit,
looses his hold, Ov. M. 11, 246:indigno non solvit bracchia collo,
Stat. Th. 5, 217:digitis solutis abjecit jaculum,
id. ib. 8, 585.—To untie a string, cord, necklace, etc., slacken or unlock an enclosure, open a box, trunk, etc.:B.solve vidulum ergo,
Plaut. Rud. 4, 4, 98:eam solve cistulam,
id. Am. 2, 2, 151:solve zonam,
untie, id. Truc. 5, 62:solvisse jugalem ceston fertur,
Stat. Th. 5, 62:animai nodos a corpore solvit,
Lucr. 2, 950:nihil interest quomodo (nodi) solvantur,
Curt. 3, 1, 18:quid boni est, nodos operose solvere, quos ipse ut solveres feceris?
Sen. Ben. 5, 12, 2:solvere nodum,
Stat. Th. 11, 646:laqueum quem nec solvere possis, nec abrumpere,
Sen. Tranq. 10, 1:vix solvi duros a pectore nexus,
Ov. M. 9, 58:fasciam solve,
Sen. Ep. 80, 10:solutis fasciis,
Curt. 7, 6, 5:solvi fasciculum,
Cic. Att. 11, 9, 2:crinales vittas,
Verg. A. 7, 403:Parmenion vinculum epistulae solvens,
Curt. 7, 2, 25:equum empturus solvi jubes stratum,
Sen. Ep. 80, 9:redimicula solvite collo,
Ov. F. 4, 135:corollas de fronte,
Prop. 1, 3, 21:solvere portas,
Stat. Th. 3, 492:munimina valli,
id. ib. 12, 10:ille pharetram Solvit,
Ov. M. 5, 380.— Transf., of the veins as enclosures of the blood:solutis ac patefactis venis,
Sen. Q. N. 3, 15, 5:venam cultello solvere,
Col. 6, 14; cf.also: lychnis alvum solvit,
looses the bowels, Plin. 21, 26, 98, § 171; 21, 20, 83, § 140; Suet. Vesp. 24; Tac. A. 12, 67:ventrem,
Plin. 20, 8, 30, § 74.— Absol. (sc. alvum), Mart. 13, 29:stomachus solutus = venter solutus,
loose bowels, Petr. 117; Scrib. Comp. 92.—Trop., to slacken or remove a bond.1.Solvere aliquid (aliquod vinculum; cf. I. B. 1. supra).a.Of the mouth, etc., to open:b.talibus ora solvit verbis,
Ov. M. 15, 74; so id. ib. 1, 181; Tib. 4, 5, 14:ternis ululatibus ora Solvit,
Ov. M. 7, 191; 9, 427; id. Tr. 3, 11, 20; Stat. Achill. 1, 525:vix ora solvi patitur etiamnum timor,
Sen. Herc. Oet. 725; so,os promptius ac solutius,
Val. Max. 8, 7, ext. 1.— Transf., of an abyss:hic ora solvit Ditis invisi domus,
Sen. Herc. Fur. 664.—To remove, cancel; to destroy the force of a legal or moral obligation by expiration, death, etc.:c.si mors alterutrius interveniat, solvitur mandatum,
Gai. Inst. 3, 160:cum aliquis renunciaverit societati, societas solvitur,
id. ib. 3, 151; so id. ib. 3, 152:morte solvetur compromissum,
Dig. 4, 8, 27:soluto matrimonio,
ib. 24, 3, 2:solutum conjugium,
Juv. 9, 79:qui... conjugalia solvit,
Sen. Med. 144:nec conjugiale solutum Foedus in alitibus,
Ov. M. 11, 743:(sapiens) invitus beneficium per compensationem injuriae solvet,
cancel the obligation of a favor by the set-off of a wrong, Sen. Ep. 81, 17.—To efface guilt or wrong:d.magnis injuria poenis Solvitur,
Ov. F. 5, 304:solve nefas, dixit: solvit et ille nefas,
id. ib. 2, 44:culpa soluta mea est,
id. Tr. 4, 4, 10:neque tu verbis solves unquam quod mi re male feceris (i. e. injuriam),
Ter. Ad. 2, 1, 10.—Poenam solvere, to suffer punishment, i. e. to cancel the obligation of suffering, etc. (cf. 3. infra;e.less freq. than poenam persolvere, exsolvere): serae, sed justae tamen et debitae poenae solutae sunt,
Cic. Mil. 31, 85:capite poenas solvit,
Sall. J. 69, 4:meritas poenas solventem,
Curt. 6, 3, 14:poenarum solvendi tempus,
Lucr. 5, 1224:nunc solvo poenas,
Sen. Phoen. 172:hac manu poenas tibi solvam,
id. Hippol. 1177.—To remove, relieve, soothe affections, passions, etc.:f.atque animi curas e pectore solvat,
Lucr. 4, 908:curam metumque juvat Dulci Lyaeo solvere,
Hor. Epod. 9, 38:patrimonii cura solvatur,
Sen. Q. N. 3, praef. §2: Pyrrhus impetus sui terrore soluto,
Val. Max. 4, 3, 14:solvite corde metum,
Verg. A. 1, 562; so id. ib. 9, 90:solve metus animo,
Stat. Th. 2, 356:solvi pericula et metus narrant,
Plin. 11, 37, 52, § 140: neque adhuc Stheneleius iras Solverat Eurystheus, [p. 1727] Ov. M. 9, 274:hoc uno solvitur ira modo,
id. A. A. 2, 460:solvitque pudorem,
Verg. A. 4, 55.—Of sleep:g.quasi clamore solutus Sit sopor,
Ov. M. 3, 6, 30:nec verba, nec herbae audebunt longae somnum tibi solvere Lethes,
Luc. 6, 768; cf.:lassitudinem solvere,
Plin. 37, 10, 54, § 143. —Of any checks and barriers to motion, to remove.(α).To raise a siege:(β).solutam cernebat obsidionem,
Liv. 36, 10, 14:soluta obsidione,
id. 36, 31, 7:ad Locrorum solvendam obsidionem,
id. 27, 28, 17; cf. id. 37, 7, 7; 38, 5, 6; 42, 56 init.; 44, 13, 7; Curt. 4, 4, 1; Tac. A. 4, 24; 4, 73; Just. 9, 2, 10.—Of passions, etc., to remove restraint:(γ).cujus si talis animus est, solvamus nos ejus vincula, et claustra (i. e. irae) refringamus,
Liv. 36, 7, 13.—To overthrow, subvert a higher authority, etc.:h.quos (milites), soluto imperio, licentia corruperat,
Sall. J. 39, 5:imperia solvit qui tacet, jussus loqui,
Sen. Oedip. 525:sonipedes imperia solvunt,
id. Hippol. 1084; cf.:sanctitas fori ludis solvitur,
Quint. 11, 3, 58.—Of laws and customs, to abolish, violate:2.solvendarum legum id principium esse censebant (post-Aug. for dissolvendarum),
Curt. 10, 2, 5:solutae a se legis monitus,
Val. Max. 6, 5, ext. 4:cum plus quam ducentorum annorum morem solveremus,
Liv. 8, 4, 7:(Tarquinius) morem de omnibus senatum consulendi solvit,
id. 1, 49, 7:oportebat istum morem solvi,
Curt. 8, 8, 18.—Esp. with acc. of the bond, etc. (taking the place of the constr. I. B. 1. 2. 3. supra, when the abl. of separation is not admissible).a.To subvert discipline:b.disciplinam militarem solvisti,
Liv. 8, 7, 16:luxuria solutam disciplinam militarem esse,
id. 40, 1, 4:quod cum, ne disciplina solveretur, fecisset,
Front. Strat. 2, 12, 2.—Of strength, energy, attention, etc., to loosen, impair, weaken, scatter, disperse:c.nobilitas factione magis pollebat, plebis vis soluta atque dispersa,
Sall. J. 41, 6:patrios nervos externarum deliciarum contagione solvi et hebetari noluerunt,
Val. Max. 2, 6, 1:vires solvere,
Quint. 9, 4, 7:vis illa dicendi solvitur, et frigescit affectus,
Quint. 11, 3, 133.—Of affection, etc., to sever, dissolve, destroy:d.segnes nodum (amicitiae) solvere Gratiae,
Hor. C. 3, 21, 22;similarly: solvit (ille deus) amicos,
Prop. 2, 34 (3, 32), 5; so id. 2, 15 (3, 7), 26:hoc firmos solvit amores,
Ov. A. A. 2, 385:amores cantibus et herbis solvere,
Tib. 1, 2, 60.—Of sickness and hunger, to end, remove:e.vitex dicitur febres solvere,
Plin. 24, 9, 38, § 60:solvit jejunia granis,
Ov. F. 4, 607:quoniam jejunia virgo Solverat,
id. M. 5, 535; cf. Luc. 3, 282; so,famem,
Sen. Thyest. 64.—To delay:f.hi classis moras hac morte solvi rentur,
Sen. Troad. 1131.—Of darkness, to dispel:g.lux solverat umbras,
Stat. Th. 10, 390.—Of war, strife, etc., to compose, settle:h.aut solve bellum, mater, aut prima excipe,
Sen. Phoen. 406:electus formae certamina solvere pastor,
Stat. Achill. 2, 337:jurgia solvere,
Manil. 3, 115:contradictiones solvere,
Quint. 7, 1, 38.—Of difficulties, riddles, questions, ambiguities, etc., to solve, explain, remove:3.quia quaestionem solvere non posset,
Val. Max. 9, 12, ext. 3:aenigmata,
Quint. 8, 6, 53:omnes solvere posse quaestiones,
Suet. Gram. 11:haec ipsa, quae volvuntur ab illis, solvere malim et expandere,
Sen. Ep. 82, 20; id. Q. N. 7, 14, 1:unum tantum hoc solvendum est,
that one question, id. ib. 1, 7, 3:puta nunc me istuc non posse solvere,
id. Ep. 48, 6:carmina non intellecta Solverat,
Ov. M. 7, 760:triste carmen alitis solvi ferae,
Sen. Oedip. 102:nodos juris,
Juv. 8, 50:proponere aliquid quod solvat quaestionem,
Quint. 5, 10, 96:plurimas quaestiones illis probationibus solvi solere,
id. 1, 10, 49:quo solvitur quaestio supra tractata,
id. 3, 7, 3:ambiguitatem or amphiboliam,
id. 7, 2, 49; 7, 9, 10.—In partic., of obligations, to fulfil.a.To pay.(α).Originally, rem solvere, to free one's property and person (rem familiarem) from debts (solutio per aes et libram), according to the ancient formula:(β).quod ego tibi tot millibus condemnatus sum, me eo nomine... a te solvo liberoque hoc aere aeneaque libra,
Gai. Inst. 3, 174 Huschke; cf.:inde rem creditori palam populo solvit (i. e. per aes et libram),
Liv. 6, 14, 5:quas res dari, fieri, solvi oportuit,
id. 1, 32, 11. —Hence, rem solvere, to pay; often with dat. of person:pro vectura rem solvit?
paid the freight, Plaut. As. 2, 4, 27:ubi nugivendis res soluta'st omnibus,
id. Aul. 3, 5, 51:tibi res soluta est recte,
id. Curc. 4, 3, 21:ego quidem pro istac rem solvo ab tarpessita meo,
id. ib. 5, 2, 20:rem solvo omnibus quibus dehibeo,
id. ib. 5, 3, 45:dum te strenuas, res erit soluta,
id. Ps. 2, 2, 35:res soluta'st, Gripe, ego habeo,
id. Rud. 5, 3, 57.— Trop.: saepe edunt (aves);semel si captae sunt, rem solvont aucupi,
they repay him, pay for his expenses, Plaut. As. 1, 3, 66.—And to pay by other things than money:si tergo res solvonda'st,
by a whipping, Plaut. As. 2, 2, 54:habent hunc morem ut pugnis rem solvant si quis poscat clarius,
id. Curc. 3, 9:tibi quidem copia'st, dum lingua vivet, qui rem solvas omnibus,
id. Rud. 2, 6, 74.—Hence,Absol. (sc. rem), to pay; with or without dat. of person:(γ).cujus bona, quod populo non solvebat, publice venierunt,
Cic. Fl. 18, 43:ei cum solveret, sumpsit a C. M. Fufiis,
id. ib. 20, 46:misimus qui pro vectura solveret,
id. Att. 1, 3, 2:qui nimis cito cupit solvere, invitus debet,
Sen. Ben. 4, 40, 5:ut creditori solvat,
Dig. 30, 1, 49, § 7.— Pass. impers.:si dare vis mihi, Magis solutum erit quam ipsi dederis,
it will be a more valid payment, Plaut. Ps. 2, 2, 46:numquam vehementius actum est quam me consule, ne solveretur,
to stop payments, Cic. Off. 2, 24, 84:fraudandi spe sublata solvendi necessitas consecuta est,
id. ib. 2, 24, 84:cum eo ipso quod necesse erat solvi, facultas solvendi impediretur,
Liv. 6, 34, 1.—Cf. in the two senses, to free from debt, and to pay, in the same sentence:non succurrere vis illi, sed solvere. Qui sic properat, ipse solvi vult, non solvere,
Sen. Ben. 6, 27, 1.—With acc. of the debt, to discharge, to pay:(δ).postquam Fundanio debitum solutum esset,
Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10:hoc quod debeo peto a te ut... solutum relinquas,
settled, id. Att. 16, 6, 3:solverat Castricio pecuniam jam diu debitam,
id. Fl. 23, 54:ex qua (pensione) major pars est ei soluta,
id. Att. 16, 2, 1:solvi aes alienum Pompejus ex suo fisco jussit,
Val. Max. 6, 2, 11:aes alienum solvere,
Sen. Ep. 36, 5:quae jactatio est, solvisse quod debebas?
id. Ben. 4, 17, 1; so,debitum solvere,
id. ib. 6, 30, 2:ne pecunias creditas solverent,
Cic. Pis. 35, 86:ut creditae pecuniae solvantur,
Caes. B. C. 3, 20; 3, 1:ex thensauris Gallicis creditum solvi posse,
Liv. 6, 15, 5:ita bona veneant ut solidum suum cuique solvatur,
Cic. Rab. Post. 17, 46.—And of moral debts:cum patriae quod debes solveris,
Cic. Marcell. 9, 27:debet vero, solvitque praeclare,
id. Phil. 13, 11, 25:aliter beneficium, aliter creditum solvitur,
Sen. Ben. 2, 34, 1:qui grate beneficium accipit, primam ejus pensionem solvit,
id. ib. 2, 22 fin. —By a confusion of construction, solvere pecuniam, etc., to pay money, etc. (for pecunia rem or debitum solvere); constr. with dat. or absol.:(ε).emi: pecuniam solvi,
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 43:pro frumento nihil solvit,
id. ib. 2, 3, 72, §169: legatis pecuniam pro frumento solvit,
Liv. 44, 16:hanc pecuniam cum solvere in praesenti non posset,
Nep. Milt. 7, 6:nisi pecuniam solvisset,
id. Cim. 1, 1:condiciones pacis dictae ut decem millia talentum argenti... solverent,
Liv. 30, 37 med.:pro quo (frumento) pretium solveret populus Romanus,
id. 36, 3, 1:pretium servorum ex aerario solutum est dominis,
id. 32, 26, 14:pretium pro libris domino esse solvendum,
id. 40, 39 fin.:meritam mercedem,
id. 8, 22, 3; so id. 8, 11, 4: sorte creditum solvere, by paying the principal (i. e. without interest), id. 6, 36, 12:quae praemia senatus militibus ante constituit, ea solvantur,
Cic. Phil. 14, 14, 38:stipendium,
Liv. 28, 32, 1:dotem mulieri,
Dig. 24, 3, 2:litem aestimatam,
the amount of a fine, Nep. Cim. 5, 18 fin.:arbitria funeris,
the expenses of the funeral, Cic. Red. Sen. 7, 18:solvere dodrantem,
to pay seventy-five per cent., Mart. 8, 9, 1:dona puer solvit,
paid the promised gifts, Ov. M. 9, 794; so,munera,
id. ib. 11, 104.— Transf., of the dedication of a book, in return for favors:et exspectabo ea (munera) quae polliceris, et erunt mihi pergrata si solveris... Non solvam nisi prius a te cavero, etc.,
Cic. Brut. 4, 17 sq. —Of the delivery of slaves:si quis duos homines promise rit et Stichum solverit,
Dig. 46, 3, 67; 46, 3, 38, § 3.— Transf., poet.: dolorem solvisti, you have paid your grief, i. e. have duly mourned, Stat. S. 2, 6, 98.— Pass. with personal subject:si (actor) solutus fuisset,
Dig. 12, 1, 31 (cf.: solvere militem, b supra). —Esp., in certain phrases, to pay:b.aliquid praesens solvere,
to pay in cash, Cic. Att. 16, 2, 1; so,aliquid de praesentibus solvere,
Sen. Ep. 97, 16:solvere grates (= referre gratiam muneribus): Sulla solvit grates Dianae,
Vell. 2, 25:quas solvere grates sufficiam?
Stat. S. 4, 2, 7: cum homo avarus, ut ea (beneficia) solveret sibi imperare non posset, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 1; cf.: non dicimus reposuit beneficium aut solvit;nullum nobis placuit quod aeri alieno convenit verbum,
Sen. Ep. 81, 9; but v. id. Ben. 2, 18, 5: in debitum solvere, to make a partial payment:unum haec epistula in debitum solvet,
id. Ep. 7, 10: aliquid solvere ab aliquo (de aliqua re), to pay out of funds supplied by any one ( out of any fund):Quintus laborat ut tibi quod debet ab Egnatio solvat,
Cic. Att. 7, 18, 4:homines dicere, se a me solvere,
id. ib. 5, 21, 11:(summa) erat solvenda de meo,
Plin. Ep. 2, 4, 2:operas solvere alicui,
to work for somebody, Dig. 40, 7, 39: solvo operam Dianae, I work for Diana, i. e. offer a sacrifice to her, Afran. ap. Non. 12, 21: judicatum solvere, to pay the amount adjudged by the court, for which security (satisdatio) was required:stipulatio quae appellatur judicatum solvi,
Gai. Inst. 4, 90:iste postulat ut procurator judicatum solvi satisdaret,
Cic. Quint. 7, 29; so Dig. 3, 2, 28; 3, 3, 15; 2, 8, 8;2, 8, 14 et saep.: auctio solvendis nummis,
a cash auction, Mart. 14, 35.— Gerund.: solvendo esse, to be solvent; jurid. t. t., to be able to pay, i. e. one's debts; cf.in full: nec tamen solvendo aeri alieno respublica esset,
Liv. 31, 13:nemo dubitat solvendo esse eum qui defenditur,
Dig. 50, 17, 105:qui modo solvendo sint,
Gai. Inst. 1, 3, 121:si solvendo sint,
Paul. Sent. 1, 20, 1:nec interest, solvendo sit, necne,
Dig. 30, 1, 49, § 5; so ib. 46, 1, 10; 46, 1, 27, § 2; 46, 1, 51, §§ 1 and 4; 46, 1, 52, § 1; 46, 1, 28; 50, 17, 198 et saep.: non solvendo esse, to be insolvent:solvendo non erat,
Cic. Att. 13, 10, 3:cum solvendo civitates non essent,
id. Fam. 3, 8, 2:tu nec solvendo eras, nec, etc.,
id. Phil. 2, 2, 4:ne videatur non fuisse solvendo,
id. Off. 2, 22, 79;and very freq. in the jurists.—So, trop.: quid matri, quid flebili patriae dabis? Solvendo non es,
Sen. Oedip. 941; cf.:*non esse ad solvendum (i. e. able to pay),
Vitr. 10, 6 fin. —To fulfil the duty of burial.(α).Justa solvere; with dat. of the person:(β).qui nondum omnia paterno funeri justa solvisset,
who had not yet finished the burial ceremonies of his father, Cic. Rosc. Am. 8, 23:justis defunctorum corporibus solutis,
Curt. 3, 12, 15:proinde corpori quam primum justa solvamus,
id. 10, 6, 7:ut justa soluta Remo,
Ov. F. 5, 452:nunc justa nato solve,
Sen. Hippol. 1245.—Exsequias, inferias or suprema solvere:c.exsequiis rite solutis,
Verg. A. 7, 5:cruor sancto solvit inferias viro,
Sen. Hippol. 1198:solvere suprema militibus,
Tac. A. 1, 61.—Votum solvere, to fulfil a vow to the gods.(α).Alone:(β).vota ea quae numquam solveret nuncupavit,
Cic. Phil. 3, 4, 11:quod si factum esset, votum rite solvi non posse,
Liv. 31, 9 fin.:liberare et se et rempublicam religione votis solvendis,
id. 40, 44, 8:placatis diis votis rite solvendis,
id. 36, 37 fin.:petiit ut votum sibi solvere liceret,
id. 45, 44:animosius a mercatore quam a vectore solvitur votum,
Sen. Ep. 73, 5:vota pro incolumitate solvebantur,
Tac. A. 2, 69:vota pater solvit,
Ov. M. 9, 707:ne votum solvat,
Mart. 12, 91, 6; 8, 4, 2; Val. Max. 6, 9, 5 ext.; 1, 1, 8 ext. — Poet.:voti debita solvere,
Ov. F. 5, 596; cf.the abbrev. formula V. S. L. M. (voTVM SOLVIT LIBENS MERITO),
Inscr. Orell. 186; 1296 sq.:V.S.A.L. (ANIMO LIBENTI),
ib. 2022 et saep.:sacra solvere (=votum solvere),
Manil. 1, 427.—With dat.:d.ait sese Veneri velle votum solvere,
Plaut. Rud. prol. 60:vota Jovi solvo,
Ov. M. 7, 652; 8, 153:sunt vota soluta deae,
id. F. 6, 248:dis vota solvis,
Sen. Ben. 5, 19, 4:libamenta Veneri solvere (=votum per libamenta),
Just. 18, 5, 4.—Fidem solvere, to fulfil a promise (post-class. for fidem praestare, [p. 1728] exsolvere; cf.:e.fidem obligatam liberare,
Suet. Claud. 9):illi, ut fidem solverent, clipeis obruere,
Flor. 1, 1, 12;similarly: et voti solverat ille fidem (=votum solverat),
Ov. F. 1, 642; but cf.: itane imprudens? tandem inventa'st causa: solvisti fidem, you have found a pretext to evade your promise (cf. II. A. 3.), Ter. And. 4, 1, 18: esset, quam dederas, morte soluta fides, by my death your promise to marry me would have been cancelled (cf. II. B. 1. 6.), Ov. H. 10, 78; similarly: suam fidem (i. e. quam Lepido habuerit) solutam esse, that his faith in Lepidus was broken, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 3.—With a different construction: se depositi fide solvere, to acquit one's self of the duty to return property intrusted to him (cf. I. B. 1. c.), Val. Max. 7, 3, 5 ext.: factique fide data munera solvit, he freed the gift already given from the obligation of an accomplished fact, i. e. he revoked the gifts, although already made, Ov. M. 11, 135.—Promissum solvere, to fulfil a promise (very rare):A.perinde quasi promissum solvens,
Val. Max. 9, 6, 1:solvitur quod cuique promissum est,
Sen. Cons. Marc. 20 fin.;similarly: solutum, quod juraverant, rebantur,
what they had promised under oath, Liv. 24, 18, 5.—Hence, sŏlūtus, a, um, P. a., free, loose, at large, unfettered, unbandaged.Lit.1.(Acc. to I.A. 1. supra.) Pigeat nostrum erum si eximat aut solutos sinat, Plaut. Capt. 2, 1, 11:2.tibi moram facis quom ego solutus sto,
id. Ep. 5, 2, 25:reus solutus causam dicis, testes vinctos attines,
id. Truc. 4, 3, 63:cum eos vinciret quos secum habebat, te solutum Romam mittebat?
Cic. Deiot. 7, 22:nec quisquam ante Marium solutus dicitur esse sectus,
unbandaged, id. Tusc. 2, 22, 53:duos (captivos) solutos ire ad Hannibalem jussit,
Liv. 27, 51:eum interdiu solutum custodes sequebantur, nocte clausum asservabant,
id. 24, 45, 10:non efficiatis ut solutos verear quos alligatos adduxit,
Val. Max. 6, 2, 3.—(Acc. to I. A. 2.) Of texture, etc.; esp. of soil, loose, friable (opp spissus;3.postAug.): quo solutior terra facilius pateat radicibus,
Sen. Ep. 90, 21;ordeum nisi solutum et siccum locum non patitur,
Col. 2, 9:soluta et facilis terra,
id. 3, 14;solum solutum vel spissum,
id. 2, 2 init.;seri vult raphanus terra soluta, umida,
Plin. 19, 5, 26, § 83:hordeum seri non vult, nisi in sicca et soluta terra,
id. 18, 7, 18, § 79:solutiores ripae,
Front. Aquaed. 15.—Of plants:mas spissior, femina solutior,
Plin. 25, 9, 57, § 103.—Hence, subst.: sŏlūtum, i, n., a state of looseness:dum vult describere, quem ad modum alia torqueantur fila, alia ex molli solutoque ducantur,
Sen. Ep. 90, 20.—(Acc. to I. A. 3.) Rarefied, thin, diffused:B.turbo, quo celsior eo solutior laxiorque est, et ob hoc diffunditur,
Sen. Q. N. 7, 9, 3:aer agitatus a sole calefactusque solutior est,
id. ib. 1, 2, 10:debet aer nec tam spissus esse, nec tam tenuis et solutus, ut, etc.,
id. ib. 1, 2, 11.—Trop.1.(Acc. to I. B. 1.) Of speech, unfettered, fluent, ready:2.(orator) solutus in explicandis sententiis,
Cic. Or. 47, 173:verbis solutus satis,
id. ib. 47, 174:solutissimus in dicendo,
id. ib. 48, 180.—Exempt, free from duties, obligations, etc.:3.quam ob rem viderer maximis beneficii vinculis obstrictus, cum liber essem et solutus?
Cic. Planc. 30, 72:soluta (praedia) meliore in causa sunt quam obligata,
unmortgaged, id. Agr. 3, 2, 9:si reddidi (debitum), solutus sum ac liber,
Sen. Ben. 2, 18, 5;non ut gratus, sed ut solutus sim,
id. ib. 4, 21, 3;solutus omni fenore,
Hor. Epod. 2, 4;nam ea (religione) magister equitum solutus ac liber potuerit esse,
Liv. 8, 32, 5:Mamertini soli in omni orbe terrarum vacui, expertes soluti ac liberi fuerunt ab omni sumptu, molestia, munere,
Cic. Verr. 2, 4, 10, § 23.—Free from punishment, not punishable, not liable, etc.: qui mancipia vendunt, certiores faciunt emptores quis fugitivus sit, noxave solutus, Edict. Aedil. ap. Dig. 21, 1, 1, § 1; Gell. 4, 2, 1; cf.:4.quod aiunt aediles noxae solutus non sit sic intellegendum est... noxali judicio subjectum non esse,
Dig. 21, 1, 17, § 17:apud quos libido etiam permissam habet et solutam licentiam,
Cic. Rep. 4, 4, 4:omne illud tempus habeat per me solutum ac liberum,
i. e. let the crimes then committed be unpunished, id. Verr. 2, 1, 12, § 33: antea vacuum id solutumque poena fuerat, Tac. A. 14, 28.—With subj. inf.:maxime solutum fuit, prodere de iis, etc.,
Tac. A. 4, 35: solutum existimatur esse, alteri male dicere, Caecil. ap. Cic. Fam. 6, 7, 3.—Free from cares, undistracted:5.animo soluto liberoque,
Cic. Verr. 2, 2, 75, § 185:sed paulo solutiore tamen animo,
id. ib. 2, 5, 31, § 82.—At leisure, free from labor, business, etc.:6.te rogo ut eum solutum, liberum, confectis ejus negotiis a te, quamprimum ad me remittas,
Cic. Fam. 13, 63, 2:quo mea ratio facilior et solutior esse possit,
id. ib. 3, 5, 1.—With gen.:Genium Curabis Cum famulis operum solutis,
Hor. C. 3, 17, 16.—Unbound, relaxed, merry, jovial:7.quam homines soluti ridere non desinant, tristiores autem, etc.,
Cic. Dom. 39, 104:an tu existimas quemquam soluto vultu et hilari oculo mortem contemnere?
Sen. Ep. 23, 4:vultus,
Stat. Th. 5, 355:(mores) naturam sequentium faciles sunt, soluti sunt,
unembarrassed, Sen. Ep. 122, 17.—Free from the rule of others, uncontrolled, independent:8.cum videas civitatis voluntatem solutam, virtutem alligatam,
Cic. Att. 2, 18, 1:ab omni imperio externo soluta in perpetuum Hispania,
Liv. 29, 1 fin.:Masinissae ab imperio Romano solutam libertatem tribuit,
Val. Max. 7, 2, 6:incerti, solutique, et magis sine domino quam in libertate, Vononem in regnum accipiunt,
Tac. A. 2, 4:quorum (militum) libertas solutior erat,
Just. 13, 2, 2.—Of animals:rectore solutos (solis) equos,
Stat. Th. 1, 219.—Free from influence or restraint; hence, independent, unbiassed, unprejudiced:9.nec vero deus ipse alio modo intellegi potest, nisi mens soluta quaedam et libera,
Cic. Tusc. 1, 27, 66;cum animi sine ratione motu ipsi suo soluto ac libero incitarentur,
id. Div. 1, 2, 4:judicio senatus soluto et libero,
id. Phil. 5, 15, 41:sum enim ad dignitatem in re publica solutus,
id. Att. 1, 13, 2:libero tempore cum soluta vobis est eligendi optio,
id. Fin. 1, 10, 33:si omnia mihi essent solutissima, tamen in re publica non alius essem atque nunc sum,
id. Fam. 1, 9, 21:liberi enim ad causas solutique veniebant,
uncommitted, id. Verr. 2, 2, 78, § 192.—Free from moral restraint; hence, unbridled, insolent, loose:10.amores soluti et liberi,
Cic. Rep. 4, 4, 4:licentia,
id. ib. 4, 4, 4:populi quamvis soluti ecfrenatique sint,
id. ib. 1, 34, 53:quis erat qui sibi solutam P. Clodii praeturam sine maximo metu proponeret? Solutam autem fore videbatis, nisi esset is consul qui eam auderet possetque constringere,
id. Mil. 13, 34:quominus conspectus, eo solutior erat,
Liv. 27, 31 fin.:adulescentes aliquot quorum, in regno, libido solutior fuerat,
id. 2, 1, 2:solutioris vitae primos adulescentiae annos egisse fertur,
a licentious life, Val. Max. 2, 6, 1:spectandi solutissimum morem corrigere,
Suet. Aug. 44:mores soluti,
licentious habits, Just. 3, 3, 10.—Regardless of rules, careless, loose:11.orator tam solutus et mollis in gestu,
Cic. Brut. 62, 225:dicta factaque ejus solutiora, et quandam sui neglegentiam praeferentia,
Tac. A. 16, 18.—Esp., of style, etc., free from rules of composition.(α).Oratio soluta, verba soluta, a free style, conversational or epistolary style:(β).est oratio aliqua vincta atque contexta, soluta alia, qualis in sermone et epistulis,
Quint. 9, 4, 19; 9, 4, 20; 9, 4, 69; 9, 4, 77.—More freq.: verba soluta, oratio soluta, prose (opp. to verse);(γ).in full: scribere conabar verba soluta modis, Ov Tr. 4, 10, 24: quod (Isocrates) verbis solutis numeros primus adjunxerit,
Cic. Or. 52, 174:mollis est enim oratio philosophorum... nec vincta numeris, sed soluta liberius,
id. ib. 19, 64; 71, 234;68, 228: si omnes soluta oratione scripserunt,
Varr. R. R. 4, 1; de heisce rebus treis libros ad te mittere institui;de oratione soluta duos, de poetica unum,
id. L. L. 6, 11 fin.:ut in soluta oratione, sic in poemateis,
id. ib. 7, 1:primus (Isocrates) intellexit. etiam in soluta oratione, dum versum effugeres modum et numerum quemdam debere servari,
Cic. Brut. 8, 32:Aristoteles judicat heroum numerum grandiorem quam desideret soluta oratio,
id. Or. 57, 192:et creticus et paeon quam commodissume putatur in solutam orationem illigari,
id. ib. 64, 215:a modis quibusdam, cantu remoto, soluta esse videatur oratio,
id. ib. 55, 183; 55, 184; id. de Or. 3, 48, 184: historia est quodammodo carmen solutum, Quint. 10, 1, 31.—Also in reference to a prose rhythm, loose, unrhythmical, inharmonious:(δ).ut verba neque inligata sint, quasi... versus, neque ita soluta ut vagentur,
Cic. de Or. 3, 44, 176; 3, 48, 186:nec vero haec (Callidii verba) soluta nec diffluentia, sed astricta numeris,
id. Brut. 79, 274:orator sic illigat sententiam verbis ut eam numero quodam complectatur et astricto et soluto,
id. de Or. 3, 44, 175; but: verba soluta suis figuris, words freed from their proper meaning, i.e. metaphors, Manil. 1, 24.—Rarely with reference to the thought: soluta oratio, a fragmentary, disconnected style:12.soluta oratio, et e singulis non membris, sed frustis, collata, structura caret,
Quint. 8, 5, 27; cf. id. 9, 4, 69:solutiora componere,
id. 10, 4, 1; 9, 4, 15.—Effeminate, luxurious (acc. to I. B. 3.):13.sinum togae in dextrum umerum reicere, solutum ac delicatum est,
Quint. 11, 3, 146.—Undisciplined, disorderly:14.omnia soluta apud hostes esse,
Liv. 8, 30, 3:nihil temeritate solutum,
Tac. A. 13, 40:apud Achaeos neglecta omnia ac soluta fuere,
Just. 34, 2, 2.—Lax, remiss, weak:C.mea lenitas adhuc si cui solutior visa erat,
Cic. Cat. 2, 12, 27:Ciceronem male audivisse, tamquam solutum et enervem,
Tac. Or. 18:soluti ac fluentes,
Quint. 1, 2, 8.—Hence:solutum genus orationis,
a lifeless, dull style, Val. Max. 8, 10, 3:quanto longius abscederent, eo solutiore cura,
laxer attention, Liv. 3, 8, 8.—(Acc. to II. B. 3. e supra.) Paid, discharged, only as subst.: sŏlūtum, i, n., that which is paid, a discharged debt, in certain phrases:1.aliquid in solutum dare,
to give something in payment, Dig. 46, 3, 45; 46, 3, 46; 46, 3, 60: in solutum accipere, to accept in payment:qui voluntatem bonam in solutum accipit,
Sen. Ben. 7, 16, 4:qui rem in solutum accipit,
Dig. 42, 4, 15; 12, 1, 19;in solutum imputare,
to charge as payment, Sen. Ep. 8, 10; aliquid pro soluto est, is considered as paid or cancelled:pro soluto id in quo creditor accipiendo moram fecit, oportet esse,
Dig. 46, 3, 72: pro soluto usucapere, to acquire by prescription something given in payment by the debtor, but not belonging to him:pro soluto usucapit qui rem debiti causa recepit,
Dig. 41, 3, 46.— Adv.: sŏlūtē.Thinly:2.corpora diffusa solute,
Lucr. 4, 53.—Of speech, fluently:3. 4.non refert videre quid dicendum est, nisi id queas solute ac suaviter dicere,
Cic. Brut. 29, 110:ita facile soluteque volvebat sententias,
id. ib. 81, 280:quid ipse compositus alias, et velut eluctantium verborum, solutius promptiusque eloquebatur,
Tac. A. 4, 31.—Freely, without restraint:5. 6.generaliter puto judicem justum... solutius aequitatem sequi,
i. e. without strictly regarding the letter of the law, Dig. 11, 7, 14, § 13.—Of manners and discipline, disorderly, negligently:7.praecipue sub imperio Cn. Manlii solute ac neglegenter habiti sunt (exercitus),
Liv. 39, 1, 4:in stationibus solute ac neglegenter agentes,
id. 23, 37, 6.—Weakly, tamely, without vigor:8.quod ille tam solute egisset, tam leniter, tam oscitanter,
Cic. Brut. 80, 277.—Of morals, loosely, without restraint:ventitabat illuc Nero, quo solutius urbem extra lasciviret,
Tac. A. 13, 47. -
5 collectum
1.col-lĭgo ( conl-), lēgi, lectum, 3, v.a. [2. lego, ĕre], to gather or collect together into a whole or to a point, to assemble, draw or bring together, collect (class. and very freq.),I.Prop.A.In gen.1.Of things:2.omnia praesegmina,
Plaut. Aul. 2, 4, 34:stipulam,
Ter. Ad. 5, 3, 62; cf.: omnia furtim, Lucil. ap. Non. p. 273, 28:radices palmarum,
Cic. Verr. 2, 5, 33, § 87:apes in vas,
Varr. R. R. 2, 16, 37:ossa,
Tib. 3, 2, 19; cf.reliquias,
Suet. Tib. 54 fin.; id. Calig. 3:materiem nostram Post obitum,
Lucr. 3, 847 (and Hom. Il. 24, 793):sparsos per colla capillos in nodum,
Ov. M. 3, 170; 8, 319; and poet. transf. to the person:immissos hederā collecta capillos Calliope, etc.,
id. ib. 5, 338; so,sinus fluentes,
Verg. A. 1, 320:flores,
Ov. M. 5, 399:riguo horto olus,
id. ib. 8, 646:de purpureis vitibus uvas,
id. ib. 8, 676:fructus,
Hor. Ep. 1, 12, 1: omnia venena, * Cat. 14, 19:sarmenta virgultaque,
Caes. B. G. 3, 18:serpentes,
Nep. Hann. 10, 4:naufragium,
Cic. Sest. 6, 15: mortualia, glossaria conlegitis et lexidia, res taetras et inanes, Domit. ap. Gell. 18, 7, 3:pecuniam,
Hor. Ep. 1, 10, 47:viatica,
id. ib. 2, 2, 26; cf.:stipem a tyrannis,
to obtain by begging, Liv. 38, 45, 9:aër umorem colligens,
Cic. N. D. 2, 39, 101:imbres,
Hor. Ep. 1, 15, 15; cf.:pluvias aquas,
Quint. 10, 1, 109; 5. 14, 31:ventus per loca subcava terrae Collectus,
Lucr. 6, 558:procellam,
id. 6, 124:spiritum,
Plin. 19, 6, 26, § 78; Quint. 11, 3, 53:flatus cornibus,
Sil. 14, 390:collectae ex alto nubes,
heaped together, Verg. G. 1, 324:pulvis collectus turbine,
Hor. S. 1, 4, 31; and poet.:pulverem Olympicum Collegisse juvat,
i. e. to have covered himself with it, id. C. 1, 1, 4:luna revertentes colligit ignes,
Verg. G. 1, 427:antiqua verba et figuras,
Suet. Gram. 10:equos,
to check, restrain, stop, Ov. M. 2, 398; so,gressum,
Sil. 6, 399:gradum,
id. 7, 695; so,fig. iram,
id. 9, 477;and of the operation of medicine: acria viscerum colligere,
Plin. 19, 6, 26, § 85: hastas, to draw back (opp. protendere), Tac. A. 2, 21:librum,
to catch a falling book, Plin. Ep. 2, 1, 5:apparatu nobis (sc. oratoribus) opus est et rebus exquisitis, undique collectis, arcessitis, comportatis,
Cic. de Or. 3, 24, 92; cf.:interea, dum haec, quae dispersa sunt, cogantur,
id. ib. 1, 42, 191: sarcinas; to pack one ' s luggage for a journey:annus octogesimus admonet me, ut sarcinas colligam ante quam proficiscar e vitā,
Varr. R. R. 1, 1, 1; also: sarcinas conligere = sarcinas conferre, to gather and put in order the baggage of an army before a battle, Sall. J. 97, 4: vasa, milit. t. t.., to pack together, pack up, to break up the camp for a march, Cic. Verr. 2, 4, 19, § 40; Liv. 21, 47, 2; 22, 30, 1:arma = remos,
i. e. to take in hand, take up, Verg. A. 5, 15 Forbig. ad loc.—Of persons, mostly milit., to collect, assemble, bring together:B.exercitus collectus ex senibus desperatis,
Cic. Cat. 2, 3, 5:ex urbe, ex agris, numerum hominum,
id. ib. 2, 4, 8:milites,
id. Verr. 2, 5, 51, § 133:reliquos ex fugā,
Nep. Hann. 6 fin.:manu collectā in Thraciam introiit,
id. Alcib. 7, 4; cf. Liv. 1, 5, 4, and Tac. Agr. 37:de pagis omnibus bonos viros,
Cic. Fin. 2, 4, 12: se colligere, to gather, collect:in moenia,
Sil. 10, 390:ex regno alicujus,
Cic. Imp. Pomp. 9, 24: ad. aciem, Auct. B. Afr. 70; so, collecti, those who have collected:in aestuaria ac paludes,
Caes. B. G. 2, 28; cf. Tac. A. 2, 11.—Esp., with the accessory idea of shortening, by bringing together, to contract, draw up, compress, collect, concentrate (mostly poet. for the more usual contraho, coërceo, etc.):b.in spiram tractu se colligit anguis,
Verg. G. 2, 154; cf.:cogebantur breviore spatio et ipsi orbem colligere,
Liv. 2, 50, 7:alitis in parvae subitam collecta figuram,
Verg. A. 12, 862 Wagn. N. cr.:apicem collectus in unum,
Ov. M. 13, 910:pedes,
to compress, Tib. 1, 8, 14:volumina collecta in artum,
Plin. 8, 16, 17, § 45: se collegit in arma, covered himself with or concealed himself behind his shield, Verg. A. 12, 491; cf. id. ib. 10, 412 (post scutum se clausit, Serv.; Gr. sustaleis en aspidi, ep aspidos); cf. Stat. Th. 11, 545; Sil. 10, 255; 10, 129:pallium,
to gather up, Plaut. Capt. 4, 2, 9:togam,
Mart. 7, 33, 4:12, 48, 5: per vulnera colligit hostes,
causes them to retreat, Sil. 10, 3.—Hence,Medic. t. t., to make thick, to thicken (cf. cogo), Scrib. Comp. 95; 129; 138; 169; cf. Plin. 34, 11, 27, § 114.—II.Trop.A.To bring together, collect, to get, gain, acquire, produce, etc. (very freq. and class.):b.sescentae ad eam rem causae possunt conligi,
Plaut. Trin. 3, 3, 62:conlectis omnibus bellis civilibus,
i. e. brought together in speaking, adduced, Cic. Fam. 4, 3, 1; cf. id. Sest. 6, 15:flammarum iras,
Lucr. 1, 723; cf. Hor. A. P. 160; Val. Fl. 7, 335:multaque facete dicta, ut ea, quae a sene Catone collecta sunt,
Cic. Off. 1, 29, 104; 1, 42, 191:res undique conlectae,
id. ib. 3, 24, 92:quaedam conlecta edere,
Quint. 5, 10, 120:sparsa argumenta,
id. 5, 7, 18: antiqua verba, Suet. [p. 367] Gram. 10:omnes rumorum et contionum ventos,
Cic. Clu. 28, 77:rumorem bonum,
id. Leg. 1, 19, 50:peccata consulum,
id. ib. 3, 10, 23:vestigia Pythagoreorum,
id. Tusc. 4, 2, 3:existimationem multo sudore,
id. Div. in Caecil. 22, 72:benevolentiam civium blanditiis,
id. Lael. 17, 61:magnam gratiam magnamque dignitatem ex hoc labore,
id. Q. Fr. 2, 15 (16), 1:auctoritatem,
Caes. B. G. 6, 12:famam clementiae,
Liv. 21, 48, 10:tantum amoris favorisque,
Suet. Claud. 12; Prop. 2 (3), 14, 9:invidiam crudelitatis ex eo,
Cic. Verr. 2, 5, 8, § 19:crimina majestatis,
Plin. Pan. 33 fin.:sitim,
Verg. G. 3, 327; Ov. M. 5, 446; 6, 341 (cf.:adducere sitim,
Hor. C. 4, 12, 13):frigus,
Hor. Ep. 1, 11, 13:rabiem,
Verg. A. 9, 63; Ov. M. 1, 234; 9, 212:odium,
id. ib. 3, 258:usum patiendi,
id. Am. 1, 8, 75:vires usu,
id. A. A. 2, 339; cf. Liv. 29, 30, 5; Sil. 4, 307.—Of number, distance, etc., to amount or come to, extend; pass., to be reckoned (rare, and only in post-Aug. prose):B.ut LX. passus plerique (rami) orbe colligant,
Plin. 12, 5, 11, § 23:ambitus per frontem centum duos pedes colligit,
id. 36, 12, 17, § 77:ad quos (consules) a regno Numae colliguntur anni DXXXV.,
id. 13, 13, 27, § 85; so Tac. G. 37; id. Or. 17.—Colligere se or animum, mentem, etc., to collect one ' s self, to compose one ' s self, to recover one ' s courage, resolution, etc. (very freq. and class.):C.quid est autem se ipsum colligere, nisi dissipatas animi partes rursum in suum locum cogere?
Cic. Tusc. 4, 36, 78: se, Afran. ap. Charis. p. 195 P.; Lucr. 3, 925; Cic. Quint. 16, 53; id. Div. 1, 27, 57; id. Div. in Caecil. 12, 37; id. Fam. 5, 18, 1; id. de Or. 1, 7, 24; id. Tusc. 1, 24, 58; Caes. B. C. 1, 14:se colligere,
to rally, id. B.G. 5, 17:se ex timore,
id. B.C. 3, 65; Suet. Calig. 50:animos,
Liv. 3, 60, 11; cf. in pass., id. 10, 41, 13:animum,
Tac. A. 1, 12; Suet. Ner. 48:animum cogitationemque,
Plin. Ep. 2, 11, 14:mentem,
Ov. M. 14, 352; cf.:mentem cum vultu,
id. Am. 1, 14, 55:paulatim mente collectā,
Curt. 8, 6, 22; cf.:colligere spiritum,
to take breath, Quint. 11, 3, 53.—To gather up in memory, put together in the mind, to think upon, weigh, consider:b.cum et nostrae rei publicae detrimenta considero, et maximarum civitatum veteres animo calamitates colligo,
Cic. Inv. 1, 1, 1:ut memineris, quae, etc.... quae, si colliges, et sperabis omnia optime, et, etc.,
id. Fam. 4, 13, 7; 6, 2, 4:levis haec insania quantas Virtutes habeat, sic collige,
Hor. Ep. 2, 1, 119; cf.:sic collige mecum,
id. S. 2, 1, 51. —Esp. freq.,To put together mentally, etc., i. e. to gather, conclude, deduce, infer from what precedes (most freq. in Quint.); constr.: aliquid, aliquid ex aliquā re, per aliquam rem, aliquā re.—With ex:1.ex eo colligere potes, quantā occupatione distinear,
Cic. Att. 2, 23, 1; so Quint. 5, 10, 80; 7, 2, 3; 7, 8, 6; 8, 4, 16; 4, 4, 5 al.; Suet. Tib. 67.—With per:aliquid per aliud,
Quint. 5, 10, 11; so id. 4, 2, 81.—With abl. without a prep.:quod multis et acutis conclusionibus colligunt,
Quint. 2, 20, 5; so id. 3, 6, 103; 5, 13, 14; 6, 3, 37; 7, 4, 1 al.; Col. 4, 3, 2 al.—With inde:paucitatem inde hostium colligentes,
Liv. 7, 37, 9:bene colligit, haec pueris et mulierculis esse grata,
Cic. Off. 2, 16, 57:neque hoc colligi desideramus, disertiores esse antiquos, etc.,
Tac. Or. 27; Quint. 5, 14, 22; 7, 3, 18; 1, 10, 42; Ov. M. 11, 380; Pers. 5, 85.—Hence,collectus, a, um, P. a., contracted, narrow (opp. effusus):2.tanto beatior, quanto collectior,
App. Mag. 21, p. 287:corpora collectiora (opp. effusiora),
Calp. Flacc. Decl. 2, p. 795:tempus collectius,
Tert. Monog. 14.— Adv.: collectē, summarily, briefly, strictly:ponere aliquod verbum,
Non. p. 164, 1.—collectum, i, n., that which is collected as food, Plin. 11, 37, 60, § 159.2.col-lĭgo ( conl-), āvi, ātum, 1, v. a., to bind, tie, or fasten together, to connect, bind, tie up (in good prose).I.Prop.:II.omne colligatum solvi potest,
Cic. Univ. 11, 35:corpora colligata vinculis naturalibus,
id. ib.; cf. id. ib. 5, 13: vasa (of warlike implements; cf. the preced. art., I. A. 1. fin.), Plaut. Ps. 4, 3, 16:manus,
id. Ep. 5, 2, 23; cf. id. ib. 5, 2, 25, and the common expression in the formula: i, lictor, colliga manus, tie the prisoner ' s hands, Cic. Rab. Perd. 4, 13; Liv. 1, 26, 8: conligavit eum miseris modis, Ter. Eun. 5, 4, 33:pluribus scutis uno ictu pilorum transfixis et colligatis,
fastened to one another, Caes. B. G. 1, 25:solum herbis colligatum,
thickly overgrown, Col. 2, 17, 5:bitumen vulnera colligat,
Plin. 35, 15, 51, § 181; cf.: colligatis vulneribus, * Suet. Tib. 61.—Trop.A.In gen., to unite, combine, connect (rare except in Cic.):B.homines inter se sermonis vinclo,
Cic. Rep. 3, 2, 3:officiorum genera inter se colligata atque implicata sunt,
id. Off. 1, 5, 15; cf.:(res) omnes inter se aptae colligataeque,
id. N. D. 1, 4, 9:sententias verbis,
to join together rhetorically, id. Or. 50, 168:annorum septingentorum memoriam uno libro,
to comprehend, comprise, id. ib. 34, 120.—With the access. idea of preventing free motion, to restrain, check, stop, hinder:impetum furentis (Antonii),
Cic. Phil. 11, 2, 4:Brutum in Graeciā,
i. e. to command that he remain there for protection, id. ib. 11, 11, 26:se cum multis,
id. Fam. 9, 17, 2.—Hence, collĭgātē, adv., connectedly, jointly:colligatius adhaerere alicui,
Aug. Doct. Christ. 1, 28. -
6 colligo
1.col-lĭgo ( conl-), lēgi, lectum, 3, v.a. [2. lego, ĕre], to gather or collect together into a whole or to a point, to assemble, draw or bring together, collect (class. and very freq.),I.Prop.A.In gen.1.Of things:2.omnia praesegmina,
Plaut. Aul. 2, 4, 34:stipulam,
Ter. Ad. 5, 3, 62; cf.: omnia furtim, Lucil. ap. Non. p. 273, 28:radices palmarum,
Cic. Verr. 2, 5, 33, § 87:apes in vas,
Varr. R. R. 2, 16, 37:ossa,
Tib. 3, 2, 19; cf.reliquias,
Suet. Tib. 54 fin.; id. Calig. 3:materiem nostram Post obitum,
Lucr. 3, 847 (and Hom. Il. 24, 793):sparsos per colla capillos in nodum,
Ov. M. 3, 170; 8, 319; and poet. transf. to the person:immissos hederā collecta capillos Calliope, etc.,
id. ib. 5, 338; so,sinus fluentes,
Verg. A. 1, 320:flores,
Ov. M. 5, 399:riguo horto olus,
id. ib. 8, 646:de purpureis vitibus uvas,
id. ib. 8, 676:fructus,
Hor. Ep. 1, 12, 1: omnia venena, * Cat. 14, 19:sarmenta virgultaque,
Caes. B. G. 3, 18:serpentes,
Nep. Hann. 10, 4:naufragium,
Cic. Sest. 6, 15: mortualia, glossaria conlegitis et lexidia, res taetras et inanes, Domit. ap. Gell. 18, 7, 3:pecuniam,
Hor. Ep. 1, 10, 47:viatica,
id. ib. 2, 2, 26; cf.:stipem a tyrannis,
to obtain by begging, Liv. 38, 45, 9:aër umorem colligens,
Cic. N. D. 2, 39, 101:imbres,
Hor. Ep. 1, 15, 15; cf.:pluvias aquas,
Quint. 10, 1, 109; 5. 14, 31:ventus per loca subcava terrae Collectus,
Lucr. 6, 558:procellam,
id. 6, 124:spiritum,
Plin. 19, 6, 26, § 78; Quint. 11, 3, 53:flatus cornibus,
Sil. 14, 390:collectae ex alto nubes,
heaped together, Verg. G. 1, 324:pulvis collectus turbine,
Hor. S. 1, 4, 31; and poet.:pulverem Olympicum Collegisse juvat,
i. e. to have covered himself with it, id. C. 1, 1, 4:luna revertentes colligit ignes,
Verg. G. 1, 427:antiqua verba et figuras,
Suet. Gram. 10:equos,
to check, restrain, stop, Ov. M. 2, 398; so,gressum,
Sil. 6, 399:gradum,
id. 7, 695; so,fig. iram,
id. 9, 477;and of the operation of medicine: acria viscerum colligere,
Plin. 19, 6, 26, § 85: hastas, to draw back (opp. protendere), Tac. A. 2, 21:librum,
to catch a falling book, Plin. Ep. 2, 1, 5:apparatu nobis (sc. oratoribus) opus est et rebus exquisitis, undique collectis, arcessitis, comportatis,
Cic. de Or. 3, 24, 92; cf.:interea, dum haec, quae dispersa sunt, cogantur,
id. ib. 1, 42, 191: sarcinas; to pack one ' s luggage for a journey:annus octogesimus admonet me, ut sarcinas colligam ante quam proficiscar e vitā,
Varr. R. R. 1, 1, 1; also: sarcinas conligere = sarcinas conferre, to gather and put in order the baggage of an army before a battle, Sall. J. 97, 4: vasa, milit. t. t.., to pack together, pack up, to break up the camp for a march, Cic. Verr. 2, 4, 19, § 40; Liv. 21, 47, 2; 22, 30, 1:arma = remos,
i. e. to take in hand, take up, Verg. A. 5, 15 Forbig. ad loc.—Of persons, mostly milit., to collect, assemble, bring together:B.exercitus collectus ex senibus desperatis,
Cic. Cat. 2, 3, 5:ex urbe, ex agris, numerum hominum,
id. ib. 2, 4, 8:milites,
id. Verr. 2, 5, 51, § 133:reliquos ex fugā,
Nep. Hann. 6 fin.:manu collectā in Thraciam introiit,
id. Alcib. 7, 4; cf. Liv. 1, 5, 4, and Tac. Agr. 37:de pagis omnibus bonos viros,
Cic. Fin. 2, 4, 12: se colligere, to gather, collect:in moenia,
Sil. 10, 390:ex regno alicujus,
Cic. Imp. Pomp. 9, 24: ad. aciem, Auct. B. Afr. 70; so, collecti, those who have collected:in aestuaria ac paludes,
Caes. B. G. 2, 28; cf. Tac. A. 2, 11.—Esp., with the accessory idea of shortening, by bringing together, to contract, draw up, compress, collect, concentrate (mostly poet. for the more usual contraho, coërceo, etc.):b.in spiram tractu se colligit anguis,
Verg. G. 2, 154; cf.:cogebantur breviore spatio et ipsi orbem colligere,
Liv. 2, 50, 7:alitis in parvae subitam collecta figuram,
Verg. A. 12, 862 Wagn. N. cr.:apicem collectus in unum,
Ov. M. 13, 910:pedes,
to compress, Tib. 1, 8, 14:volumina collecta in artum,
Plin. 8, 16, 17, § 45: se collegit in arma, covered himself with or concealed himself behind his shield, Verg. A. 12, 491; cf. id. ib. 10, 412 (post scutum se clausit, Serv.; Gr. sustaleis en aspidi, ep aspidos); cf. Stat. Th. 11, 545; Sil. 10, 255; 10, 129:pallium,
to gather up, Plaut. Capt. 4, 2, 9:togam,
Mart. 7, 33, 4:12, 48, 5: per vulnera colligit hostes,
causes them to retreat, Sil. 10, 3.—Hence,Medic. t. t., to make thick, to thicken (cf. cogo), Scrib. Comp. 95; 129; 138; 169; cf. Plin. 34, 11, 27, § 114.—II.Trop.A.To bring together, collect, to get, gain, acquire, produce, etc. (very freq. and class.):b.sescentae ad eam rem causae possunt conligi,
Plaut. Trin. 3, 3, 62:conlectis omnibus bellis civilibus,
i. e. brought together in speaking, adduced, Cic. Fam. 4, 3, 1; cf. id. Sest. 6, 15:flammarum iras,
Lucr. 1, 723; cf. Hor. A. P. 160; Val. Fl. 7, 335:multaque facete dicta, ut ea, quae a sene Catone collecta sunt,
Cic. Off. 1, 29, 104; 1, 42, 191:res undique conlectae,
id. ib. 3, 24, 92:quaedam conlecta edere,
Quint. 5, 10, 120:sparsa argumenta,
id. 5, 7, 18: antiqua verba, Suet. [p. 367] Gram. 10:omnes rumorum et contionum ventos,
Cic. Clu. 28, 77:rumorem bonum,
id. Leg. 1, 19, 50:peccata consulum,
id. ib. 3, 10, 23:vestigia Pythagoreorum,
id. Tusc. 4, 2, 3:existimationem multo sudore,
id. Div. in Caecil. 22, 72:benevolentiam civium blanditiis,
id. Lael. 17, 61:magnam gratiam magnamque dignitatem ex hoc labore,
id. Q. Fr. 2, 15 (16), 1:auctoritatem,
Caes. B. G. 6, 12:famam clementiae,
Liv. 21, 48, 10:tantum amoris favorisque,
Suet. Claud. 12; Prop. 2 (3), 14, 9:invidiam crudelitatis ex eo,
Cic. Verr. 2, 5, 8, § 19:crimina majestatis,
Plin. Pan. 33 fin.:sitim,
Verg. G. 3, 327; Ov. M. 5, 446; 6, 341 (cf.:adducere sitim,
Hor. C. 4, 12, 13):frigus,
Hor. Ep. 1, 11, 13:rabiem,
Verg. A. 9, 63; Ov. M. 1, 234; 9, 212:odium,
id. ib. 3, 258:usum patiendi,
id. Am. 1, 8, 75:vires usu,
id. A. A. 2, 339; cf. Liv. 29, 30, 5; Sil. 4, 307.—Of number, distance, etc., to amount or come to, extend; pass., to be reckoned (rare, and only in post-Aug. prose):B.ut LX. passus plerique (rami) orbe colligant,
Plin. 12, 5, 11, § 23:ambitus per frontem centum duos pedes colligit,
id. 36, 12, 17, § 77:ad quos (consules) a regno Numae colliguntur anni DXXXV.,
id. 13, 13, 27, § 85; so Tac. G. 37; id. Or. 17.—Colligere se or animum, mentem, etc., to collect one ' s self, to compose one ' s self, to recover one ' s courage, resolution, etc. (very freq. and class.):C.quid est autem se ipsum colligere, nisi dissipatas animi partes rursum in suum locum cogere?
Cic. Tusc. 4, 36, 78: se, Afran. ap. Charis. p. 195 P.; Lucr. 3, 925; Cic. Quint. 16, 53; id. Div. 1, 27, 57; id. Div. in Caecil. 12, 37; id. Fam. 5, 18, 1; id. de Or. 1, 7, 24; id. Tusc. 1, 24, 58; Caes. B. C. 1, 14:se colligere,
to rally, id. B.G. 5, 17:se ex timore,
id. B.C. 3, 65; Suet. Calig. 50:animos,
Liv. 3, 60, 11; cf. in pass., id. 10, 41, 13:animum,
Tac. A. 1, 12; Suet. Ner. 48:animum cogitationemque,
Plin. Ep. 2, 11, 14:mentem,
Ov. M. 14, 352; cf.:mentem cum vultu,
id. Am. 1, 14, 55:paulatim mente collectā,
Curt. 8, 6, 22; cf.:colligere spiritum,
to take breath, Quint. 11, 3, 53.—To gather up in memory, put together in the mind, to think upon, weigh, consider:b.cum et nostrae rei publicae detrimenta considero, et maximarum civitatum veteres animo calamitates colligo,
Cic. Inv. 1, 1, 1:ut memineris, quae, etc.... quae, si colliges, et sperabis omnia optime, et, etc.,
id. Fam. 4, 13, 7; 6, 2, 4:levis haec insania quantas Virtutes habeat, sic collige,
Hor. Ep. 2, 1, 119; cf.:sic collige mecum,
id. S. 2, 1, 51. —Esp. freq.,To put together mentally, etc., i. e. to gather, conclude, deduce, infer from what precedes (most freq. in Quint.); constr.: aliquid, aliquid ex aliquā re, per aliquam rem, aliquā re.—With ex:1.ex eo colligere potes, quantā occupatione distinear,
Cic. Att. 2, 23, 1; so Quint. 5, 10, 80; 7, 2, 3; 7, 8, 6; 8, 4, 16; 4, 4, 5 al.; Suet. Tib. 67.—With per:aliquid per aliud,
Quint. 5, 10, 11; so id. 4, 2, 81.—With abl. without a prep.:quod multis et acutis conclusionibus colligunt,
Quint. 2, 20, 5; so id. 3, 6, 103; 5, 13, 14; 6, 3, 37; 7, 4, 1 al.; Col. 4, 3, 2 al.—With inde:paucitatem inde hostium colligentes,
Liv. 7, 37, 9:bene colligit, haec pueris et mulierculis esse grata,
Cic. Off. 2, 16, 57:neque hoc colligi desideramus, disertiores esse antiquos, etc.,
Tac. Or. 27; Quint. 5, 14, 22; 7, 3, 18; 1, 10, 42; Ov. M. 11, 380; Pers. 5, 85.—Hence,collectus, a, um, P. a., contracted, narrow (opp. effusus):2.tanto beatior, quanto collectior,
App. Mag. 21, p. 287:corpora collectiora (opp. effusiora),
Calp. Flacc. Decl. 2, p. 795:tempus collectius,
Tert. Monog. 14.— Adv.: collectē, summarily, briefly, strictly:ponere aliquod verbum,
Non. p. 164, 1.—collectum, i, n., that which is collected as food, Plin. 11, 37, 60, § 159.2.col-lĭgo ( conl-), āvi, ātum, 1, v. a., to bind, tie, or fasten together, to connect, bind, tie up (in good prose).I.Prop.:II.omne colligatum solvi potest,
Cic. Univ. 11, 35:corpora colligata vinculis naturalibus,
id. ib.; cf. id. ib. 5, 13: vasa (of warlike implements; cf. the preced. art., I. A. 1. fin.), Plaut. Ps. 4, 3, 16:manus,
id. Ep. 5, 2, 23; cf. id. ib. 5, 2, 25, and the common expression in the formula: i, lictor, colliga manus, tie the prisoner ' s hands, Cic. Rab. Perd. 4, 13; Liv. 1, 26, 8: conligavit eum miseris modis, Ter. Eun. 5, 4, 33:pluribus scutis uno ictu pilorum transfixis et colligatis,
fastened to one another, Caes. B. G. 1, 25:solum herbis colligatum,
thickly overgrown, Col. 2, 17, 5:bitumen vulnera colligat,
Plin. 35, 15, 51, § 181; cf.: colligatis vulneribus, * Suet. Tib. 61.—Trop.A.In gen., to unite, combine, connect (rare except in Cic.):B.homines inter se sermonis vinclo,
Cic. Rep. 3, 2, 3:officiorum genera inter se colligata atque implicata sunt,
id. Off. 1, 5, 15; cf.:(res) omnes inter se aptae colligataeque,
id. N. D. 1, 4, 9:sententias verbis,
to join together rhetorically, id. Or. 50, 168:annorum septingentorum memoriam uno libro,
to comprehend, comprise, id. ib. 34, 120.—With the access. idea of preventing free motion, to restrain, check, stop, hinder:impetum furentis (Antonii),
Cic. Phil. 11, 2, 4:Brutum in Graeciā,
i. e. to command that he remain there for protection, id. ib. 11, 11, 26:se cum multis,
id. Fam. 9, 17, 2.—Hence, collĭgātē, adv., connectedly, jointly:colligatius adhaerere alicui,
Aug. Doct. Christ. 1, 28. -
7 conligo
1.col-lĭgo ( conl-), lēgi, lectum, 3, v.a. [2. lego, ĕre], to gather or collect together into a whole or to a point, to assemble, draw or bring together, collect (class. and very freq.),I.Prop.A.In gen.1.Of things:2.omnia praesegmina,
Plaut. Aul. 2, 4, 34:stipulam,
Ter. Ad. 5, 3, 62; cf.: omnia furtim, Lucil. ap. Non. p. 273, 28:radices palmarum,
Cic. Verr. 2, 5, 33, § 87:apes in vas,
Varr. R. R. 2, 16, 37:ossa,
Tib. 3, 2, 19; cf.reliquias,
Suet. Tib. 54 fin.; id. Calig. 3:materiem nostram Post obitum,
Lucr. 3, 847 (and Hom. Il. 24, 793):sparsos per colla capillos in nodum,
Ov. M. 3, 170; 8, 319; and poet. transf. to the person:immissos hederā collecta capillos Calliope, etc.,
id. ib. 5, 338; so,sinus fluentes,
Verg. A. 1, 320:flores,
Ov. M. 5, 399:riguo horto olus,
id. ib. 8, 646:de purpureis vitibus uvas,
id. ib. 8, 676:fructus,
Hor. Ep. 1, 12, 1: omnia venena, * Cat. 14, 19:sarmenta virgultaque,
Caes. B. G. 3, 18:serpentes,
Nep. Hann. 10, 4:naufragium,
Cic. Sest. 6, 15: mortualia, glossaria conlegitis et lexidia, res taetras et inanes, Domit. ap. Gell. 18, 7, 3:pecuniam,
Hor. Ep. 1, 10, 47:viatica,
id. ib. 2, 2, 26; cf.:stipem a tyrannis,
to obtain by begging, Liv. 38, 45, 9:aër umorem colligens,
Cic. N. D. 2, 39, 101:imbres,
Hor. Ep. 1, 15, 15; cf.:pluvias aquas,
Quint. 10, 1, 109; 5. 14, 31:ventus per loca subcava terrae Collectus,
Lucr. 6, 558:procellam,
id. 6, 124:spiritum,
Plin. 19, 6, 26, § 78; Quint. 11, 3, 53:flatus cornibus,
Sil. 14, 390:collectae ex alto nubes,
heaped together, Verg. G. 1, 324:pulvis collectus turbine,
Hor. S. 1, 4, 31; and poet.:pulverem Olympicum Collegisse juvat,
i. e. to have covered himself with it, id. C. 1, 1, 4:luna revertentes colligit ignes,
Verg. G. 1, 427:antiqua verba et figuras,
Suet. Gram. 10:equos,
to check, restrain, stop, Ov. M. 2, 398; so,gressum,
Sil. 6, 399:gradum,
id. 7, 695; so,fig. iram,
id. 9, 477;and of the operation of medicine: acria viscerum colligere,
Plin. 19, 6, 26, § 85: hastas, to draw back (opp. protendere), Tac. A. 2, 21:librum,
to catch a falling book, Plin. Ep. 2, 1, 5:apparatu nobis (sc. oratoribus) opus est et rebus exquisitis, undique collectis, arcessitis, comportatis,
Cic. de Or. 3, 24, 92; cf.:interea, dum haec, quae dispersa sunt, cogantur,
id. ib. 1, 42, 191: sarcinas; to pack one ' s luggage for a journey:annus octogesimus admonet me, ut sarcinas colligam ante quam proficiscar e vitā,
Varr. R. R. 1, 1, 1; also: sarcinas conligere = sarcinas conferre, to gather and put in order the baggage of an army before a battle, Sall. J. 97, 4: vasa, milit. t. t.., to pack together, pack up, to break up the camp for a march, Cic. Verr. 2, 4, 19, § 40; Liv. 21, 47, 2; 22, 30, 1:arma = remos,
i. e. to take in hand, take up, Verg. A. 5, 15 Forbig. ad loc.—Of persons, mostly milit., to collect, assemble, bring together:B.exercitus collectus ex senibus desperatis,
Cic. Cat. 2, 3, 5:ex urbe, ex agris, numerum hominum,
id. ib. 2, 4, 8:milites,
id. Verr. 2, 5, 51, § 133:reliquos ex fugā,
Nep. Hann. 6 fin.:manu collectā in Thraciam introiit,
id. Alcib. 7, 4; cf. Liv. 1, 5, 4, and Tac. Agr. 37:de pagis omnibus bonos viros,
Cic. Fin. 2, 4, 12: se colligere, to gather, collect:in moenia,
Sil. 10, 390:ex regno alicujus,
Cic. Imp. Pomp. 9, 24: ad. aciem, Auct. B. Afr. 70; so, collecti, those who have collected:in aestuaria ac paludes,
Caes. B. G. 2, 28; cf. Tac. A. 2, 11.—Esp., with the accessory idea of shortening, by bringing together, to contract, draw up, compress, collect, concentrate (mostly poet. for the more usual contraho, coërceo, etc.):b.in spiram tractu se colligit anguis,
Verg. G. 2, 154; cf.:cogebantur breviore spatio et ipsi orbem colligere,
Liv. 2, 50, 7:alitis in parvae subitam collecta figuram,
Verg. A. 12, 862 Wagn. N. cr.:apicem collectus in unum,
Ov. M. 13, 910:pedes,
to compress, Tib. 1, 8, 14:volumina collecta in artum,
Plin. 8, 16, 17, § 45: se collegit in arma, covered himself with or concealed himself behind his shield, Verg. A. 12, 491; cf. id. ib. 10, 412 (post scutum se clausit, Serv.; Gr. sustaleis en aspidi, ep aspidos); cf. Stat. Th. 11, 545; Sil. 10, 255; 10, 129:pallium,
to gather up, Plaut. Capt. 4, 2, 9:togam,
Mart. 7, 33, 4:12, 48, 5: per vulnera colligit hostes,
causes them to retreat, Sil. 10, 3.—Hence,Medic. t. t., to make thick, to thicken (cf. cogo), Scrib. Comp. 95; 129; 138; 169; cf. Plin. 34, 11, 27, § 114.—II.Trop.A.To bring together, collect, to get, gain, acquire, produce, etc. (very freq. and class.):b.sescentae ad eam rem causae possunt conligi,
Plaut. Trin. 3, 3, 62:conlectis omnibus bellis civilibus,
i. e. brought together in speaking, adduced, Cic. Fam. 4, 3, 1; cf. id. Sest. 6, 15:flammarum iras,
Lucr. 1, 723; cf. Hor. A. P. 160; Val. Fl. 7, 335:multaque facete dicta, ut ea, quae a sene Catone collecta sunt,
Cic. Off. 1, 29, 104; 1, 42, 191:res undique conlectae,
id. ib. 3, 24, 92:quaedam conlecta edere,
Quint. 5, 10, 120:sparsa argumenta,
id. 5, 7, 18: antiqua verba, Suet. [p. 367] Gram. 10:omnes rumorum et contionum ventos,
Cic. Clu. 28, 77:rumorem bonum,
id. Leg. 1, 19, 50:peccata consulum,
id. ib. 3, 10, 23:vestigia Pythagoreorum,
id. Tusc. 4, 2, 3:existimationem multo sudore,
id. Div. in Caecil. 22, 72:benevolentiam civium blanditiis,
id. Lael. 17, 61:magnam gratiam magnamque dignitatem ex hoc labore,
id. Q. Fr. 2, 15 (16), 1:auctoritatem,
Caes. B. G. 6, 12:famam clementiae,
Liv. 21, 48, 10:tantum amoris favorisque,
Suet. Claud. 12; Prop. 2 (3), 14, 9:invidiam crudelitatis ex eo,
Cic. Verr. 2, 5, 8, § 19:crimina majestatis,
Plin. Pan. 33 fin.:sitim,
Verg. G. 3, 327; Ov. M. 5, 446; 6, 341 (cf.:adducere sitim,
Hor. C. 4, 12, 13):frigus,
Hor. Ep. 1, 11, 13:rabiem,
Verg. A. 9, 63; Ov. M. 1, 234; 9, 212:odium,
id. ib. 3, 258:usum patiendi,
id. Am. 1, 8, 75:vires usu,
id. A. A. 2, 339; cf. Liv. 29, 30, 5; Sil. 4, 307.—Of number, distance, etc., to amount or come to, extend; pass., to be reckoned (rare, and only in post-Aug. prose):B.ut LX. passus plerique (rami) orbe colligant,
Plin. 12, 5, 11, § 23:ambitus per frontem centum duos pedes colligit,
id. 36, 12, 17, § 77:ad quos (consules) a regno Numae colliguntur anni DXXXV.,
id. 13, 13, 27, § 85; so Tac. G. 37; id. Or. 17.—Colligere se or animum, mentem, etc., to collect one ' s self, to compose one ' s self, to recover one ' s courage, resolution, etc. (very freq. and class.):C.quid est autem se ipsum colligere, nisi dissipatas animi partes rursum in suum locum cogere?
Cic. Tusc. 4, 36, 78: se, Afran. ap. Charis. p. 195 P.; Lucr. 3, 925; Cic. Quint. 16, 53; id. Div. 1, 27, 57; id. Div. in Caecil. 12, 37; id. Fam. 5, 18, 1; id. de Or. 1, 7, 24; id. Tusc. 1, 24, 58; Caes. B. C. 1, 14:se colligere,
to rally, id. B.G. 5, 17:se ex timore,
id. B.C. 3, 65; Suet. Calig. 50:animos,
Liv. 3, 60, 11; cf. in pass., id. 10, 41, 13:animum,
Tac. A. 1, 12; Suet. Ner. 48:animum cogitationemque,
Plin. Ep. 2, 11, 14:mentem,
Ov. M. 14, 352; cf.:mentem cum vultu,
id. Am. 1, 14, 55:paulatim mente collectā,
Curt. 8, 6, 22; cf.:colligere spiritum,
to take breath, Quint. 11, 3, 53.—To gather up in memory, put together in the mind, to think upon, weigh, consider:b.cum et nostrae rei publicae detrimenta considero, et maximarum civitatum veteres animo calamitates colligo,
Cic. Inv. 1, 1, 1:ut memineris, quae, etc.... quae, si colliges, et sperabis omnia optime, et, etc.,
id. Fam. 4, 13, 7; 6, 2, 4:levis haec insania quantas Virtutes habeat, sic collige,
Hor. Ep. 2, 1, 119; cf.:sic collige mecum,
id. S. 2, 1, 51. —Esp. freq.,To put together mentally, etc., i. e. to gather, conclude, deduce, infer from what precedes (most freq. in Quint.); constr.: aliquid, aliquid ex aliquā re, per aliquam rem, aliquā re.—With ex:1.ex eo colligere potes, quantā occupatione distinear,
Cic. Att. 2, 23, 1; so Quint. 5, 10, 80; 7, 2, 3; 7, 8, 6; 8, 4, 16; 4, 4, 5 al.; Suet. Tib. 67.—With per:aliquid per aliud,
Quint. 5, 10, 11; so id. 4, 2, 81.—With abl. without a prep.:quod multis et acutis conclusionibus colligunt,
Quint. 2, 20, 5; so id. 3, 6, 103; 5, 13, 14; 6, 3, 37; 7, 4, 1 al.; Col. 4, 3, 2 al.—With inde:paucitatem inde hostium colligentes,
Liv. 7, 37, 9:bene colligit, haec pueris et mulierculis esse grata,
Cic. Off. 2, 16, 57:neque hoc colligi desideramus, disertiores esse antiquos, etc.,
Tac. Or. 27; Quint. 5, 14, 22; 7, 3, 18; 1, 10, 42; Ov. M. 11, 380; Pers. 5, 85.—Hence,collectus, a, um, P. a., contracted, narrow (opp. effusus):2.tanto beatior, quanto collectior,
App. Mag. 21, p. 287:corpora collectiora (opp. effusiora),
Calp. Flacc. Decl. 2, p. 795:tempus collectius,
Tert. Monog. 14.— Adv.: collectē, summarily, briefly, strictly:ponere aliquod verbum,
Non. p. 164, 1.—collectum, i, n., that which is collected as food, Plin. 11, 37, 60, § 159.2.col-lĭgo ( conl-), āvi, ātum, 1, v. a., to bind, tie, or fasten together, to connect, bind, tie up (in good prose).I.Prop.:II.omne colligatum solvi potest,
Cic. Univ. 11, 35:corpora colligata vinculis naturalibus,
id. ib.; cf. id. ib. 5, 13: vasa (of warlike implements; cf. the preced. art., I. A. 1. fin.), Plaut. Ps. 4, 3, 16:manus,
id. Ep. 5, 2, 23; cf. id. ib. 5, 2, 25, and the common expression in the formula: i, lictor, colliga manus, tie the prisoner ' s hands, Cic. Rab. Perd. 4, 13; Liv. 1, 26, 8: conligavit eum miseris modis, Ter. Eun. 5, 4, 33:pluribus scutis uno ictu pilorum transfixis et colligatis,
fastened to one another, Caes. B. G. 1, 25:solum herbis colligatum,
thickly overgrown, Col. 2, 17, 5:bitumen vulnera colligat,
Plin. 35, 15, 51, § 181; cf.: colligatis vulneribus, * Suet. Tib. 61.—Trop.A.In gen., to unite, combine, connect (rare except in Cic.):B.homines inter se sermonis vinclo,
Cic. Rep. 3, 2, 3:officiorum genera inter se colligata atque implicata sunt,
id. Off. 1, 5, 15; cf.:(res) omnes inter se aptae colligataeque,
id. N. D. 1, 4, 9:sententias verbis,
to join together rhetorically, id. Or. 50, 168:annorum septingentorum memoriam uno libro,
to comprehend, comprise, id. ib. 34, 120.—With the access. idea of preventing free motion, to restrain, check, stop, hinder:impetum furentis (Antonii),
Cic. Phil. 11, 2, 4:Brutum in Graeciā,
i. e. to command that he remain there for protection, id. ib. 11, 11, 26:se cum multis,
id. Fam. 9, 17, 2.—Hence, collĭgātē, adv., connectedly, jointly:colligatius adhaerere alicui,
Aug. Doct. Christ. 1, 28. -
8 premo
I.Lit.:B.pede pedem alicui premere,
Plaut. As. 4, 1, 30:et trepidae matres pressere ad pectora natos,
Verg. A. 7, 518:veluti qui sentibus anguem Pressit humi nitens,
id. ib. 2, 379:novercae Monstra manu premens,
id. ib. 8, 288:pressit et inductis membra paterna rotis,
i. e. drove her chariot over her father's body, Ov. Ib. 366:trabes Hymettiae Premunt columnas,
press, rest heavily upon them, Hor. C. 2, 18, 3:premere terga genu alicujus,
Ov. Am. 3, 2, 24:ubera plena,
i. e. to milk, id. F. 4, 769:vestigia alicujus,
to tread in, to follow one's footsteps, Tac. A. 2, 14:nudis pressit qui calcibus anguem,
Juv. 1, 43:dente frena,
to bite, to champ, Ov. M. 10, 704:ore aliquid,
to chew, eat, id. ib. 5, 538; cf.:aliquid morsu,
Lucr. 3, 663:presso molari,
with compressed teeth, Juv. 5, 160:pressum lac,
i. e. cheese, Verg. E. 1, 82.—In mal. part.:Hister Peucen premerat Antro,
forced, Val. Fl. 8, 256:uxorem,
Suet. Calig. 25.—Of animals:feminas premunt galli,
Mart. 3, 57, 17.—Transf.1.Poet., to bear down upon, to touch:2.premere litora,
Ov. M. 14, 416:litus,
to keep close to the shore, Hor. C. 2, 10, 3:aëra,
i. e. to fly, Luc. 7, 835.—Poet., to hold fast, hold, firmly grasp:3.premere frena manu,
Ov. M. 8, 37:ferrum,
to grasp, Sil. 5, 670:capulum,
id. 2, 615.—Poet., to press a place with one's body, i. e. to sit, stand, lie, fall, or seat one's self on any thing:4.toros,
Ov. H. 12, 30:sedilia,
id. M. 5, 317:hoc quod premis habeto,
id. ib. 5, 135:et pictam positā pharetram cervice premebat,
id. ib. 2, 421:humum,
to lie on the ground, id. Am. 3, 5, 16; cf. id. F. 4, 844:frondes tuo premis ore caducas,
id. M. 9, 650; Sen. Hippol. 510.—To cover, to conceal by covering (mostly poet.):5.aliquid terrā,
to conceal, bury in the earth, Hor. Epod. 1, 33:nonumque prematur in annum,
kept back, suppressed, id. A. P. 388:omne lucrum tenebris alta premebat humus,
Ov. Am. 3, 8, 36:ossa male pressa,
i. e. buried, id. Tr. 5, 3, 39; Plin. 2, 79, 81, § 191; hence, to crown, to cover or adorn with any thing:ut premerer sacrā lauro,
Hor. C. 3, 4, 18:molli Fronde crinem,
Verg. A. 4, 147:canitiem galeā,
id. ib. 9, 612:mitrā capillos,
Ov. F. 4, 517; cf. Verg. A. 5, 556.—To make, form, or shape any thing by pressing ( poet.):6.quod surgente die mulsere horisque diurnis, Nocte premunt,
they make into cheese, Verg. G. 3, 400:os fingit premendo,
id. A. 6, 80:caseos,
id. E. 1, 35:mollem terram,
Vulg. Sap. 15, 7; Calp. Ecl. 5, 34.—To press hard upon, bear down upon, to crowd, pursue closely:7.hostes de loco superiore,
Caes. B. G. 7, 19:Pompeiani nostros premere et instare coeperunt,
id. B. C. 3, 46:hac fugerent Graii, premeret Trojana juventus,
Verg. A. 1, 467:Pergamenae naves cum adversarios premerent acrius,
Nep. Hann. 11, 5:hinc Rutulus premit, et murum circumsonat armis,
Verg. A. 8, 473:obsidione urbem,
Caes. B. G. 7, 32.—Of the pursuit or chase of animals:ad retia cervum,
Verg. G. 3, 413:spumantis apri cursum clamore,
id. A. 1, 324:bestias venatione,
Isid. 10, 282.—To press down, burden, load, freight:8.nescia quem premeret,
on whose back she sat, Ov. M. 2, 869:tergum equi,
id. ib. 8, 34;14, 343: et natat exuviis Graecia pressa suis,
Prop. 4, 1, 114 (5, 1, 116):pressae carinae,
Verg. G. 1, 303:pressus membra mero,
Prop. 2, 12 (3, 7), 42:magno et gravi onere armorum pressi,
Caes. B. G. 4, 24:auro phaleras,
to adorn, Stat. Th. 8, 567.—To press into, force in, press upon:b.(caprum) dentes in vite prementem,
Ov. F. 1, 355:presso sub vomere,
Verg. G. 2, 356; cf.:presso aratro,
Tib. 4, 1, 161:alte ensem in corpore,
Stat. Th. 11, 542:et nitidas presso pollice finge comas,
Prop. 3, 8 (4, 9), 14:et cubito remanete presso,
leaning upon, Hor. C. 1, 27, 8. —To make with any thing ( poet.):9.aeternā notā,
Ov. F. 6, 610:littera articulo pressa tremente,
id. H. 10, 140:multā via pressa rotā,
id. ib. 18, 134.—To press down, let down, cause to sink down, to lower:b.nec preme, nec summum molire per aethera currum,
Ov. M. 2, 135:humanaeque memor sortis, quae tollit eosdem, Et premit,
id. Tr. 3, 11, 67:mundus ut ad Scythiam Rhiphaeasque arduus arces Consurgit, premitur Libyae devexus in Austros,
sinks down, Verg. G. 1, 240; Sen. Herc. Fur. 155. —In partic.(α). (β).To make or form by pressing down, to make any thing deep, to dig:(γ). 10.vestigio leviter presso,
Cic. Verr. 2, 4, 24, § 53; cf.(trop.): vestigia non pressa leviter, sed fixa,
id. Sest. 5, 13:sulcum premere,
to draw a furrow, Verg. A. 10, 296:fossam transversam, inter montes pressit (al. percussit),
Front. Strat. 1, 5:fossa pressa,
Plin. Ep. 10, 69, 4:cavernae in altitudinem pressae,
Curt. 5, 1, 28.—To press closely, compress, press together, close:b.oculos,
Verg. A. 9, 487:alicui fauces,
Ov. M. 12, 509:laqueo collum,
to strangle, Hor. Ep. 1, 16, 37:angebar ceu guttura forcipe pressus,
Ov. M. 9, 78:presso gutture,
compressed, Verg. G. 1, 410; cf.:siquidem unius praecordia pressit ille (boletus) senis,
i. e. stopped his breath, Juv. 6, 621:quibus illa premetur Per somnum digitis,
choked, id. 14, 221:amplexu presso,
united, in close embrace, Sen. Oedip. 192:oscula jungere pressa,
to exchange kisses, Ov. H. 2, 94; so,pressa basia,
Mart. 6, 34, 1:presso gradu incedere,
in close ranks, foot to foot, Liv. 28, 14:pede presso,
id. 8, 8.—In partic.(α).To shorten, tighten, draw in:(β).pressis habenis,
Verg. A. 11, 600 (cf.:laxas dure habenas,
id. ib. 1, 63).—To keep short, prune:(γ).Calenā falce vitem,
Hor. C. 1, 31, 9:luxuriem falce,
Ov. M. 14, 628:falce premes umbras (i. e. arbores umbrantes),
Verg. G. 1, 157; 4, 131:molle salictum,
Calp. Ecl. 5, 110.—To check, arrest, stop:11.premere sanguinem,
Tac. A. 15, 64:vestigia pressit,
Verg. A. 6, 197:attoniti pressere gradum,
Val. Fl. 2, 424 ' dixit, pressoque obmutuit ore, was silent, Verg. A. 6, 155.—To press out, bring out by pressure:12.tenerā sucos pressere medullā,
Luc. 4, 318; cf.: (equus) collectumque fremens volvit sub naribus ignem, Verg. ap. Sen. Ep. 95, 68, and id. G. 3, 85 Rib.—To frequent: feci ut cotidie praesentem me viderent, habitavi in [p. 1441] oculis, pressi forum, Cic. Planc. 27, 66.—II.Trop.A.To press, press upon, oppress, overwhelm, weigh down; to urge, drive, importune, pursue, to press close or hard, etc. (class.):B.ego istum pro suis factis pessumis pessum premam,
Plaut. Most. 5, 2, 49 Lorenz ad loc.:quae necessitas eum tanta premebat, ut, etc.,
Cic. Rosc. Am. 34, 97:ea, quae premant, et ea, quae impendeant,
id. Fam. 9, 1, 2:aerumnae, quae me premunt,
Sall. J. 14, 22:pressus gravitate soporis,
bound by heavy, deep sleep, Ov. M. 15, 21:cum aut aere alieno, aut magnitudine tributorum, aut injuriā potentium premuntur,
Caes. B. G. 6, 13:invidia et odio populi premi,
Cic. de Or. 1, 53, 228:premi periculis,
id. Rep. 1, 6, 10:cum a me premeretur,
id. Verr. 2, 1, 53, § 139; cf.:aliquem verbo,
id. Tusc. 1, 7, 13:criminibus veris premere aliquem,
Ov. M. 14, 401:cum a plerisque ad exeundum premeretur, exire noluit,
was pressed, urged, importuned, Nep. Ages. 6, 1:a Pompeii procuratoribus sescentis premi coeptus est,
Cic. Att. 6, 1, 3: numina nulla premunt;mortali urgemur ab hoste,
Verg. A. 10, 375:premere reum voce, vultu,
Tac. A. 3, 67:crimen,
to pursue obstinately, Quint. 7, 2, 12:confessionem,
to force a confession from one, id. 7, 1, 29:argumentum etiam atque etiam,
to pursue steadily, Cic. Tusc. 1, 36, 88:ancipiti mentem formidine pressus,
Verg. A. 3, 47:maerore pressa,
Sen. Oct. 103:veritate pressus negare non potuit,
overcome, overpowered, Lact. 4, 13.—Transf.1.To repress, hide, conceal (mostly poet.):2.dum nocte premuntur,
Verg. A. 6, 827:curam sub corde,
id. ib. 4, 332:odium,
Plin. Pan. 62:iram,
Tac. A. 6, 50:pavorem et consternationem mentis vultu,
id. ib. 13, 16:interius omne secretum,
Sen. Ep. 3, 4:dolorem silentio,
Val. Max. 3, 3, 1 ext.; cf. silentia, Sil. 12, 646:aliquid ore,
Verg. A. 7, 103:jam te premet nox,
Hor. C. 1, 4, 16.—To lower, diminish, undervalue, disparage, depreciate:b.premendorum superiorum arte sese extollebat,
Liv. 22, 12:arma Latini,
Verg. A. 11, 402:opuscula ( = deprimere atque elevare),
Hor. Ep. 1, 19, 36:famam alicujus,
Tac. A. 15, 49:premere ac despicere,
Quint. 11, 1, 16:premere tumentia, humilia extollere,
id. ib. 10, 4, 1.—To surpass, exceed:c.facta premant annos,
Ov. M. 7, 449:ne prisca vetustas Laude pudicitiae saecula nostra premat,
id. P. 3, 1, 116:quantum Latonia Nymphas Virgo premit,
Stat. S. 1, 2, 115.—To rule ( poet.):3.dicione premere populos,
Verg. A. 7, 737:imperio,
id. ib. 1, 54:Mycenas Servitio premet,
id. ib. 1, 285.—To suppress, pull down, humble, degrade:4.quae (vocabula) nunc situs premit,
Hor. Ep. 2, 2, 118:nec premendo alium me extulisse velim,
Liv. 22, 59, 10; cf. id. 39, 41, 1:premebat reum crimen,
id. 3, 13, 1.—To compress, abridge, condense:5.haec enim, quae dilatantur a nobis, Zeno sic premebat,
Cic. N. D. 2, 7, 20.—To check, arrest, repress, restrain:6.cursum ingenii tui, Brute, premit haec importuna clades civitatis,
Cic. Brut. 97, 332:sub imo Corde gemitum,
Verg. A. 10, 464:vocem,
to be silent, id. ib. 9, 324:sermones vulgi,
to restrain, Tac. A. 3, 6.—To store up, lay up in the mind, muse upon:I. A.(vocem) ab ore Eripuit pater ac stupefactus numine pressit,
Verg. A. 7, 119.—Hence, pressus, a, um, P. a.Lit.:B.presso pede eos retro cedentes principes recipiebant,
Liv. 8, 8, 9:presso gradu,
id. 28, 14, 14; cf.:pressoque legit vestigia gressu,
Ov. M. 3, 17.—Trop.1.Of the voice or manner, subdued:2.haec cum pressis et flebilibus modis, qui totis theatris maestitiam inferant,
Cic. Tusc. 1, 44, 106.—Of color, lowered, depressed; hence, dark, gloomy:II.color pressus,
Pall. 4, 13, 4:color viridi pressior,
Plin. 35, 6, 13, § 32:spadices pressi,
Serv. Verg. G. 3, 82.—Esp., of an orator or of speech.A.Compressed, concise, plain, without ornament (class.):B.fiunt pro grandibus tumidi, pressis exiles, fortibus temerarii, etc.,
Quint. 10, 2, 16:cum Attici pressi et integri, contra Asiani inflati et inanes haberentur,
id. 12, 10, 18.—Of style:pressa et tenuia, et quae minimum ab usu cotidiano recedant,
Quint. 10, 1, 102:pressus et demissus stilus,
Plin. Ep. 1, 8, 5; Quint. 4, 2, 117.— Comp.: in concionibus pressior, et circumscriptior, et adductior, more moderate, keeping more within bounds, Plin. Ep. 1, 16, 4.—Close, exact, accurate:B.Thucydides ita verbis aptus et pressus, ut,
Cic. de Or. 2, 13, 56: quis te fuit umquam in partiundis rebus pressior? more exact, more accurate, id. Fragm. ap. Non. 364, 24:sicuti taxare pressius crebriusque est, quam tangere,
Gell. 2, 6, 5:quod (periculum) observandum pressiore cautelā censeo,
stricter, greater, App. M. 5, p. 160, 36:cogitationes pressiores,
id. ib. 5, p. 163, 32.—So of sounds, precise, intelligible:(lingua) vocem profusam fingit atque sonos vocis distinctos et pressos facit,
Cic. N. D. 2, 59, 149.—Hence, adv.: pressē, with pressure, violently (class.): artius pressiusque conflictata, Atei. Capito ap. Gell. 10, 6, 2.—Closely, tightly.1.Lit.:2.vites pressius putare,
Pall. 12, 9:pressius colla radere,
Veg. Vet. 1, 56.—Trop.a.Of pronunciation, shortly, neatly, trimly:b.loqui non aspere, non vaste, non rustice, sed presse, et aequabiliter, et leniter,
Cic. de Or. 3, 12, 45; id. Off. 1, 37, 133.—Of the mode of expression, etc., concisely, not diffusely:(β).definire presse et anguste,
Cic. Or. 33, 117:abundanter dicere, an presse,
Quint. 8, 3, 40:pressius et astrictius scripsi,
Plin. Ep. 3, 18, 10.—Without ornament, simply:(γ).unum (genus oratorum) attenuate presseque, alterum sublate ampleque dicentium,
Cic. Brut. 55, 202:aliquid describere modo pressius, modo elatius,
Plin. Ep. 4, 14, 3.—Closely, exactly, correctly, accurately:mihi placet agi subtilius, et pressius,
Cic. Fin. 4, 10, 24:definiunt pressius,
id. Tusc. 4, 7, 14:anquisitius, et exactius pressiusque disserere,
Gell. 1, 3, 21. -
9 statuo
stătŭo, ui, utum, 3, v. a. [statum, sup. of sto], to cause to stand (cf.: colloco, pono).I.Corporeally.A. 1.To set up, set in the ground, erect:2.ibi arbores pedicino in lapide statuito,
Cato, R. R. 18:inter parietes arbores ubi statues,
id. ib.:stipites statuito,
id. ib.:palis statutis crebris,
Varr. R. R. 1, 14 init.:pedamenta jacentia statuenda,
are to be raised, Col. 4, 26:pedamentum inter duas vitis,
Plin. 17, 22, 21, § 194:hic statui volo primum aquilam,
the standard of the troops, Plaut. Pers. 5, 1, 7:signifer, statue signum,
plant the ensign, Liv. 5, 55, 1; Val. Max. 1, 5, 1.—To plant (rare):3. a.eodem modo vineam statuito, alligato, flexatoque uti fuerit,
Plin. 17, 22, 35, § 198:agro qui statuit meo Te, triste lignum (i. e. arborem),
Hor. C. 2, 13, 10.—Without specifying the place:b.ollam statuito cum aqua,
let a jar stand with water, Cato, R. R. 156 (157):crateras magnos statuunt, i. e. on the table,
Verg. A. 1, 724; so,crateras laeti statuunt,
id. ib. 7, 147: haec carina satis probe fundata et bene statuta est, well placed, i. e. so that the hull stands perpendicularly (cf.:bene lineatam carinam collocavit, v. 42),
Plaut. Mil. 3, 3, 44:nec quidquam explicare, nec statuere potuerant, nec quod statutum esset, manebat, omnia perscindente vento,
Liv. 21, 58, 7:eo die tabernacula statui passus non est,
to pitch, Caes. B. C. 1, 81; so, aciem statuere, to draw up an army:aciem quam arte statuerat, latius porrigit,
Sall. J. 52, 6.—With designation of the place by in and abl.; by adv. of place; by ante, apud, ad, circa, super, and acc.; by pro and abl.; by abl. alone (very rare), or by in and acc. (very rare): signa domi pro supellectile statuere, Cato ap. Prisc. 7, 19, 95 (p. 782 P.):4. a.statuite hic lectulos,
Plaut. Pers. 5, 1, 7:etiamsi in caelo Capitolium statueretur,
Cic. Or. 3, 46, 180:statuitur Sollius in illo gladiatorum convivio... atuitur, ut dico, eques Romanus in Apronii convivio,
is taken to the banquet, id. Verr. 2, 3, 25, § 61 sq.:tabernacula in foro statuere,
Liv. 39, 46, 3:in principiis statuit tabernaculum,
Nep. Eum. 7, 1:in nostris castris tibi tabernaculum statue,
Curt. 5, 11, 6; 8, 13, 20:statui in medium undique conspicuum tabernaculum jussit,
id. 9, 6, 1:(sagittae) longae, nisi prius in terra statuerent arcum, haud satis apte imponuntur,
id. 8, 14, 19:sedes curules sacerdotum Augustalium locis, superque eas querceae coronae statuerentur,
Tac. A. 2, 83:donum deae apud Antium statuitur,
id. ib. 3, 71:pro rigidis calamos columnis,
Ov. F. 3, 529:jamque ratem Scythicis auster statuisset in oris,
Val. Fl. 3, 653:statuere vas in loco frigido,
Pall. Oct. 22.—Of living beings:capite in terram statuerem, Ut cerebro dispergat viam,
Ter. Ad. 3, 2, 18:qui capite ipse sua in statuit vestigia sese (= qui sese ipse capite in sua vestigia statuit),
i. e. stands on his head, Lucr. 4, 472:patrem ejus a mortuis excitasses, statuisses ante oculos,
Cic. Or. 1, 57, 245:captivos vinctos in medio statuit,
Liv. 21, 42, 1:ubi primum equus Curtium in vado statuit,
id. 1, 13, 5:quattuor cohortes in fronte statuit,
id. 28, 33, 12:ante se statuit funditores,
id. 42, 58, 10:puerum ad canendum ante tibicinem cum statuisset,
id. 7, 2, 9:procul in conspectu eum (Philopoemenem) statuerunt,
id. 39, 49, 11:media porta robora legionum, duabus circa portis milites levemque armaturam statuit,
id. 23, 16, 8:bovem ad fanum Dianae et ante aram statuit,
id. 1, 45, 6:cum Calchanta circa aram statuisset,
Val. Max. 8, 11, ext. 6:marium si qui eo loci statuisset,
id. 3, 1, 2 fin.:adulescentes ante Caesarem statuunt,
Tac. A. 4, 8:in fronte statuerat ferratos, in cornibus cohortes,
id. ib. 3, 45:puer quis Ad cyathum statuetur?
Hor. C. 1, 29, 8:tu cum pro vitula statuis dulcem Aulide natam Ante aras,
id. S. 2, 3, 199:et statuam ante aras aurata fronte juvencum,
Verg. A. 9, 627:clara regione profundi Aetheros innumeri statuerunt agmina cygni,
Stat. Th. 3, 525.—Of statues, temples, columns, altars, trophies, etc.; constr. with acc. alone, or acc. of the structure and dat. of the person for whom or in whose honor it is erected:b.siquidem mihi aram et statuam statuis,
Plaut. As. 3, 3, 122:huic statuam statui decet ex auro,
id. Bacch. 4, 4, 1:ne ego aurea pro statua vineam tibi statuam,
id. Curc. 1, 2, 52:eique statuam equestrem in rostris statui placere,
Cic. Phil. 5, 15, 41; so id. ib. 9, 5, 10; 9, 7, 16; id. Verr. 2, 2, 62, § 151; 2, 2, 20, § 48; so,simulacrum alicui statuere,
Val. Max. 1, 1, 8:effigiem,
Verg. A. 2, 184:Mancinus eo habitu sibi statuit quo, etc. (effigiem),
Plin. 34, 5, 10, § 18:simulacrum in curia,
Tac. A. 14, 12:quanam in civitate tempium statueretur,
id. ib. 4, 55:se primos templum urbis Romae statuisse,
id. ib. 4, 56; so id. ib. 4, 15:nec tibi de Pario statuam, Germanice, templum,
Ov. P. 4, 8, 31:templa tibi statuam, tribuam tibi turis honorem,
id. M. 14, 128:super terrae tumulum noluit quid statui nisi columellam,
Cic. Leg. 2, 26, 66:victimas atque aras diis Manibus statuentes,
Tac. A. 3, 2:statuitque aras e cespite,
Ov. M. 7, 240:statuantur arae,
Sen. Med. 579:aeneum statuerunt tropaeum,
Cic. Inv. 2, 23, 69:monumentum,
id. ib. § 70; so,in alio orbe tropaea statuere,
Curt. 7, 7, 14;so,
Plin. 3, 3, 4, § 18: ut illum di perdant qui primus statuit hic solarium, Plaut. Fragm. ap. Gell. 3, 3, 5:princeps Romanis solarium horologium statuisse L. Papirius Cursor proditur,
Plin. 7, 60, 60, § 213:a miliario in capite Romani fori statuto,
id. 3, 5, 9, § 66:carceres eo anno in Circo primum statuti,
Liv. 8, 20, 1:quo molem hanc immanis equi statuere?
Verg. A. 2, 150:multo altiorem statui crucem jussit,
Suet. Galb. 9:obeliscam,
Plin. 36, 9, 14, § 71:at nunc disturba quas statuisti machinas,
Plaut. Ps. 1, 5, 137:incensis operibus quae statuerat,
Nep. Milt. 7, 4:si vallum statuitur procul urbis illecebris,
Tac. A. 4, 2:castra in quinto lapide a Carthagine statuit,
Just. 22, 6, 9.—Poet. and in post-class. prose (rare):5.aliquem statuere = alicui statuam statuere: inter et Aegidas media statuaris in urbe,
Ov. H. 2, 67:statuarque tumulo hilaris et coronatus,
my statue will be erected, Tac. Dial. 13; so with two acc.: custodem medio statuit quam vilicus horto, whose statue he placed as protectress, etc., Mart. 3, 68, 9; cf.in double sense: nudam te statuet, i. e. nudam faciet (= nudabit fortunis), and statuam tibi nu dam faciet,
Mart. 4, 28, 8.—Of cities, etc., to establish, found, build (in class. prose usu. condo):B.Agamemnon tres ibi urbes statuit,
Vell. 1, 1, 2:urbem quam statuo vestra est,
Verg. A. 1, 573:urbom praeclaram,
id. ib. 4, 655:Persarum statuit Babylona Semiramis urbem,
Prop. 3, 11 (4, 10), 21:ibi civitatem statuerunt,
Just. 23, 1; so,licentia et impunitas asyla statuendi (= aperiendi),
Tac. A. 3, 60.—Hence, transf.: carmen statuere = carmen condere, to compose, devise a song:nunc volucrum... inexpertum carmen, quod tacita statuere bruma,
Stat. S. 4, 5, 12.—To cause to stand still, to stop (rare; cf.C.sisto, III. B.): navem extemplo statuimus,
Plaut. Bacch. 2, 3, 57:et statuit fessos, fessus et ipse, boves,
Prop. 4 (5), 9, 4:famuli hoc modo statuerunt aquas,
Arn. 1, p. 30: sanguinem, Oct. Hor. 4.—To cause to stand firm, strengthen, support (rare; = stabilire), only transf.: qui rem publicam certo animo adjuverit, statuerit, Att. ap. Cic. Sest. 56, 120 (Trag. Rel. v. 357 Rib.).II.Trop.A.To establish, constitute (= constituo).1.Esp.: exemplum or documentum (v. edo fin., and cf. Sen. Phoen. 320), to set forth an example or precedent for warning or imitation:2.statuite exemplum impudenti, date pudori praemium,
Plaut. Rud. 3, 2, 6:exemplum statuite in me ut adulescentuli Vobis placere studeant potius quam sibi,
Ter. Heaut. prol. 51; Auct. Her. 4, 35, 47:ut illi intellegere possint, in quo homine statueris exemplum hujus modi,
Cic. Verr. 2, 2, 45, § 111:in quos aliquid exempli populus Romanus statui putat oportere,
id. ib. 2, 3, 90, §210: statuam in te exemplum, ne quis posthac infelicibus miseriis patriae illudat,
Just. 8, 7, 14:documentum autem statui oportere, si quis resipiscat et antiquam societatem respiciat,
Liv. 24, 45, 5: statueretur immo [p. 1753] documentum, quo uxorem imperator acciperet, a precedent, Tac. A. 12, 6.—Jus statuere, to establish a principle or relation of law:3.ut (majores nostri) omnia omnium rerum jura statuerint,
Cic. Caecin. 12, 34: qui magistratum potestatemve habebit, si quid in aliquem novi juris statuerit, ipse quoque, adversario postulante, eodem jure uti debebit, if he has established any new principle of law, Edict. Praet. in Dig. 2, 2, 1, § 1:si quid injungere inferiori velis, id prius in te ac tuos si ipse juris statueris, facilius omnes oboedientes habeas,
if you first admit it against yourself, Liv. 26, 36, 3:si dicemus in omnibus aequabile jus statui convenire,
equal principles of law should be applied to all, Auct. Her. 3, 3, 4. —In gen., to establish by authority (of relations, institutions, rights, duties, etc.):4.(Numa) omnis partis religionis statuit sanctissime,
Cic. Rep. 2, 14, 26:hoc judicium sic exspectatur ut non unae rei statui, sed omnibus constitui putetur,
id. Tull. 15, 36:ad formandos animos statuendasque vitae leges, Quint. prooem. 14: sic hujus (virtutis) ut caelestium statuta magnitudo est,
Sen. Ep. 79, 10:vectigal etiam novum ex salaria annona statuerunt,
Liv. 29, 37, 2:novos statuere fines,
id. 42, 24, 8:neque eos quos statuit terminos observat,
id. 21, 44, 5:quibus rebus cum pax statuta esset,
Just. 5, 10, 8; so id. 25, 1, 1:sedesque ibi statuentibus,
id. 18, 5, 11.—With double acc., to constitute, appoint, create:B.Hirtius arbitrum me statuebat non modo hujus rei, sed totius consulatus sui,
Cic. Att. 14, 1, a, 2:telluris erum natura nec illum, nec quemquam constituit,
Hor. S. 2, 2, 130:de principatu (vinorum) se quisque judicem statuet,
Plin. 14, 6, 8, § 59:praefectus his statuitur Andragoras,
Just. 21, 4, 5.—To determine, fix, etc. (of temporal or local relations); constr. usually with acc. and dat. or acc. and gen.1.Modum statuere alicui or alicujus rei, to determine the manner, mode, or measure of, assign limits, restrictions or restraints to a thing or person, to impose restraints upon.(α).With dat.:(β).diuturnitati imperii modum statuendum putavistis,
that a limit should be assigned to the duration of his power, Cic. Imp. Pomp. 9, 26:statui mihi tum modum et orationi meae,
imposed restraints upon myself and my words, id. Verr. 2, 5, 63, § 163:non statuendo felicitati modum, nec cohibendo fortunam,
by not assigning any limits to his success, Liv. 30, 30, 23 (Pompeium) affirmabant, libertati publicae statuturum modum, Vell. 2, 40:cupidinibus statuat natura modum,
Hor. S. 1, 2, 111:quem modum sibi ipsa statuit (crudelitas)?
Val. Max. 9, 2 pr.:modum ipsae res statuunt (i. e. sibi),
Plin. 28, 15, 61, § 216:modum nuptiarum sumptibus statuerunt,
Just. 21, 4, 5:timori quem meo statuam modum?
Sen. Thyest. 483;and with finem: jam statui aerumnis modum et finem cladi,
id. Herc. Fur. 206. —With gen.:2.honestius te inimicitiarum modum statuere potuisse quam me humanitatis,
Cic. Sull. 17, 48:ipse modum statuam carminis,
Ov. Tr. 1, 11, 44:errorisque sui sic statuisse modum,
Prop. 3, 12 (4, 11), 36:modum statuunt fellis pondere denarii,
they limit the quantity of the gall to the weight of a denarius, Plin. 28, 19, 77, § 254.—Condicionem or legem alicui, to impose a condition or law upon one, to dictate, assign a condition to:3.hanc tu condicionem statuis Gaditanis,
Cic. Balb. 10, 25:providete ne duriorem vobis condicionem statuatis ordinique vestro quam ferre possit,
id. Rab. Post. 6, 15:alter eam sibi legem statuerat ut, etc.,
id. Phil. 10, 6, 12: pretio statuta lege ne modum excederet, etc., the law being assigned to the price that not, etc., i. e. the price being limited by the law, etc., Plin. 33, 7, 40, § 118:pacis legem universae Graeciae statuit,
Just. 9, 5, 2.—So with ellipsis of dat., to agree upon, stipulate:statutis condicionibus,
Just. 6, 1, 3:omnibus consentientibus Carthago conditur, statuto annuo vectigali pro solo urbis,
id. 18, 5, 14. —Finem, to assign or put an end to, make an end of:4.haud opinor commode Finem statuisse orationi militem,
Ter. Hec. 1, 2, 21:et finem statuit cuppedinis atque timoris,
Lucr. 6, 25:cum Fulvius Flaccus finem poenae eorum statuere cogeretur,
Val. Max. 3, 2, ext. 1: majores vestri omnium magnarum rerum et principia exorsi ab diis sunt, et finem statuerunt, finished, Liv. 45, 39, 10; so,terminum: nam templis numquam statuetur terminus aevi,
Stat. S. 3, 1, 180:cum consilii tui bene fortiterque suscepti eum tibi finem statueris, quem ipsa fortuna terminum nostrarum contentionum esse voluisset,
since you have assigned that end, Cic. Fam. 6, 22, 2.—Pretium alicui rei, to assign a price to something; fix, determine the price of something:5.quae probast mers, pretium ei statuit,
Plaut. Mil. 3, 1, 132:numquam avare pretium statui arti meae,
Ter. Heaut. prol. 48:statuit frumento pretium,
Tac. A. 2, 87; so with dat. understood:ut eos (obsides) pretio quantum ipsi statuissent patres redimi paterentur,
Liv. 45, 42, 7:pretium statuit (i. e. vecturae et sali),
id. 45, 29, 13; so with in and acc.: ut in singulas amphoras (vini) centeni nummi statuantur, that the price may be set down at 100 sesterces for an amphora, Plin. 14, 4, 6, § 56.—Statuere diem, horam, tempus, locum alicui rei, or alicui, or with dat. gerund., to assign or appoint a day, time, place, etc. (for the more usual diem dicere):6.statutus est comitiis dies,
Liv. 24, 27, 1:diem patrando facinori statuerat,
id. 35, 35, 15:multitudini diem statuit ante quam sine fraude liceret ab armis discedere,
Sall. C. 36, 2:dies insidiis statuitur,
id. J. 70, 3:ad tempus locumque colloquio statuendum,
Liv. 28, 35, 4:subverti leges quae sua spatia (= tempora) quaerendis aut potiundis honoribus statuerint,
Tac. A. 2, 36.—With ellipsis of dat.:observans quem statuere diem,
Mart. 4, 54, 6:noctem unam poscit: statuitur nox,
Tac. A. 13, 44.—Esp. in the part. statutus, fixed, appointed (in MSS. and edd. often confounded with status; v. sisto fin.):institum ut quotannis... libri diebus statutis (statis) recitarentur,
Suet. Claud. 42:ut die statuta omnes equos ante regiam producerent,
Just. 1, 10, 1:quaedam (genera) statutum tempus anni habent,
Plin. 17, 18, 30, § 135:fruges quoque maturitatem statuto tempore expectant,
Curt. 6, 3, 7:sacrificium non esse redditum statuto tempore,
id. 8, 2, 6:statuto tempore quo urbem Mithridati traderet,
Just. 16, 4, 9:cum ad statutam horam omnes convenissent,
id. 1, 10, 8:intra tempus statutum,
fixed by the law, Dig. 4, 4, 19 and 20.—To recount, count up, state (very rare): statue sex et quinquaginta annos, quibus mox divus Augustus rempublicam rexit: adice Tiberii tres et viginti... centum et viginti anni colliguntur, count, fix the number at, Tac. Or. 17:C.Cinyphiae segetis citius numerabis aristas... quam tibi nostrorum statuatur summa laborum,
Ov. P. 2, 7, 29.—To decide, determine, with reference to a result, to settle, fix, bring about, choose, make a decision.1.Of disputes, differences, questions, etc., between others.(α).With interrog.-clause:(β).ut statuatis hoc judicio utrum posthac amicitias clarorum virorum calamitati hominibus an ornamento esse malitis,
Cic. Balb. 28, 65:eam potestatem habetis ut statuatis utrum nos... semper miseri lugeamus, an, etc.,
id. Mil. 2, 4:in hoc homine statuatis, possitne senatoribus judicantibus homo nocentissim us pecuniosissimusque damnari,
id. Verr. 1, 16, 47:vos statuite, recuperatores, utra (sententia) utilior esse videatur,
id. Caecin. 27, 77:decidis tu statuisque quid iis ad denarium solveretur,
id. Quint. 4, 17:magni esse judicis statuere quid quemque cuique praestare oporteret,
id. Off. 3, 17, 70:mihi vero Pompeius statuisse videtur quid vos in judicando spectare oporteret,
id. Mil. 6, 15:semel (senatus) statuerent quid donatum Masinissae vellent,
Liv. 42, 23:nec quid faciendum modo sit statuunt, sed, etc.,
decide, dictate, id. 44, 22:nondum statuerat conservaret eum necne,
Nep. Eum. 11, 2:statutumque (est) quantum curules, quantum plebei pignoris caperent,
Tac. A. 13, 28: semel nobis esse statuendum quod consilium in illo sequamur, August. ap. Suet. Claud. 4. —With de:(γ).ut consules de Caesaris actis cognoscerent, statuerent, judicarent,
Cic. Att. 16, 16, B, 8:et collegas suos de religione statuisse, in senatu de lege statuturos,
id. ib. 4, 2, 4:ut de absente eo C. Licinius statueret ac judicaret,
Liv. 42, 22:si de summa rerum liberum senatui permittat rex statuendi jus,
id. 42, 62: qui ab exercitu ab imperatore eove cui de ea re statuendi potestas fuerit, dimissus erit, Edict. Praet. in Dig. 3, 2, 1.—Often with reference to punishment:cum de P. Lentulo ceterisque statuetis, pro certo habetote, vos simul de exercitu Catilinae decernere,
Sall. C. 52, 17:satis visum de Vestilia statuere,
to pass sentence against, Tac. A. 2, 85:jus statuendi de procuratoribus,
id. ib. 12, 54:facta patribus potestate statuendi de Caeciliano,
id. ib. 6, 7; so id. ib. 13, 28; cf. id. ib. 15, 14; 2, 85; Suet. Tib. 61 fin. —In partic.: de se statuere, to decide on, or dispose of one's self, i. e. of one's life, = to commit suicide:eorum qui de se statuebant humabantur corpora,
Tac. A. 6, 29.—With de and abl. and interrog.-clause:(δ).si quibusdam populis permittendum esse videatur ut statuant ipsi de suis rebus quo jure uti velint,
Cic. Balb. 8, 22.—With contra:(ε).consequeris tamen ut eos ipsos quos contra statuas aequos placatosque dimittas,
Cic. Or. 10, 34. —With indef. obj., usu. a neutr. pron.:(ζ).utrum igitur hoc Graeci statuent... an nostri praetores?
Cic. Fl. 12, 27:dixisti quippiam: fixum (i. e. id) et statutum est,
id. Mur. 30, 62:eoque utrique quod statuit contenti sunt,
Caes. B. C. 1, 87:senatus, ne quid absente rege statueret,
Liv. 39, 24, 13:maturato opus est, quidquid statuere placet (senatui),
id. 8, 13, 17:id ubi in P. Licinio ita statutum est,
id. 41, 15, 10:interrogatus quid ipse victorem statuere debere censeret,
Curt. 8, 14, 43:quid in futurum statuerim, aperiam,
Tac. A. 4, 37:utque rata essent quae procuratores sui in judicando statuerent,
Suet. Claud. 12;qul statuit aliquid parte inaudita altera, aequum licet statuerit, haud aequus fuit,
Sen. Med. 2, 199:non ergo quod libet statuere arbiter potest,
Dig. 4, 8, 32, § 15; cf.:earum rerum quas Caesar statuisset, decrevisset, egisset,
Cic. Att. 16, 16, C, 11.—With de or super and abl.:(η).vos de crudelissimis parricidis quid statuatis cunctamini?
Sall. C. 52, 31:nihil super ea re nisi ex voluntate filii statuere,
Suet. Tib. 13:ne quid super tanta re absente principe statueretur,
Tac. H. 4, 9.—Absol., mostly pass. impers.:(θ).ita expediri posse consilium ut pro merito cujusque statueretur,
Liv. 8, 14, 1:tunc ut quaeque causa erit statuetis,
id. 3, 53, 10:non ex rumore statuendum,
decisions should not be founded on rumors, Tac. A. 3, 69.—With cognoscere, to examine ( officially) and decide:2.petit ut vel ipse de eo causa cognita statuat, vel civitatem statuere jubeat,
Caes. B. G. 1, 19:consuli ut cognosceret statueretque senatus permiserat,
Liv. 39, 3, 2:missuros qui de eorum controversiis cognoscerent statuerentque,
id. 40, 20, 1; 45, 13, 11:quod causa cognita erit statuendum,
Dig. 2, 11, 2, § 8.—With reference to the mind of the subject, to decide, to make up one's mind, conclude, determine, be convinced, usu. with interrog.clause:D. 1.numquam intellegis, statuendum tibi esse, utrum illi homicidae sint an vindices libertatis,
Cic. Phil. 2, 12, 30:illud mirum videri solet, tot homines... statuere non potuisse, utrum judicem an arbitrum, rem an litem dici oporteret,
id. Mur. 12, 27:neque tamen possum statuere, utrum magis mirer, etc.,
id. de Or. 3, 22, 82:ipsi statuerent, quo tempore possent suo jure arma capere,
id. Tull. 5, 12:ut statuerem quid esset faciendum,
id. Att. 7, 26, 3:statuere enim qui sit sapiens, vel maxime videtur esse sapientis,
id. Ac. 2, 3, 9:si habes jam statutum quid tibi agendum putes,
id. Fam. 4, 2, 4:tu quantum tribuendum nobis putes statuas ipse, et, ut spero, statues ex nostra dignitate,
id. ib. 5, 8, 4:vix statui posse utrum quae pro se, an quae contra fratrem petiturus esset ab senatu magis impetrabilia forent,
Liv. 45, 19, 6:quam satis statuerat, utram foveret partem,
id. 42, 29, 11:posse ipsam Liviam statuere, nubendum post Drusum, an, etc.,
Tac. A. 4, 40:statue quem poenae extrahas,
Sen. Troad. 661.—So with apud animum, to make up one's mind:vix statuere apud animum meum possum atrum pejor ipsa res an pejore exemplo agatur,
Liv. 34, 2, 4:proinde ipsi primum statuerent apud animos quid vellent,
id. 6, 39, 11.—Rarely with neutr, pron. as object:quidquid nos de communi sententia statuerimus,
Cic. Fam. 4, 1, 2:sic statue, quidquid statuis, ut causam famamque tuam in arto stare scias,
Sen. Herc. Fur. 1306.—With ut or ne: statuunt ut decem milia hominum in oppidum submittantur, [p. 1754] Caes. B. G. 7, 21:2.eos (Siculos) statuisse ut hoc quod dico postularet,
Cic. Verr. 2, 2, 42, § 103:statuunt illi atque decernunt ut eae litterae... removerentur,
id. ib. 2, 2, 71, §173: statuit iste ut arator... vadimonium promitteret,
id. ib. 2, 3, 15, §38: orare patres ut statuerent ne absentium nomina reciperentur,
id. ib. 2, 2, 42, §103: statuitur ne post M. Brutum proconsulem sit Creta provincia,
id. Phil. 2, 38, 97:(Tiberius) auxit patrum honorem statuendo ut qui ad senatum provocavissent, etc.,
Tac. A. 14, 28:statuiturque (a senatu) ut... in servitute haberentur,
id. ib. 12, 53.—So of a decree, determination, or agreement by several persons or parties to be carried out by each of them:statutum esse (inter plebem et Poenos) ut... impedimenta diriperent,
Liv. 23, 16, 6:Athenienses cum statuerent, ut urbe relicta naves conscenderent,
Cic. Off. 3, 11, 48:statuunt ut fallere custodes tentent,
Ov. M. 4, 84.—With acc. (post-Aug.):3.remedium statuere,
to prescribe a remedy against public abuses, Tac. A. 3, 28; 6, 4:Caesar ducentesimam (vectigalis) in posterum statuit,
decreed that one half of one per cent. be the tax, id. ib. 2, 42.—So with sic (= hoc):sic, di, statuistis,
Ov. M. 4, 661.—With dat. and acc. (not ante-Aug.):4.eis (Vestalibus) stipendium de publico statuit,
decreed, allowed a salary, Liv. 1, 20, 3:Aurelio quoque annuam pecuniam statuit princeps,
decreed, granted, Tac. A. 13, 34:biduum criminibus obiciendis statuitur,
are allowed, id. ib. 3, 13:itaque et alimenta pueris statuta... et patribus praemia statuta,
Just. 12, 4, 8:ceu Aeolus insanis statuat certamina ventis,
Stat. Th. 6, 300:non hoc statui sub tempore rebus occasum Aeoniis,
id. ib. 7, 219:statuere alicui munera,
Val. Fl. 2, 566.—With dat. and interrog.-clause:5. (α).cur his quoque statuisti quantum ex hoc genere frumenti darent,
Cic. Verr. 2, 5, 21, § 53:ordo iis quo quisque die supplicarent, statutus,
Liv. 7, 28, 8.—With poenam, etc., with or without in and acc. pers. (mostly post-Aug.):(β).considerando... in utra (lege) major poena statuatur,
Cic. Inv. 2, 49, 145:poenam statui par fuisse,
Tac. A. 14, 49:qui non judicium, sed poenam statui videbant,
id. ib. 11, 6:eadem poena in Catum Firmium statuitur,
id. ib. 6, 31:senatu universo in socios facinoris ultimam statuente poenam,
Suet. Caes. 14;so with mercedem (= poenam): debuisse gravissimam temeritatis mercedem statui,
Liv. 39, 55, 3; cf.also: Thrasea, non quidquid nocens reus pati mereretur, id egregio sub principe statuendum disseruit,
Tac. A. 14, 48.— Absol.:non debere eripi patribus vim statuendi (sc. poenas),
Tac. A. 3, 70.—With indef. obj., generally with in and acc.: aliquid gravius in aliquem, to proceed severely against:(γ).obsecrare coepit, ne quid gravius in fratrem statueret,
Caes. B. G. 1, 20:fac aliquid gravius in Hejum statuisse Mamertinos,
Cic. Verr. 2, 4, 9, § 19:res monet cavere ab illis magis quam quid in illos statuamus consultare,
Sall. C. 52, 3:qui cum triste aliquid statuit, fit tristis et ipse,
Ov. P. 2, 2, 119:si quid ob eam rem de se crudelius statuerent,
Just. 2, 15, 10.—With a word expressing the kind of punishment (post-Aug.):(δ).in Pompeiam Sabinam exilium statuitur,
Tac. A. 6, 24 (18).—De capite, to pass sentence of death:E.legem illam praeclaram quae de capite civis Romani nisi comitiis centuriatis statui vetaret,
Cic. Rep. 2, 36, 61.—Referring to one's own acts, to resolve, determine, purpose, to propose, with inf. (first in Cic.;F.freq. and class.): statuit ab initio et in eo perseveravit, jus publicano non dicere,
Cic. Prov. Cons. 5, 10:P. Clodius cum statuisset omni scelere in praetura vexare rem publicam,
id. Mil. 9, 24:statuerat excusare,
to decline the office, id. Lig. 7, 21:cum statuissem scribere ad te aliquid,
id. Off. 1, 2, 4:quod iste certe statuerat et deliberaverat non adesse,
id. Verr. 2, 1, 1, § 1:se statuisse animum advertere in omnes nauarchos,
id. ib. 2, 5, 40, §105: nam statueram in perpetuum tacere,
id. Fam. 4, 4, 4:statueram... nihil de illo dicere,
id. Fragm. Clod. 1, 1:statueram recta Appia Romam (i. e. venire),
id. Att. 16, 10, 1:Pompeius statuerat bello decertare,
Caes. B. C. 3, 86: si cedere hinc statuisset, Liv. 44, 39, 7:triumphare mense Januario statuerat,
id. 39, 15:immemor sim propositi quo statui non ultra attingere externa nisi qua Romanis cohaererent rebus,
id. 39, 48:rex quamquam dissimulare statuerat,
id. 42, 21:opperiri ibi hostium adventum statuit,
id. 42, 54, 9:ut statuisse non pugnare consules cognitum est,
id. 2, 45, 9:exaugurare fana statuit,
id. 1, 55, 2:Delphos mittere statuit,
id. 1, 56, 5:eos deducere in agros statuerunt,
id. 40, 38, 2:tradere se, ait, moenia statuisse,
id. 8, 25, 10:Samnitium exercitus certamine ultimo fortunam experiri statuit,
id. 7, 37, 4:statuit sic adfectos hosti non obicere,
id. 44, 36, 2:sub idem tempus statuit senatus Carthaginem excidere,
Vell. 1, 12, 2:statui pauca disserere,
Tac. H. 4, 73:amoliri juvenem specie honoris statuit,
id. A. 2, 42:statuerat urbem novam condere,
Curt. 4, 8, 1:statuerat parcere urbi conditae a Cyro,
id. 7, 6, 20:rex statuerat inde abire,
id. 7, 11, 4:Alexander statuerat ex Syria petere Africam,
id. 10, 1, 17; 10, 5, 24; 5, 27 (9), 13; so,statutum habere cum animo ac deliberatum,
to have firmly and deliberately resolved, Cic. Verr. 2, 3, 41, § 95.—With sic:caedis initium fecisset a me, sic enim statuerat,
id. Phil. 3, 7, 29.—To judge, declare as a judgment, be of opinion, hold (especially of legal opinions), think, consider (always implying the establishment of a principle, or a decided conviction; cf.: existimo, puto, etc.).1.With acc. and inf.a.In gen.:b.senatus consulta falsa delata ab eo judicavimus... leges statuimus per vim et contra auspicia latas,
Cic. Phil. 12, 5, 12:statuit senatus hoc ne illi quidem esse licitum cui concesserat omnia,
id. Verr. 2, 3, 35, § 81:quin is tamen (judex) statuat fieri non posse ut de isto non severissime judicetur,
id. ib. 2, 3, 62, §144: hujusce rei vos (recuperatores) statuetis nullam esse actionem qui obstiterit armatis hominibus?
id. Caecin. 13, 39, ut quisquam juris numeretur peritus, qui id statuit esse jus quod non oporteat judicari, who holds that to be the law, id. ib. 24, 68:is (Pompeius) se in publico statuit esse non posse,
id. Pis. 13, 29:tu unquam tantam plagam tacitus accipere potuisses, nisi hoc ita statuisses, quidquid dixisses te deterius esse facturum?
id. Verr. 2, 3, 58, § 133:si causa cum causa contenderet, nos nostram perfacile cuivis probaturos statuebamus,
we were sure, id. Quint. 30, 92:non statuit sibi quidquam licere quod non patrem suum facere vidisset,
id. Verr. 2, 3, 90, § 211:hi sibi nullam societatem communis utilitatis causa statuunt esse cum civibus,
assume, id. Off. 3, 6, 28:cum igitur statuisset opus esse ad eam rem constituendam pecunia,
had become convinced, id. ib. 2, 23, 82:quo cive neminem ego statuo in hac re publica esse fortiorem,
id. Planc. 21, 51:quam quidem laudem sapientiae statuo esse maximam,
id. Fam. 5, 13, 1:hoc anno statuit temporis esse satis,
Ov. F. 1, 34:nolim statuas me mente maligna id facere,
Cat. 67, 37.— So with sic:velim sic statuas tuas mihi litteras longissimas quasque gratissimas fore,
Cic. Fam. 7, 33 fin.:ego sic statuo a me in hac causa pietatis potius quam defensionis partes esse susceptas,
I hold, lay down as the principle of my defence, id. Sest. 2, 3:quod sic statuit omnino consularem legem nullam putare,
id. ib. 64, 135:sic statuo et judico, neminem tot et tanta habuisse ornamenta dicendi,
id. Or. 2, 28, 122. —Hence, statui, I have judged, i. e. I know, and statueram, I had judged, i. e. I knew:ut ego qui in te satis consilii statuerim esse, mallem Peducaeum tibi consilium dare quam me, ironically,
Cic. Att. 1, 5, 4:qui saepe audissent, nihil esse pulchrius quam Syracusarum moenia, statuerant se, si ea Verre praetore non vidissent, numquam esse visuros,
id. Verr. 2, 5, 36, § 95.—With neutr. pron.:si dicam non recte aliquid statuere eos qui consulantur,
that they hold an erroneous opinion, Cic. Caecin. 24, 68; cf.:quis hoc statuit umquam, aut cui concedi potest, ut eum jure potuerit occidere a quo, etc.,
id. Tull. 24, 56; Quint. 5, 13, 21.—Particularly of a conclusion drawn from circumstances, to judge, infer, conclude; declare (as an inference):c.cum tuto senatum haberi non posse judicavistis, tum statuiistis, etiam intra muros Antonii scelus versari,
Cic. Phil. 3, 5, 13: quod si aliter statuetis, videte ne hoc vos statuatis, qui vivus decesserit, ei vim non esse factam, id. Caecin. 16, 46:quid? si tu ipse statuisti, bona P. Quinctii ex edicto possessa non esse?
id. Quint. 24, 76:ergo ad fidem bonam statuit pertinere notum esse emptori vitium quod nosset venditor,
id. Off. 3, 16, 67:Juppiter esse pium statuit quodcumque juvaret,
Ov. H. 4, 133.—With neutr. pron.:hoc (i. e. litteris Gabinii credendum non esse) statuit senatus cum frequens supplicationem Gabinio denegavit,
Cic. Prov. Cons. 6, 14:quod si tum statuit opus esse, quid cum ille decessisset, Flacco existimatis statuendum et faciendum fuisse?
id. Fl. 12, 29; cf. id. Caecin. 16, 46, supra; so,hoc si ita statuetis,
id. ib. 16, 47.—Esp. with gerund.-clause.(α).To hold, judge, think, consider, acknowledge, that something must be done, or should have been done:(β).tu cum tuos amicos in provinciam quasi in praedam invitabas... non statuebas tibi de illorum factis rationem esse reddendam?
did you not consider, did it not strike you? Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29: statuit, si hoc crimen extenuari vellet, nauarchos omnes vita esse privandos, he thought it necessary to deprive, etc., id. ib. 2, 5, 40, §103: ut statuas mihi non modo non cedendum, sed etiam tuo auxilio utendum fuisse,
id. Fam. 5, 2, 10:statuebam sic, boni nihil ab illis nugis expectandum,
id. Sest. 10, 24:Antigonus statuit aliquid sibi consilii novi esse capiendum,
Nep. Eum. 8, 4. —So with opus fuisse:ut hoc statuatis oratione longa nihil opus fuisse,
acknowledge, Cic. Verr. 1, 18, 56: causam sibi dicendam esse statuerat jam ante quam hoc usu venit, knew (cf. a. supra), id. ib. 2, 5, 39, § 101. —To think that one must do something, to resolve, propose, usu. with dat. pers.:2.manendum mihi statuebam quasi in vigilia quadam consulari ac senatoria,
Cic. Phil. 1, 1, 1: quae vobis fit injuria si statuimus, vestro nobis judicio standum esse, if we conclude, purpose, to abide, etc., id. Fl. 27, 65:ut ea quae statuisses tibi in senatu dicenda, reticeres,
id. Fam. 5, 2, 1:statuit tamen nihil sibi in tantis injuriis gravius faciendum,
id. Clu. 6, 16:Caesar statuit exspectandam classem,
Caes. B. G. 3, 14:non expectandum sibi statuit dum, etc.,
id. ib. 1, 11:quod eo tempore statuerat non esse faciendum,
id. B. C. 3, 44:statuit sibi nihil agitandum,
Sall. J. 39, 5:Metellus statuit alio more bellum gerendum,
id. ib. 54, 5:Laco statuit accuratius sibi agendum cum Pharnabazo,
Nep. Alcib. 10, 2:sororis filios tollendos statuit,
Just. 38, 1.—With ut:3.si, ut Manilius statuebat, sic est judicatum (= ut judicandum esse statuebat),
Cic. Caecin. 24, 69:ut veteres statuerunt poetae (ut = quod ita esse),
id. Arat. 267 (33): quae majora auribus accepta sunt quam oculis noscuntur, ut statuit, as he thought, i. e. that those things were greater, etc., Liv. 45, 27:cum esset, ut ego mihi statuo, talis qualem te esse video,
Cic. Mur. 14, 32.—With two acc. (= duco, existimo):omnes qui libere de re publica sensimus, statuit ille quidem non inimicos, sed hostes,
regarded not as adversaries, but as foes, Cic. Phil. 11, 1, 3:Anaximenes aera deum statuit,
id. N. D. 10, 26:voluptatem summum bonum statuens,
id. Off. 1, 2, 5:video Lentulum cujus ego parentem deum ac patronum statuo fortunae ac nominis mei,
id. Sest. 69, 144:si rectum statuerimus concedere amicis quidquid velint,
id. Lael. 11, 38:Hieronymus summum bonum statuit non dolere,
id. Fin. 2, 6, 19:noster vero Plato Titanum e genere statuit eos qui... adversentur magistratibus,
id. Leg. 3, 2, 5:decretum postulat, quo justae inter patruos fratrumque filias nuptiae statuerentur,
Tac. A. 12, 7:optimum in praesentia statuit reponere odium,
id. Agr. 39.— P. a.: stătūtus, a, um, i. e. baculo, propped, leaning on a stick (dub. v. I. C. supra):vidistis senem... statutum, ventriosum?
Plaut. Rud. 2, 2, 11.—Hence, subst.: stătūtum, i, n., a law, decision, determination, statute (late Lat.):Dei,
Lact. 2, 16, 14:Parcarum leges ac statuta,
id. 1, 11, 14:statuta Dei et placita,
id. 7, 25, 8. -
10 mora
mora ae, f [1 SMAR-], a delay, procrastination: comitiorum, S.: inter eas moras, S.: rerum: moram praeceptis inferre, defer: moram ad insequendum intulit, Cs.: facere dilectui, L.: facere creditoribus, put off payment: trahere, delay, V.: moliri, cause delay, V.: moram interponere, interpose delay: mora reliquorum, delay in pursuing, Cs.: morā dies extrahens, talking against time, Cs.: Nec mora ullast, quin iam uxorem ducam, I will without delay, T.: Quosque referre mora est, would take too long, O.: Parva mora est sumpsisse, he promptly took, O.: per hunc nullast mora, on his part, T.: in me mora non erit ulla, V.: Nulla mora est, I am ready, O.: sine ullā morā negotium suscipere, at once: moram certaminis hosti exemit, i. e. hastened it on, L.: Molliri morā, with delay, i. e. gradually, O.—In speech, a stop, pause: morae respirationesque.— An obstruction, hinderance, cause of delay: ne morae meis nuptiis egomet siem, hinder, T.: ne in morā illi sis, T.: magnā fluminis morā interpositā, Cs.: restituendae Romanis Capuae mora atque impedimentum es, L.: quae tantae tenuere morae? V.: Rumpe moras, V.—In the phrase, mora temporis, an interval, lapse of time: Longa fuit medii mora temporis, O.: moram temporis quaerere dum, etc., L.* * *delay, hindrance, obstacle; pause -
11 contineo
con-tĭnĕo, tĭnŭi, tentum, 2, v. a. and n. [teneo].I.Act., to hold or keep together.A.In gen. (rare).1.Lit. (syn.:b.coërceo, conjungo): contine quaeso caput,
Plaut. Rud. 2, 6, 26:quod omnem continet amplexu terram,
Lucr. 5, 319; cf.:mundus omnia conplexu suo coërcet et continet,
Cic. N. D. 2, 22, 58:vitem levi nodo,
Plin. 17, 22, 35, § 187:magni refert primordia saepe cum quibus... contineantur,
Lucr. 1, 818; 1, 908; 2, 761;2, 1008: pars oppidi, mari dijuncta angusto, ponte adjungitur et continetur,
Cic. Verr. 2, 4, 52, § 117.—Of places, to bound, limit, enclose (very rare in act.):2.reliquum spatium mons continet,
Caes. B. G. 1, 38:Oceanus ponto qua continet orbem,
Tib. 4, 1, 147; but more freq. in pass., to be comprised, enclosed, surrounded, encompassed, environed by:qui vicus altissimis montibus undique continetur,
Caes. B. G. 3, 1; so,undique loci naturā Helvetii,
id. ib. 1, 2:mare montibus angustis,
id. ib. 4, 23:una pars Galliae Garumnā flumine, Oceano, finibus Belgarum,
id. ib. 1, 1.—Trop.:B.omnes artes quasi cognatione quādam inter se continentur,
hang together, Cic. Arch. 1, 2.—Far more freq. in all periods and species of composition.,With partic. access. ideas.1.With the access. idea of firmness, quiet, permanence, etc., to hold or keep together, to keep, hold fast, preserve, retain (syn. servo).a.Lit.:b.(alvus) arcet et continet... quod recepit,
Cic. N. D. 2, 54, 136:merces (opp. partiri),
id. Vatin. 5, 12; cf.exercitum (opp. dividere),
Liv. 28, 2, 16:arida continent odorem diutius,
Plin. 21, 7, 18, § 39.—Trop.:2.nec ulla res vehementius rem publicam continet quam fides,
Cic. Off. 2, 24, 84:Remos reliquosque Belgas in officio,
Caes. B. G. 3, 11:in officio Dumnorigem,
id. ib. 5, 7:te in exercitatione,
Cic. Fam. 7, 19 fin.:te in tuis perenuibus studiis,
id. Brut. 97, 332:ceteros in armis (plaga),
Liv. 9, 41, 15:alicujus hospitio,
Nep. Lys. 1, 5.—With the access. idea of hindering, preventing motion, to keep, keep still, detain, restrain, repress, enclose.a.Lit.: milites [p. 449] sub pellibus, Caes. B. G. 3, 29; cf.:b.pecudem sub tecto,
Col. 7, 10, 3:exercitum castris,
Caes. B. G. 1, 48; 2, 11; Liv. 31, 26, 6; 28, 9, 14 al.; cf.:nostros in castris (tempestates),
Caes. B. G. 4, 34; 6, 36; and:copias in castris,
id. B. C. 1, 66; 3, 30; Auct. B. Afr. 1; 7; Liv. 36, 17, 9:Pompeium quam angustissime,
Caes. B. C. 3, 45:aliquem limine,
Liv. 34, 1, 5:ora frenis,
Phaedr. 3, 6, 7:ventos carcere,
Ov. M. 11, 432:animam in dicendo,
Cic. de Or. 1, 61, 261 et saep.:se ruri,
to stay, remain, Ter. Phorm. 2, 3, 17; cf.:se domi,
Suet. Caes. 81:suo se loco,
Caes. B. G. 4, 34:oppido sese,
id. ib. 2, 30:castris se continere,
id. B. C. 3, 37:se vallo,
id. B. G. 5, 44:se finibus Romanis,
Liv. 39, 17, 4; 34, 58, 3:moenibus sese,
id. 42, 7, 4:agrorum suorum terminis se,
id. 38, 40, 2:se moenibus,
Ov. M. 13, 208:sese intra silvas,
Caes. B. G. 2, 18:suos intra munitionem,
id. ib. 5, 57;5, 58: milites intra castrorum vallum,
id. B. C. 3, 76; Liv. 31, 34, 9;Auct. B. Afr. 24: intra castra militem,
Tac. H. 4, 19:praesidibus provinciarum propagavit imperium, ut a peritis et assuetis socii continerentur,
Suet. Aug. 23 et saep.:an te auspicium commoratum est? an tempestas continet?
Plaut. Am. 2, 2, 67.—Trop., to hold back, detain, repress, hold in check, curb, check, stay, stop, tame, subdue, etc. (syn. cohibeo):3.adpetitiones animi,
Cic. Tusc. 4, 9, 22:omnis cupiditates,
id. Q. Fr. 1, 1, 11, § 32:modeste insolentiam suam,
id. Agr. 1, 6, 18:risum,
id. Fin. 4, 25, 71 et saep.:formido mortales omnes,
Lucr. 1, 151:Etruriam non tam armis quam judiciorum terrore,
Liv. 29, 36, 10:oppida magis metu quam fide,
id. 30, 20, 5; cf.:quosdam continet metus,
Quint. 1, 3, 6:solo metu,
id. 12, 7, 2 et saep.:animum a consuetā libidine,
Sall. J. 15, 3:temeritatem ab omni lapsu (with cohibere),
Cic. Ac. 1, 12, 45:suos a proelio,
Caes. B. G. 1, 15:manum juventus Metu deorum,
Hor. C. 1, 35, 37 al.:se ab adsentiendo,
Cic. Ac. 2, 32, 104; so,se ab exemplis,
id. Fin. 2, 19, 62:temperans, qui se in aliquā libidine continuerit,
id. Par. 3, 1, 21:se male continet amens,
Ov. M. 4, 351:male me, quin vera faterer, Continui,
id. ib. 7, 729:nequeo continere quin loquar,
Plaut. Men. 2, 1, 28.—Mid.: contineri, quin complectar, non queo,
restrain myself, refrain, Plaut. Rud. 4, 4, 128; cf.:vix me contineo, quin, etc.,
Ter. Eun. 5, 2, 20:jam nequeo contineri,
Plaut. Capt. 3, 4, 60; cf.:vix contineor,
Ter. Hec. 4, 3, 9:quae vera audivi, taceo et contineo optime,
keep it to myself, conceal it, id. Eun. 1, 2, 23:ea quae continet, neque adhuc protulit, explicet nobis,
Cic. de Or. 1, 47, 206:dicta,
id. ib. 2, 55, 222.—With the access. idea of containing, to comprise, contain, involve, comprehend something in itself (syn. complector):b.(aqua gelum) quod continet in se, mittit,
Lucr. 6, 877; cf.:ut omnia, quae aluntur et crescunt, contineant in se vim caloris,
Cic. N. D. 2, 9, 23; so,in se,
Quint. 1, 6, 31; 2, 10, 2:Quattuor aeternus genitalia corpora mundus Continet,
Ov. M. 15, 240:rem militarem,
Liv. 5, 52, 16:panis innumeras paene continet medicinas,
Plin. 22, 25, 68, § 138:(linea) centum continet (pedes),
Quint. 1, 10, 44:Idus Martiae magnum mendum continent,
Cic. Att. 14, 22, 2:paucas species (vox),
Quint. 11, 3, 18:tales res, quales hic liber continet,
Cic. Or. 43, 148; Plin. Ep. 5, 9, 1:narrationes, quae summam criminis contineant,
Quint. 4, 2, 10:fabula stultorum regum et populorum continet aestus,
Hor. Ep. 1, 2, 8; cf.:liber primus ea continebit, quae, etc., Quint. prooem. § 21: tertia epistula continebat, etc.,
Plin. Ep. 9, 28, 5.—With subj.-clause:quando ipsos loqui deceat, quartus liber continet,
Quint. 11, 1, 59.—Esp. freq.,In pass.: contineri aliquā re, to be contained in something, be composed of, consist of or in, to rest upon, to be supported by, etc.:II.terreno corpore,
Lucr. 1, 1085:non venis et nervis et ossibus continentur (dii),
Cic. N. D. 2, 23, 59:artem negabat esse ullam, nisi quae cognitis penitusque perspectis... rebus contineretur,
id. de Or. 1, 20, 92:forma honestatis, quae tota quattuor his virtutibus... continetur,
id. Fin. 2, 15, 48:versus paucis (pedibus) continetur,
Quint. 9, 4, 60: quae philosophorum libris continentur, id. prooem. § 11; cf. id. 5, 10, 111 et saep.: artes, quae conjecturā continentur et sunt opinabiles, Cic. Div. 1, 14, 24:foedere,
Liv. 41, 23, 9:actu,
Quint. 2, 18, 5; 12, 9, 1; 3, 7, 28.—Rarely with in and abl.:forum, in quo omnis aequitas continetur,
Cic. Cat. 4, 1, 2; cf.:quibus (legibus) in singulis civitatibus res publica continetur,
id. Off. 3, 5, 23.—Neutr., to hold together in itself, to hang together (in the verb. finit. very rare; but freq. as P. a.; cf. also the deriv. continuus):1.per hortum utroque commeatus continet,
Plaut. Stich. 3, 1, 43.—Hence,contĭnens, entis, P. a.A.(Acc. to II.) Holding or hanging together (freq. and class.).1.Bordering upon, neighboring, contiguous, lying near, adjacent (syn.: junctus, adjunctus, contiguus); constr. with dat., cum, or absol.a.Prop.:b.aër mari,
Cic. N. D. 2, 45, 117:continentia atque adjuncta praedia huic fundo,
id. Caecin. 4, 11:(mare) dissimile est proximo ei continenti,
id. Ac. 2, 33, 105 al.:Cappadociae pars ea, quae cum Cilicià continens est,
id. Fam. 15, 2, 2:(Morini) continentes silvas ac paludes habebant,
Caes. B. G. 3, 28; cf. so absol.:parum locuples continente ripā,
Hor. C. 2, 18, 22; cf.:pars eorum, qui propiores erant continenti litori,
Liv. 44, 28, 12.— Subst.: contĭnentĭa, ĭum, n. (sc. loca), adjoining places, the neighborhood:Cherronesum et continentia usque Atho montem,
Plin. 18, 25, 57, § 215 al.:urbis,
the suburbs, Dig. 50, 16, 147.—Trop., in time, following, next:2.continentibus diebus,
Caes. B. C. 3, 84;and of other abstract things: motus sensui junctus et continens,
Cic. N. D. 1, 11, 26:timori perpetuo ipsum malum continens fuit,
followed at its heels, Liv. 5, 39, 8.—Holding together, cohering in itself, connected, continuous, uninterrupted.a.Prop.:b.continens agmen migrantium,
Liv. 1, 29, 4:agmen,
id. 2, 50, 7; 8, 8, 13 al.:ruinae,
id. 21, 8, 5; terra, the mainland, continent, Varr. ap. Charis. p. 100 P.; Cic. Fragm. ap. Non. p. 274, 6; Nep. Them. 3, 2; and in the same sense far more freq. subst.: contĭnens, entis, f. (rarely masc., Curt. 4, 2, 1 Zumpt, dub.; abl. in e and i equally used;v. the 4th and 5th books of Caes. B. G.),
Caes. B. G. 4, 27; 4, 28; 4, 31; 4, 36 bis et saep.; Nep. Milt. 7, 3; Liv. 35, 43, 4; Plin. 5, 31, 34, § 128; Suet Aug. 65; id. Tib. 40 et saep.—Trop., in time, continual, consecutive, uninterrupted:B.labor omnium dierum,
Caes. B. C. 3, 63; Liv. 42, 54, 3:bella,
Caes. B. G. 5, 11 fin.:imperium usque ad nos,
Liv. 7, 30, 8:imber per noctem totam,
id. 23, 44, 6:biduo,
Suet. Calig. 19:febres sine intermissione,
Cels. 3, 5 fin.:e continenti genere,
in continuous descent, Cic. Fin. 2, 19, 61:spiritus,
id. de Or. 3, 57, 216 et saep.: ex continenti (sc. tempore), instantly, immediately, = continuo, statim, Just. 1, 9; so,in continenti,
Dig. 44, 5, 1.—(Acc. to I. B. 2. b.) That restrains his passions, continent, moderate, temperate, enkratês (rare, but in good prose):C.continentior in vitā hominum quam in pecuniā,
Caes. B. C. 1, 23:cum reges tam sint continentes, multo magis consularis esse oportere,
Cic. Fam. 9, 19, 1:puer,
id. Att. 6, 6, 3:Epaminondas,
Nep. Epam. 3, 2 al. — Sup., Cic. Par. 1, 1, 7; Suet. Aug. 71.—(Acc. to I. B. 3.) In rhet., subst.: contĭnens, entis, n., that on which something rests or depends, the chief point, hinge:1.causae,
Cic. Part. Or. 29, 103; id. Top. 25, 95:intuendum videtur, quid sit quaestio, ratio, judicatio, continens, vel ut alii vocant, firmamentum,
Quint. 3, 11, 1; cf. id. ib. § 18 sqq.— Adv.: contĭnen-ter.(Acc. to A. 2.)a.In space, in unbroken succession, in a row. continenter sedetis, Cat. 37, 6.—More freq. and class.,b.In time, continuously, without interruption:2.totā nocte ierunt,
Caes. B. G. 1, 26:jam amplius horis sex pugnaretur,
id. ib. 3, 5:biduum lapidibus pluit,
Liv. 25, 7, 7:usque ad ipsum negotium,
Cic. Inv. 1, 26, 37:ferri imagines,
id. N. D. 1, 39, 109.—(Acc. to B.) Temperately, moderately (rare):2.vivere,
Cic. Off. 1, 30, 106; in sup.:vivere,
Aug. Ep. 199; id. Conf. 6, 12.—Hence also,contentus, a, um, P. a. (acc. to I. B. 2. b.); medial., satisfying one's self with, contented, satisfied, content (freq. in all periods and species of composition); constr. in gen. with the abl.; more rarely absol.; after the Aug. per. very freq. with the inf.(α).With abl.: his versibus, Lucil. ap. Non. p. 264, 3:(β).suis rebus,
Cic. Par. 6, 3, 51:paucis,
Hor. S. 1, 3, 16:illā (sorte),
id. ib. 1, 1, 3:viverem uti contentus eo quod mī ipse parasset,
id. ib. 1, 4, 108; cf. Suet. Aug. 82:solā Dianā,
Verg. A. 11, 582.—Absol.:(γ).cum ipsum audires sine comparatione, non modo contentus esses, sed melius non quaereres,
Cic. Brut. 35, 134; so comp., Plaut. Poen. 2, 15.—With inf.:indagare,
Ov. M. 1, 461:edidicisse,
id. ib. 2, 638:retinere titulum provinciae,
Vell. 2, 49:hostes sustinuisse,
id. 2, 112:indicare,
Quint. 4, 2, 128:ostendere,
id. 5, 10, 31:id consequi, quod imiteris,
id. 10, 2, 7 et saep.— Adv.: contentē (ante-and post-class., and rare), in a restrained manner, closely:arte contenteque habere aliquem,
Plaut. As. 1, 1, 63:parce contenteque vivere,
Pacat. Pan. Theod. 13. -
12 jaceo
jăcĕo, cŭi, cĭtum ( fut. part. jaci-turus, Stat. Th. 7, 777), 2, v. n. [ intr. of jacio; lit., to be thrown or cast; hence], to lie.I.Lit.A.In gen.:B.in limine,
Cic. Verr. 2, 5, 45, § 118:stratum ad pedes alicujus,
id. Quint. 31, 96; id. Q. Fr. 2, 5, 2:alicui ad pedes,
id. Verr. 2, 5, 49, § 129:in lecto,
id. Phil. 2, 18, 45; Juv. 6, 269:in ignota harena,
Verg. A. 5, 871:Tyrio sublimis in ostro,
Ov. H. 12, 179:in viridi gramine,
id. Am. 1, 14, 22:in teneris dominae lacertis,
id. ib. 1, 13, 5:in solo,
id. M. 2, 420:in viduo toro,
id. H. 16, 316:in gremio,
id. ib. 9, 136;11, 4: in servi complexibus,
Juv. 6, 279;for which: saxum campo quod forte jacebat,
Verg. A. 12, 897:deserto lecto,
Ov. H. 1, 7:saxo,
id. M. 6, 100:gremio mariti,
Juv. 2, 120:in aversa ora,
Ov. H. 12, 63:super corpus alicujus,
id. F. 2, 836:somno,
Verg. E. 6, 14:spissa harena,
id. A. 6, 336:humo,
Ov. A. A. 2, 238:nudus humi jacet,
Lucr. 5, 224; Cic. Cat. 1, 10, 26; Ov. Am. 3, 1, 12:humi ante lectum jacens,
Suet. Oth. 7:mecum inter salices lenta sub vite jacere,
Verg. E. 10, 40:sub alta platano,
Hor. C. 2, 11, 14:strata jacent sub arbore poma,
Verg. E. 7, 54.— Absol.:Tityos jacet alitis esca,
Verg. Cul. 237:vittae jacentes,
Tib. 2, 5, 53:pisces jacentes,
i. e. flatfish, Col. 8, 17, 9.—In partic.1.Of sick persons, to lie ill, to be sick:2.cura ut valeas, ne ego te jacente bona tua comedim,
Cic. Fam. 9, 20:cum tristj morbo defessa jaceres,
Tib. 1, 5, 9:hic facit ut jaceas,
Ov. H. 20, 173:graviter,
Plin. Ep. 5. 9:sine spe,
Sen. Ep. 101, 3.—To lie dead, to have fallen:3.Aeacidae telo jacet Hector,
Verg. A. 1, 99; 10, 737:corpora per campos ferro quae fusa jacebant,
id. ib. 11, 102:cum primi occidissent, proximi jacentibus insisterent,
Caes. B. G. 2, 27, 3; 7, 25, 3:neminem jacentem veste spoliavit,
Nep. Thras. 2, 6; cf.:spolia jacentis hostium exercitus,
Liv. 44, 45:ne inultos imperatores suos jacere sinerent,
id. 25, 37:qui bene pro patria cum patriaque jacent,
Ov. H. 3, 106:Arge, jaces!
id. M. 1, 720: morte jacent merita, id. F. 3, 707:fratri jacet,
killed by his brother, Sil. 15, 650:rupto jacuit corpore (rana),
Phaedr. 1, 24, 10:jacuit Catilina cadavere toto,
Juv. 10, 288.—To be or lie long anywhere, to linger, tarry, stop at a place:4.pernam, glandium, sumen facito in aqua jaceant,
Plaut. Ps. 1, 2, 33:Brundusii,
to stay long at, Cic. Att. 11, 6, 2.—Geographically, to lie, be situate, = esse, situm esse (not in Cic. or Cæs.): jacet Vada inter Appenninum et Alpis, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 2; Liv. 5, 48, 2; 6, 30, 5; 22, 3, 3:5.inter Taurum montem jacet et Hellespontem,
Nep. Eum. 3, 2 saep.:quae gens jacet supra Ciliciam,
id. Dat. 4:ad vesperam jacentis terrae,
Plin. 18, 25, 57, § 216:summo in vertice montis Planities ignota jacet,
Verg. A. 11, 527:quod urbes in planis jaceant,
Just. 22, 5, 5:alio patriam quaerunt sub sole jacentem,
Verg. G. 2, 512:jacet extra sidera tellus,
id. A. 6, 795; cf.:pallente sub umbra Cimmerias jacuisse domos,
Sil. 12, 132:inter eos solemque jacent immania ponti aequora,
Lucr. 4, 412; cf.:Cyclades et Sporades per quingenta milia in longitudinem... jacent,
extend, Plin. 4, 12, 23, § 71.—To be low, flat, level:6.jacentia et plana urbis loca,
Tac. H. 1, 86:despiciens terras jacentīs,
Verg. A. 1, 224:praetervehor Thapsum jacentem,
id. ib. 3, 689; Val. Fl. 4, 712:quaeque jacent valles,
Ov. F. 2, 392; Just. 22, 5, 5:jacentes campos,
Luc. 4, 52:summo despexit ab aethere terras Infelix Phaëthon penitus penitusque jacentes,
Ov. M. 2, 178.—Esp., of the sea, to be level, quiet, lie still:7.mediusque jacet sine murmure pontus,
Luc. 1, 260; 5, 434:servatum bello jacuit mare,
id. 3, 523:planum mare,
Juv. 12, 62:stagna jacentia,
Sil. 5, 583.—To lie in ruins, be broken down: cui nec arae patriae domi stant, fractae et disjectae jacent, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. Rel. v. 115 Vahl.):8.jacent, Ilion ingens,
Ov. M. 13, 505:ausa et jacentem visere regiam vultu sereno,
Hor. C. 1, 37, 25:Troja jacet certe,
Ov. H. 1, 3:vetus Thebe jacet,
Juv. 15, 6.—To hang loose:9.vagi crines per colla jacebant,
Ov. M. 2, 673; id. A. A. 3, 236:jacentia lora,
lying loose on the horse's neck, id. M. 2, 201; cf., of clothing, etc.: juvenes timidaeque puellae Praeverrunt latas veste jacente vias,
id. Am. 3, 13, 24:demissa jacent tibi pallia terrae,
id. ib. 3, 2, 25; id. A. A. 153.—Of the eyes, face, etc., to be cast down, fixed on the ground:II.vultusque attolle jacentes,
Ov. M. 4, 144:jacentes Vix oculos tollens,
id. ib. 11, 618.Trop.A.To be indolent or inactive, not to come forward:B.in pace jacere, quam in bello vigere maluit. Quamquam ille quidem numquam jacuit,
Cic. Phil. 10, 7, 14:C. Marius cum a spe consulatus longe abesset et jam septimum annum post praeturam jaceret,
id. Off. 3, 20, 79:ars tua, Tiphy, jacet, si non sit in aequore fluctus,
Ov. Tr. 4, 3, 77:at mea numina tandem fessa jacent,
Verg. A. 7, 298.—To be cast down, dejected:C.Gnaeus noster ut totus jacet,
Cic. Att. 7, 21, 1:ne jaceam? quis unquam minus,
id. ib. 12, 40, 2:jacet in maerore meus frater,
id. ib. 10, 4; id. Phil. 12, 2:militum jacere animos,
Liv. 10, 35.—To lie prostrate:D.victa jacet pietas,
Ov. M. 1, 149:nobilitas sub amore jacet,
id. H. 4, 161:Africani, Marii, Sullae, Pompeii infra Pallantis laudes jacebant,
Plin. Ep. 8, 6, 2:justitia vacillat, vel jacet potius,
Cic. Off. 3, 33, 118:humana cum vita jaceret, oppressa gravi sub religione,
Lucr. 1, 63.—To be refuted, overcome, disproved, to fail:E.jacent suis testibus, qui Clodium negant Romam fuisse rediturum, etc.,
Cic. Mil. 18, 47:jacet omnis ratio Peripateticorum,
id. Fin. 5, 28, 86:jacet igitur tota conclusio,
id. Div. 2, 51, 106.—To lie dormant, be disused or neglected, to be of no avail:F.cum leges nihil valebant, cum judicia jacebant,
Cic. Par. 4, 1:tota Capua et omnis hic delectus jacet,
id. Att. 7, 22: dici non potest, quomodo hic omnia jaceant, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6:justitia jacet,
Cic. Off. 3, 33:maximas virtutes jacere omnes necesse est voluptate dominante,
id. Fin. 2, 35, 117; Quint. 9, 2, 4.—To be despised, in no esteem:G.cum jacerent pretia praediorum,
Cic. Rosc. Com. 12, 33:ut neque jacere regem pateremur,
id. Fam. 1, 5, 3:sed nunc omnia ista jacere puto, propter nummorum caritatem,
are cheap, id. Att. 9, 9, 4: dat census honores, Census amicitias:pauper ubique jacet,
Ov. F. 1, 218; id. R. Am 139.—To lie idle, neglected, or unemployed:H.cur tamdiu jacet hoc nomen in adversariis,
Cic. Rosc. Com. 3:quomodo tibi tanta pecunia extraordinaria jacet?
id. ib. 1:quae (pecuniae) vereor, ne otiosae jaceant,
Plin. Ep. 10, 62, 1:nonne justius erit proximo cuique bonorum possessionem dari, ne bona jaceant,
that they be not without an owner, Dig. 37, 3, 1.—To lie open, be obvious, to be known, be at hand:I.neque ex alio genere (verborum) ad usum cottidianum, alio ad scenam pompamque sumuntur, sed ea nos cum jacentia sustulimus e medio,
Cic. de Or. 3, 45, 177.—Of speech or language, to be languid, lifeless, dull:quibus detractis, jacet (oratio),
Quint. 9, 2, 4:jacens oratio,
Gell. 1, 11, 15; cf. Quint. 8, 5, 32.
См. также в других словарях:
Stop-loss policy — Stop loss is a term primarily used in the United States military. In the U.S. military, it is the involuntary extension of a service member s active duty service under the enlistment contract in order to retain them beyond their initial end of… … Wikipedia
Stop and Identify statutes — “Stop and identify” statutes are laws in the United States that require persons detained under certain circumstances to identify themselves to a police officer. [Although “police officer” is used throughout this article, most “stop and identify”… … Wikipedia
Stop motion — (or frame by frame) animation is an animation technique to make a physically manipulated object appear to move on its own. The object is moved by small amounts between individually photographed frames, creating the illusion of movement when the… … Wikipedia
Stop and search — is a police power in England and Wales, allowing police officers to search members of the public for weapons, drugs, stolen property, terrorism related evidence or evidence of other crimes. Police also have powers to enter and search… … Wikipedia
Stop, drop and roll — is a simple fire safety technique taught to children, emergency services personnel and industrial workers as a component of health and safety training.Primarily, it is a method to extinguish a fire on a person s clothes or hair without, or in… … Wikipedia
stop-ac|tion — «STOP AK shuhn», adjective, noun. –adj. of or having to do with a method of photography in which a quick action or movement is broken down into a series of still pictures somewhat like stop motion or time lapse photography, but without omitting… … Useful english dictionary
Without You (chanson) — Without You Chanson par Badfinger extrait de l’album No Dice Sortie 9 novembre 1970 Enregistrement … Wikipédia en Français
stop short of (doing something) — 1. to decide not to do something. I stopped short of telling him what I really felt about him. 2. to almost do something, or partly do something without completing it. The punishments are quite severe but they stop short of losing your job. Usage … New idioms dictionary
stop and frisk statute — n: a state law that allows a police officer to stop any person without making an arrest based on a reasonable suspicion that the person has committed or is about to commit a crime Merriam Webster’s Dictionary of Law. Merriam Webster. 1996 … Law dictionary
Without Love — Album par Black N Blue Sortie 1985 Enregistrement ???? Durée 36:37 Genre Heavy Metal Producteur … Wikipédia en Français
Stop Killing Time — Infobox Album | Name = Stop Killing Time Type = Album Artist = Released = October 2000 Recorded = Genre = Pop, Modern Laïka, Dance Length = 51:27 Label = LoCal Planetworks Language = English Reviews = Last album = (1997) This album = Stop Killing … Wikipedia